Na današnji dan, 15. avgust

15.08.2023. 08:00
0
IZVOR: srna.rs

Danas je utorak, 15. avgust, 227. dan 2023. Do kraja godine ima 138 dana.

1534. - Španski monah Ignasio de Lojola u Parizu osnovao rimokatolički jezuitski red, koji je papa Pavle Treći priznao šest godina kasnije.

1769. - Rođen francuski vojskovođa i car Napoleon Prvi Bonaparta, jedan od najvećih osvajača u istoriji, čiji su pohodi izmijenili Evropu i okončali feudalizam. Prvi put se istakao 1793. u borbi protiv Engleza kod Tulona, kad je u 24. godini postao general. U Italiji je 1796. i 1797. potukao vojsku Austrije, a 1797. ukinuo Mletačku repubiku. Poslije pohoda na Egipat, po povratku u Francusku je - koristeći nezadovoljstvo vladavinom Direktorijuma - u novembru 1799. državnim udarom zaveo režim konzulstva, uzevši neograničenu vlast kao "prvi konzul", a od 1802. kao "doživotni konzul". Reformisao je administraciju, prosvjetu, finansije i sudstvo, dao Francuskoj nov krivični i građanski zakon, zaključio konkordat s papom Pijem Sedmim i privremeno suzbio aspiracije Velike Britanije i Austrije. Koristeći uspjehe, 1804. se proglasio carem, nastavio osvajanja i zaveo apsolutističku vladavinu. Pobjedama 1805. nad Austrijancima kod Ulma i rusko-austrijskom vojskom kod Austerlica, primorao je Austriju na mir, a 1806. je zaratio s Prusima, potukao ih kod Jene i Auerštata i 1807. primorao Prusku da potpiše mirovni ugovor pod veoma nepovoljnim uslovima. Potom je pokušao da pokori Španiju i 1808. je brata Žozefa postavio za španskog kralja, a Austrija je - ohrabrena njegovim teškoćama na Pirinejskom poluostvu - ponovo okušala ratnu sreću, ali je poslije teškog poraza kod Vagrama 1809. primorana na nove teritorijalne ustupke. Napoleonove pobjede od 1805. do 1809. su omogućile potpunu političku i ekonomsku prevlast Francuske nad većim dijelom zapadne, srednje i južne Evrope, a, pokušavajući da pokori cijelu Evropu, 1812. se odlučio na invaziju Rusije. Poraz koji je tada doživio označio je početak njegovog kraja, a moć Francuske, iscrpljene ratovima i privrednom krizom, slomljena je porazom 1813. kod Lajpciga. Saveznici su ušli u Pariz krajem marta 1814, a Napoleon je abdicirao i prognan na sredozemno ostrvo Elba. Odatle se vratio u Pariz u martu 1815, ali je već u junu konačno putučen kod Vaterloa i prognan na ostrvo Sveta Jelena u Atlantskom okeanu, na kojem je umro 1821.

1771. - Rođen škotski pisac Volter Skot, tvorac modernog istorijskog romana. Skupljao je i narodne pjesme i pisao epove iz istorije Škotske. Preveo je na engleski jezik srpsku narodnu pjesmu "Hasanaginica". Djela: romani "Veverli", "Gaj Manering", "Starinar", "Rob Roj", "Ajvanho", "Kenilvort", "Kventin Dervard", "Grof Robert".

1888. - Rođen engleski pukovnik Tomas Edvard Lorens, poznat kao Lorens od Arabije, arheolog, istraživač, pisac i ratnik. Istakao se u borbama na Bliskom istoku i Saudijskoj Arabiji u Prvom svjetskom ratu - kad je okupio Arape, neprijateljski raspoložene prema Otomanskom carstvu. Spretno koristeći želju Arapa za slobodom, ostvario je mnoge ciljeve britanske kolonijalne politike.

1914. - Poslije upada u Srbiju 200.000 austrougarskih vojnika u Prvom svjetskom ratu Srpska vrhovna komanda je prebacila 180.000 vojnika u sjeverozapadnu Srbiju i izradila plan za Cersku bitku. Zahvaljujući sjajnoj strategiji srpske komande i neuporedivoj hrabrosti srpskih vojnika, do 24. avgusta u Srbiji nije ostao ni jedan austrougarski vojnik, izuzev 4.500 zarobljenika. Cerska bitka je prva saveznička pobjeda u Prvom svjetskom ratu, koja je silno podigla ugled srpske vojske i spriječila Austro-Ugarsku da na vrijeme koncentriše trupe na ruskom frontu.

