Na današnji dan, 14. decembar

14.12.2022. 08:01
0
IZVOR: srna.rs

Danas je srijeda, 14. decembar, 348. dan 2022. Do kraja godine ima 17 dana.

1503. - Rođen francuski astrolog Mišel de Notr-Dam, poznat kao Nostradamus, lični ljekar francuskog kralja Šarla Devetog, najpoznatiji prorok u istoriji. Napisao je knjigu "Proročanstva" u kojoj je, najčešće na zagonetan i nejasan način, proricao događaje u budućnosti.

1546. - Rođen danski astronom Tiho Brahe, koji je podigao čuvenu opservatoriju "Uranijenburg" na ostrvu Hven i gotovo dvije decenije osmatrao planete, posebno Mars. Otkrio je novu zvijezdu u sazvježđu Kasiopeje.

1788. - Umro njemački kompozitor, čembalista i dirigent Karl Filip Emanuel Bah, čije su klavirske sonate preteča klasičnih, sin i učenik Johana Sebastijana Baha. Bio je pristalica "osjećajnog stila", dramskog patosa s obiljem ukrasa. Djela: dvadesetak simfonija, oko 60 koncerata za klavir, kamerna muzika, sonate za klavir, kantate, crkvene kompozicije.

1799. - Umro američki državnik Džordž Vašington, prvi predsjednik SAD, koji je u ratu za nezavisnost od Engleske od 1775. do 1783. komandovao vojskom kolonista. Za šefa države izabran je 1789. i na tom položaju je ostao osam godina /dva mandata/. Trudio se da uspostavi autoritet federacije i ukloni razlike između sjevernih i južnih država. Stav prema starom savezniku Francuskoj /proglasio je neutralnost SAD u ratu Engleske i drugih država protiv revolucionarne Francuske/ i unutrašnja politika /približavanje federalistima/ stvorili su mu jaku opoziciju u zemlji. Iz političkog života se povukao razočaran 1797. i odbio da se treći put kandiduje za predsjednika, uputivši narodu oproštajnu besjedu.

1900. - Njemački fizičar Maks Plank objavio "kvantnu teoriju", prema kojoj energija radijacije potiče iz nevidljivih djelića, kvanta, i nije kontinuirana, kako se ranije mislilo.

1911. - Norveški istraživač Rual Amundsen postao prvi čovjek koji je stigao na Južni pol, pretekavši konkurenta, engleskog polarnog istraživača Roberta Skota, koji je na Južni pol stigao 18. januara 1912.

1913. - Grčko sredozemno ostrvo Krit poslije balkanskih ratova zvanično postalo dio Grčke.

1914 - Kolubarska bitka vođena je krajem 1914. godine na frontu dužem od 200 kilometara. Predstavlja najvažniju bitku između Srbije i Austro-Ugarske u Prvom svjetskom ratu. Iako je cio svijet očekivao kapitulaciju Srbije, Prva armija kojom je komandovao general Živojin Mišić izvela je uspješnu protivofanzivu protiv brojnije i bolje opremljene Austrougarske vojske. Značaj bitke ogleda se u tome što Austro-Ugarska nije uspjela da uništi Kraljevinu Srbiju, pa su zato Centralne sile morale da se bore na tri fronta.

1918. - U Lisabonu ubijen predsjednik Portugalije Sidonio Paeš.

1918. - Na izborima u Velikoj Britaniji žene prvi put glasale i omogućeno im je da se kandiduju za parlament.

1927. - Velika Britanija priznala nezavisnost Iraka.

1935. - Prvi predsjednik Čehoslovačke Tomaš Masarik podnio ostavku i na položaju šefa države, četiri dana kasnije, naslijedio ga je dotadašnji šef diplomatije Eduard Beneš.

1937. - Japan uspostavio marionetsku kinesku vladu u Pekingu.

1939. - Društvo naroda iz članstva isključilo SSSR zbog agresije na Finsku.

1941. - Ustaški poglavnik Ante Pavelić u Drugom svjetskom ratu saopštio da je Nezavisna Država Hrvatska objavila rat SAD i Velikoj Britaniji.

1950. - Konstituisano Društvo za nauku i umjetnost Crne Gore, preteča Crnogorske akademije nauka i umjetnosti.

1959. - Arhiepiskop Makarios Treći postao prvi predsjednik Kipra.

1960. - Generalna skupština UN usvojila Deklaraciju o davanju nezavisnosti zemljama pod kolonijalnom upravom i taj datum se obilježava kao Dan dekolonizacije. U Deklaraciji je zapisano da su UN "uvjerene da postojanje kolonijalizma sprečava razvoj međunarodne ekonomske saradnje i onemogućava socijalni, kulturni i ekonomski razvoj zavisnih naroda" i da je kolonijalizam "suprotan idealima svjetskog mira".

