Na današnji dan, 17. april

17.04.2024. 08:10
0
IZVOR: srna.rs

Danas je srijeda, 17. april, 108. dan 2024. Do kraja godine ima 259 dana.

1421. - Više od 100.000 ljudi udavilo se kada je more u Holandiji probilo zaštitne nasipe.

1492. - Španski kraljevski par - Fernando Peti i Izabela Prva saglasio se da finansira prvo putovanje u Ameriku, odnosno Indiju - kako se tada mislilo - španskog moreplovca italijanskog porijekla Kristofora Kolumba. Dali su mu tri jedrenjaka, zvanje admirala okeana i vicekralja zemalja koje osvoji. Obećana mu je i desetina robe koju donese i vlasništvo osmine zemlje koju otkrije.

1790. - Umro američki političar, pisac, fizičar i filozof Bendžamin Frenklin, borac za nezavisnost Amerike. Bio je i štampar, knjižar, novinar, guverner Pensilvanije, poslanik u Londonu i Parizu. Osnovao je prvu javnu čitaonicu u Americi, filozofsko društvo Pensilvanije i Akademiju koja je prerasla u Pensilvanijski univerzitet. Bio je član Kraljevskog društva u Londonu. S trećim predsjednikom SAD Tomasom Džefersonom napisao je "Deklaraciju nezavisnosti". Učestvovao je u pisanju ustava SAD, zalažući se za demokratsko društvo i ukidanje ropstva. Istraživao je fenomen elektriciteta, dokazao postojanje pozitivnog i negativnog elektriciteta, pronašao gromobran i otkrio tok i karakteristike Golfske struje. Djela: "Novi eksperimenti i opažanja o elektricitetu", "Život Bendžamina Frenklina".

1814. - Rođen srpski botaničar i prirodnjak Josif Pančić, prvi predsjednik Srpske kraljevske akademije. Medicinu je završio u Pešti, a u Beču je usavršavao botaničke studije i tu je upoznao Vuka Karadžića, koji ga je ubijedio da 1846. dođe u Srbiju. Radio je kao ljekar u Paraćinu, Jagodini i Kragujevcu, a 1856. je postao profesor Liceja i potom Velike škole /univerzitet/ u Beogradu, čiji je rektor bio šest puta. S izvanrednim poznavanjem prirodnih nauka, proučavao je floru, faunu i mineralogiju Balkanskog poluostrva, posebno Srbije. Opisao je oko 80 biljnih i životinjskih vrsta do tada nepoznatih nauci. Otkrio je novu vrstu endemsko-reliktnog četinara, poznatu kao "Pančićeva omorika" i reliktne ramondije. Osnovao je i uredio Botaničku baštu u Beogradu. Objavio je oko 30 radova iz botanike, zoologije, geologije, mineralogije, šumarstva, arheologije. Djela: "Flora Kraljevine Srbije", "Ptice Srbije", "Ribe Srbije".

1860. - Crna Gora i Otomansko carstvo su, dvije godine poslije teškog turskog poraza na Grahovu, potpisali protokol o razgraničenju. U granicama Crne Gore ostali su Grahovo, dio Banjana, nikšićke Rudine, Župa nikšićka, veći dio Drobnjaka, Lipovo, dio Kuča, Gornji Vasojevići i Dodoši. Tada su faktički velike sile, mada ne još formalno, priznale nezavisnost Crne Gore.

1894. - Rođen ruski državnik Nikita Sergejevič Hruščov, šef sovjetske Komunističke partije od 1953. do 1964. godine, upamćen po raskidu sa staljinističkom verzijom socijalizma, ali i po izuzetnoj revnosti u Ukrajini u vrijeme najcrnjeg staljinističkog terora. Od 1918. borio se u Crvenoj armiji u građanskom ratu. Član Centralnog partijskog komiteta postao je 1934, šef Moskovskog komiteta 1935, prvi sekretar partije u Ukrajini 1938, član Politbiroa 1939. Organizovao je partizansku borbu u Ukrajini i bio član vojnih savjeta nekoliko frontova u Drugom svjetskom ratu. Poslije smrti Josifa Staljina 1953. postao je prvi sekretar partijskog Centralnog komiteta, a kao sovjetski premijer 1958. potpisao je 1955. Beogradsku i 1956. Moskovsku deklaraciju, kojima su normalizovani odnosi Jugoslavije i SSSR poslije perioda Informiroa. Na 20. partijskom kongresu podnio je referat "O kultu ličnosti i njegovim posljedicama" i započeo proces destaljinizacije i odbacivanja Staljinovih metoda u unutrašnjoj politici i u međunarodnom radničkom pokretu. Kao šef partije samovoljnom odlukom je izdvojio rusko poluostrvo Krim iz sastava Rusije i pripojio ga Ukrajini, što je poslije raspada SSSR postalo jabuka razdora između te dvije bivše sovjetske republike. Plenum Centralnog komiteta Komunističke partije u oktobru 1964. smijenio ga je sa svih funkcija.