1914. - Prolaskom broda "Ankon" otvoren Panamski kanal, prokop dug 81,6 kilometara, koji u najužem dijelu srednje Amerike spaja Atlantski i Tihi okean. Kanal je zvanično otvoren tek u julu 1920, a radovi - koje je 1789. godine započeo graditelj Sueckog kanala Francuz Ferdinan de Leseps, a SAD preuzele 1901. - praćeni su finansijskim aferama, pritiscima i vojnim intervencijama.

1917. - Zbačenog ruskog cara Nikolaja Drugog Aleksadroviča Romanova i njegovu porodicu boljševici su izveli iz rezidencije u Carskom Selu kod Petrograda i otpremili u Sibir, gdje su ih, prema naređenju vođe Oktobarske revolucije Vladimira Iljiča Uljanova, ubili 1918.

1924. - Rođen engleski pisac Robert Okston Bolt, poznat po popularnim, inteligentno, ali tradicionalno pisanim dramama sa vještim zapletom, poput "Čovjeka za sva vremena" o životu Tomasa Mora, jedne od najboljih istorijskih drama pisanih u 20. vijeku. Ostala djela: drame "Trešnja u cvatu", "Tigar i konj", "Blagi Džek", "Braća i sestre", "Vivat! Vivat Regina!", "Stanje revolucije", filmski scenariji "Čovjek za sva vremena" , "Lorens od Arabije", "Doktor Živago", "Rajanova kći".

1944. - U Drugom svjetskom ratu formiran Korpus Narodne odbrane Jugoslavije.

1947. - Akt o nezavisnosti Britanske Indije stupio je na snagu, kojim su poslije 180 godina kolonijalne vladavine Velike Britanije formirane Indijska Unija i Pakistan. Indijsku Uniju je mahom naseljavalo hinduističko stanovništvo, a Pakistan muslimansko. Na jugu je formiran dominion za ostrvo Cejlon.

1948. - Južna Koreja postala nezavisna država pod nazivom Republika Koreja, sa predsjednikom Singmanom Rijem.

1950. - U zemljotresu u sjeveroistočnoj indijskoj državi Asam poginulo je više od hiljadu ljudi.

1960. - Proglašena nezavisnost afričke države Kongo-Brazavil, koji je od 1886. bio francuska kolonija pod nazivom Srednji Kongo.

1962. - Probijen drumski tunel ispod Mon Blana, najvišeg vrha u Evropi, kojim je francuski grad Šamoni povezan sa italijanskom dolinom Aoste.

1971. - Bahrein stekao nezavisnost poslije vijeka i po britanske kolonijalne vlasti.

1975. - U vojnom puču ubijen predsjednik Bangladeša i otac nezavisnosti te azijske zemlje šeik Muddžibur Rahman, koji je poslije sticanja nezavisnosti - u januaru 1972. - postao prvi premijer Bangladeša.

1990. - Predsjednik Mihail Sergejevič Gorbačov obnovio sovjetsko državljanstvo dobitniku Nobelove nagrade za književnost ruskom piscu Aleksandru Isajeviču Solženjicinu, koji je 1974. pod pritiskom vlasti prinuđen da emigrira na Zapad.

1994. - U Sudanu uhapšen i odmah izručen Francuskoj Iljič Ramires Sančes, poznat kao "Karlos Šakal", jedan od vodećih svjetskih terorista.

1995. - Japan je - 50 godina poslije okončanja Drugog svjetskog rata na Pacifiku - prvi put jasno izrazio žaljenje zbog ratnih akcija u regionu.

1997. - Lideri Gruzije i njene pobunjene provincije Abhazije dogovorili se da sporove riješe mirnim putem.

1998. - U najtežem pojedinačnom terorističkom napadu u Sjevernoj Irskoj, tokom skoro 30 godina nasilja, od eksplozije automobila bombe u mjestu Omag u toj britanskoj provinciji poginulo 29 ljudi.

2013. - Umro Slavomir Mrožek, poljski književnik, dramaturg i ilustrator.

Komentari 0
Povezane vijesti
Na današnji dan, 24. novembar Na današnji dan, 24. novembar
Na današnji dan, 23. novembar Na današnji dan, 23. novembar
Na današnji dan, 22. novembar Na današnji dan, 22. novembar
Najčitanije
  • Čaj od brusnice - topli napitak koji rješava mnoge tegobe
    21h 49m
    0
  • "Sparta" najbolja u Istočnoj Ilidži
    23h 16m
    0
  • Raste cijena prasića u Srpskoj
    5h 18m
    0
  • Detalji tragedije u Kninu: Bomba usmrtila mladića (25), među povrijeđenima i maloljetnica
    7h 48m
    0
  • Sokolac: Uspjeh srednjoškolaca na BEOSEF festivalu
    6h 38m
    0