1960. - Organizacija za ekonomsku saradnju i razvoj /OECD/ stvorena potpisivanjem Pariske konvencije, koja je stupila na snagu u septembru 1961.

1962. - Prvu vladu kojom su dominirali Afrikanci u britanskoj koloniji Sjevernoj Rodeziji /Zambija/ formirao vođa borbe za nezavisnost zemlje Kenet Kaunda.

1974. - Umro američki novinar Volter Lipman, dobitnik dvije Pulicerove nagrade za novinarstvo, koji je tokom 60 godina pisanja stekao ugled jednog od najboljih svjetskih spoljnopolitičkih komentatora. Njegovu rubriku "Danas i sutra" objavljivalo je 250 listova u SAD i 25 listova u drugim zemljama. Napisao je više publicističkih djela, uključujući "Javno mnjenje".

1981. - Izrael anektirao Golansku visoravan koju je preoteo od Sirije u ratu 1967.

1984. - Vašington i Havana potpisali prvi sporazum poslije 1977, kojim je precizirano da 20.000 Kubanaca godišnje može da dobije dozvolu da se nastani u SAD.

1989. - Umro ruski nuklearni fizičar Andrej Dmitrijevič Saharov, dugogodišnji borac za političke slobode i ljudska prava i protivnik režima Leonida Brežnjeva, dobitnik Nobelove nagrade za mir 1975. Tvorac je sovjetske hidrogenske bombe, ali je kasnije bio nepomirljivi protivnik nuklearnog naoružavanja.

1989. - Opozicioni lider Patrisio Ajlvin izabran za predsjednika Čilea na prvim slobodnim izborima u toj zemlji od 1970. Prethodni demokratski izabrani šef države socijalista Salvador Aljende ubijen je u vojnom puču 1973, koji su inspirisale i potpomogle SAD.

1994. - Predsjednik Republike Srpske Radovan Karadžić zatražio od bivšeg predsjednika SAD Džimija Kartera da posreduje u iznalaženju miroljubivog rješenja u građanskom ratu u bivšoj BiH.

1995. - Šef jugoslovenske delegacije na mirovnim pregovorima u Parizu predsjednik Srbije Slobodan Milošević, predsjednik Hrvatske Franjo Tuđman i lider bosanskih muslimana Alija Izetbegović potpisali mirovni sporazum o Bosni i Hercegovini. U svojstvu svjedoka dokument su potpisali predsjednik SAD Bil Klinton, predsjednik Francuske Žak Širak, premijer Rusije Viktor Černomirdin, premijer Velike Britanije Džon Mejdžor, kancelar Njemačke Helmut Kol i premijer Španije Felipe Gonsales.

1997. - Novoizabrani predsjednik Irana Mohamed Hatami izjavio da je spreman da obnovi dijalog sa SAD, što je bio prvi takav zvaničan nagovještaj od islamske revolucije u toj zemlji 1979, kada su SAD u Iranu zadobile epitet "veliki satana".

2001. - Šefovi država i vlada članica EU donijeli odluku o formiranju multinacionalnih mirovnih snaga EU radi njihovog upućivanja u Avganistan.

2003. - Bivši irački predsjednik Sadam Husein uhapšen u svom rodnom gradu Tikritu, čime se okončao "lov na čovjeka" koji je trajao nakon pada Bagdada u aprilu.

2004. - Bivši predsjednik Narodne skupštine Republike Srpske Momčilo Krajišnik zatražio od Haškog tribunala novo suđenje nakon što se iz procesa povukao egipatski sudija Amin el Mahdi.

2006. - BiH, Srbija i Crna Gora pristupile Partnerstvu za mir.

2006. - Trogodišnja istraga Skotland jarda pokazala da je princeza Dajana 31. avgusta 1997. godine u Parizu stradala u saobraćajnoj nesreći i da nije riječ o ubistvu.

2007. - Lideri EU postigli dogovor o slanju policijske i civilne misije na Kosovo.

2009. - Međunarodni predstavnik u BiH Valentin Incko nametnuo odluku o produženju mandata stranim sudijama koji rade na predmetima ratnih zločina - za još tri godine.

Komentari 0
Povezane vijesti
Na današnji dan, 25. novembar Na današnji dan, 25. novembar
Na današnji dan, 24. novembar Na današnji dan, 24. novembar
Na današnji dan, 23. novembar Na današnji dan, 23. novembar
Najčitanije
  • Sjećanje na velike demonstracije na Grbavici
    10h 3m
    5
  • Lovac teško povrijeđen, napao ga medvjed
    13h 28m
    1
  • Ana Močević i Aleksandra Jovović studenti generacije na Ekonomskom fakultetu u Palama
    8h 1m
    0
  • Proslava ili provokacija: Ratne zastave u centru Banjaluke! (FOTO/VIDEO)
    7h 31m
    5
  • Potvrđena optužnica protiv muškarca zbog nasilja u porodici
    11h 17m
    0