1916. - Rođena Sirimavo Bandaranaike, koja je u julu 1960. postala premijer Cejlona /sadašnja Šri Lanka/, prva žena u istoriji na tom položaju.

1919. - Umro srpski pisac i publicista Svetozar Ćorović, koji je sa srpskim piscima Aleksom Šantićem i Jovanom Dučićem pokrenuo u Mostaru list "Zora", u kojem je razvio plodan pripovjedački i urednički rad. Bio je među vodećim srpskim nacionalistima koji su se borili protiv okupatorskog austrougarskog režima u BiH. U Prvom svjetskom ratu interniran je i potom mobilisan. Otpušten je pošto je obolio i ubrzo je umro. U pripovijetkama, dramama i romanima opisivao je život u Hercegovini, pišući neposrednim stilom, koji se odlikuje živopisnošću kazivanja i lakoćom. Djela: romani "Stojan Mutikaša", "Ženidba Pere Karantana", "Majčina Sultanija", zbirke pripovijedaka "U časovima odmora", "Moji poznanici", "Brđani", drame "Zulumćar", "On", "Adam-beg", "Ajša".

1924. - Rođen srpski vajar Jovan Kratohvil, profesor Univerziteta umjetnosti u Beogradu i rektor ove visokoškolske ustanove od 1971. do 1973. Autor je niza spomenika, uključujući spomenike palim borcima na Majevici i u Zemunu, spomenik na Avali sovjetskim ratnim veteranima poginulim u avionskoj nesreći, spomen-kosturnicu u Sansepolkru u Italiji. U mladosti je bio vrhunski sportista - prije Drugog svjetskog rata prvak Jugoslavije u plivanju, a poslije rata šampion države u streljaštvu i osvajač drugog mjesta na svjetskom streljačkom prvenstvu.

1941. - Opunomoćenici Vrhovne komande bivše jugoslovenske Vlade - šef diplomatije Aleksandar Cincar Marković i general Radivoje Janković u Drugom svjetskom ratu u zgradi čehoslovačkog poslanstva u Beogradu potpisali akt o kapitulaciji oružanih snaga Kraljevine Jugoslavije, koji im je izdiktirao njemački komandant general Maksimilijan fon Vajks. Treći rajh je nametnuo "bezuslovnu, potpunu i neograničenu" kapitulaciju, vojska Jugoslavije je uglavnom odvedena u zarobljeništvo, a zemlja podijeljena između Njemačke, Italije, Mađarske i Bugarske. Jugoslovenska ratna flota je pripala Italiji, izuzev jedne podmornice i dvije motorne torpiljerke, koje su umakle, i razarača "Zagreb" koji su uspjeli da potope poručnici bojnog broda Milan Spasić i Sergej Mašera.

1944. - Britanska vlada u Drugom svjetskom ratu donijela odluku o ograničenju diplomatskih veza stranih predstavnika - zabranjeno je odašiljanje i primanje šifrovanih poruka, a diplomatska pošta je otvarana i cenzurisana. To se nije odnosilo samo na predstavništva SSSR, SAD i britanskih dominiona, osim Irske. Potez bez presedana u međunarodnom pravu i praksi učinjen je radi očuvanja ratnih tajni, posebno otvaranja drugog fronta u Evropi. Mjere su ukinute poslije uspješnog iskrcavanja saveznika u Francuskoj u avgustu 1944.

1946. - Posljednji francuski vojnici napustili Siriju, koja je stekla nezavisnost.

1961. - Uz obilatu podršku SAD kubanski kontrarevolucionari iskrcali se u "Zaliv svinja", namjeravajući da sruše vlast Fidela Kastra. Kubanske snage su ih brzo razbile, pa je predsjedniku SAD Džonu Kenediju ostalo samo da prizna poraz i odgovornost svoje vlade. U trodnevnim borbama ubijeno je oko sto i zarobljeno više od hiljadu napadača.

1969. - Aleksander Dubček dao ostavku na položaj šefa Komunističke partije Čehoslovačke, na kojem ga je zamijenio Gustav Husak.

1971. - Egipat, Sirija i Libija potpisali ugovor o konfederaciji, ali je ta tvorevina ubrzo propala, poput drugih sličnih arapskih projekata.

1975. - Crveni Kmeri zauzeli glavni grad Kambodže Pnom Pen i odmah počeli teror nad sunarodnicima, tokom kojeg su - do vijetnamske okupacije Kambodže krajem decembra 1978. - ubili između milion i dva miliona ljudi.

1977. - Žene u Lihtenštajnu prvi put glasale.

1983. - Sa teritorije Indije uspješno lansiran vještački satelit. Prvi indijski satelit izbačen je sovjetskom raketom u orbitu oko Zemlje s kosmodroma Bajkonur 19. aprila 1975.

1989. - Poljski sindikat "Solidarnost" legalizovan poslije sedmogodišnje zabrane.

1992. - Sa Pala počelo emitovanje programa Radio-stanice Republike Srpske - Studija S. Prethodno su Radio-Sarajevo zaposjele snage pod kontrolom lidera Stranke demokratske akcije Alije Izetbegovića.

1993. - Savjet bezbjednosti UN usvojio Rezoluciju 820 o hermetičkom stezanju obruča ekonomskih sankcija oko SR Jugoslavije ukoliko Srbi u BiH do 26. aprila ne potpišu Vens-Ovenov mirovni plan. Rezolucija je izglasana na inicijativu Francuske, Velike Britanije i nesvrstanih zemalja. U njoj nije bilo novih kaznenih mjera, ali je do krajnosti pooštrena primjena svih do tada usvojenih sankcija, najtežih u istoriji UN: zabrana svake trgovine i tranzita robe, zamrzavanje svih finansijskih fondova, presijecanje riječnih i morskih puteva. Iz mjera blokade izuzete su samo telekomunikacije, pošta i pravne transakcije.

1993. - Umro turski državnik Turgut Ozal, predsjednik Turske od 1989.

1997. - Umro izraelski državnik Haim Hercog, predsjednik Izraela od 1983. do 1993. Završio je prava u Kembridžu i vojnu akademiju u Sendherstu, a u Drugom svjetskom ratu se borio u britanskoj armiji. U Palestini se potom uključio u ilegalni pokret Hagana, a kad je 1948. osnovan Izrael postao je prvi šef vojne obavještajne službe. Potom je bio komandant južne armijske oblasti i prvi vojni guverner Zapadne obale, okupirane u ratu 1967, a od 1975. do 1978. izraelski ambasador u UN.

1999. - Avijacija NATO-a kasetnom bombom usmrtila trogodišnju Milicu Rakić, koju je geler ubio u kupatilu, u njenom stanu, u beogradskom prigradskom naselju Batajnica. Istog dana bombardovani su mahom civilni ciljevi u Beogradu, Pančevu, Novom Sadu, Sremskoj Mitrovici, Požegi, Smederevu, Valjevu, Prištini, Gnjilanu, Vitini, Kosovskoj Kamenici.

2003. - Šef UNMIK-a Mihael Štajner izdao uredbu kojom je proglasio tzv. Albansku nacionalnu armiju /ANA/ terorističkom organizacijom i upozorio da je bilo kakva veza sa ovom organizacijom krivično djelo.

2014. - Umro veliki kolumbijski i južnoamerički pisac Gabrijel Garsija Markes, koji je autor čuvenog romana "Sto godina samoće", kao i niza drugih poznatih novela i pripovjedaka: "Pukovniku nema ko da piše", "Ljubav u doba kolere", "Jesen patrijarha"....

Komentari 0
Povezane vijesti
Na današnji dan, 23. novembar Na današnji dan, 23. novembar
Na današnji dan, 22. novembar Na današnji dan, 22. novembar
Na današnji dan, 21. novembar Na današnji dan, 21. novembar
Najčitanije
  • Magdalena Vlaški otišla na ljepše mjesto – hrabra djevojčica sa anđelima
    2h 32m
    0
  • Pečeni krompir sa susamom
    5h 6m
    2
  • Održan zajednički sastanak o klizištu na Trebeviću
    18h 10m
    1
  • Preminuo Dragan Marković Palma
    17h 45m
    0
  • Sahrana hrabre djevojčice Magdalene Vlaški u srijedu, 27. novembra
    1h 14m
    0