Na današnji dan, 18. april

18.04.2023. 08:00
0
IZVOR: srna.rs

Danas je utorak, 18. april, 108. dan 2023. Do kraja godine ima 257 dana.

1480. - Rođena italijanska plemkinja Lukrecija Bordžija, mecena umjetnika i naučnika u vrijeme italijanske renesanse, vanbračna kćerka pape Aleksandra Šestog. Često je optuživana za krajnji nemoral, a zapravo se njome u političkim igrama služio njen otac, triput je udajući - prvi put za grofa od Pezara Đovanija Sforcu, drugi put za Alfonsa Aragonskog, koga je ubio njen brat Cezare, a treći put za grofa od Ferare Alfonsa Prvog d'Estea. Na dvoru u Ferari je okupljala mnoge umjetnike i naučnike, uključujući Ticijana Večelija, Ludovika Ariosta i Pjetra Bemba.

1797. - Rođen francuski državnik i istoričar Luj Adolf Tjer, osnivač i prvi predsjednik Treće republike od 1871. do 1873. Kao šef versajske vlade 1871. u krvi je ugušio Parisku komunu. Djela: "Istorija francuske revolucije", "Istorija konzulstva i carstva".

1820. - Rođen austrijski kompozitor i dirigent Franc fon Supe, autor više popularnih opereta. Djela: operete "Laka konjica", "Bokačo", "Lijepa Galateja", "Fatinica".

1823. - Prvi srpski državni pitomci pomenuti u pismu Vuka Karadžića knezu Milošu Obrenoviću. U pismu je Karadžić savjetovao kneza da se "okani kupovine spahiluka u Vlaškoj" i da u Petrogradsku banku pošalje 50.000 dukata radi vaspitavanja srpskih mladića u inostranstvu. Knez to nije učinio, a prve srpske državne pitomce na školovanje u inostranstvu o trošku države počeo je da šalje njegov sin knez Mihailo Obrenović.

1867. - Turci predali ključeve Beograda srpskom knezu Mihailu Obrenoviću, što je bio završni čin u dugom procesu političkog oslobađanja Srbije od turske vlasti. U prisustvu srpskih i turskih izaslanika pročitan je carski ferman na srpskom i turskom jeziku, na bedem je podignuta srpska zastava i ispaljena salva iz 21 topa, a posljednji turski zapovjednik Riza paša predao je ključeve knezu Mihailu, koji je potom trijumfalno ujahao u Kalemegdansku tvrđavu. U toku ceremonije kapetan Svetozar Garašanin je zamijenio turske stražare na tvrđavi srpskim vojnicima.

1872. - Rođena srpska slikarka njemačkog porijekla Babet Bahmajer, poznata kao Beta Vukanović, koja je tokom nepunih 80 godina naslikala impozantan broj ulja, akvarela i crteža i kao pedagog uticala na generacije srpskih slikara. Na studijama slikarstva u Minhenu upoznala je budućeg supruga Rista Vukanovića, takođe slikara. S njim je 1898. došla u Beograd, u grad kome je ostala privržena do kraja života /1972/ i s velikom predanošću je učestovala u umjetničkom životu patrijarhalne Srbije. Zaslugom tog umjetničkog para Beograd je dobio slikarsku školu, koja je prerasla u Umjetničku školu. Jedan je od osnivača "Lade" i "Cvijete Zuzoruć" - društva srpskih umjetnika, slikara i vajara i začetnika za ono doba relativno smjele karikature. Isprva je slikala u maniru impresionista, ali se kasnije približila čvršćoj realističkoj formi.

1906. - U zemljotresu u San Francisku poginulo više od hiljadu ljudi, sa zemljom su sravnjene mnoge četvrti grada koji je tada imao 400.000 stanovnika, a oko 200.000 ljudi je ostalo bez krova.

1922. - Umro srpski pisac i političar Svetomir Nikolajević, profesor Velike škole, član Srpske kraljevske akademije, premijer Srbije, ministar unutrašnjih djela i jedan od osnivača Radikalne stranke. Studirao je istoriju na Velikoj školi u Beogradu i na više evropskih univerziteta. Znatno je uticao na srpsku književnost u drugoj polovini 19. vijeka. Napisao je veliki broj studija, kritika, članaka i eseja, od kojih su mnogi objavljeni u dvije sveske pod naslovom "Listići iz književnosti".

1936. - Umro italijanski kompozitor Otorino Respigi, đak Nikolaja Rimskog - Korsakova, koji je stvarao djela raskošnih orkestarskih boja, uglavnom u impresionističkom maniru. Djela: "Gregorijanski koncert" za violinu i orkestar, simfonijske poeme "Rimske pinije", "Rimske fontane", "Rimski praznici", opere.

1942. - Američki avioni u Drugom svjetskom ratu prvi put bombardovali Tokio, Jokohamu i Nagoju. Šteta od bombardovanja nije bila velika, ali šok među Japancima jeste, jer ih je propaganda stalno uvjeravala da je nebo nad Japanom "apsolutno bezbjedno".

1946. - Zvanično raspušteno Društvo naroda.

1951. - U Parizu su Belgija, Zapadna Njemačka, Italija, Luksemburg, Francuska i Holandija potpisale ugovor o osnivanju Evropske zajednice za ugalj i čelik.

1954. - Gamal Abdel Naser, jedan od vođa udara kojim je 1953. svrgnut kralj Faruk Prvi, postao premijer i vojni guverner Egipta.

1955. - Umro njemački fizičar jevrejskog porijekla Albert Ajnštajn, najistaknutiji teoretičar novije epohe u fizici, tvorac teorije relativiteta, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku 1921. Studirao je matematiku i fiziku na Politehnici u Cirihu, gdje je dobio švajcarsko državljanstvo i oženio se srpskom matematičarkom Milevom Marić, koja je - prema novijim relevantnim istraživanjima - imala znatno veću ulogu u njegovom naučnom radu nego što se pretpostavljalo. Vanredni profesor u Cirihu je postao 1909, a 1914. direktor Kajzer-Vilhelmovog instituta u Berlinu i član Pruske akademije nauka, pa je ponovo primio njemačko državljanstvo. U Njemačkoj je živio do dolaska na vlast nacista 1933, kad je emigrirao u SAD, gdje je i umro. Objavio je 1905. specijalnu, a 1916. opštu teoriju relativnosti. Objasnio je 1905. zakon fotoelektričnog efekta pomoću kvantne teorije. Razvio je teoriju fizičkog polja, tražeći vezu među gravitacionim i elektromagnetnim poljima. Rasprave o sveobuhvatnosti i osnovanosti teorije relativiteta još traju, ali je u svakom slučaju njegov naučni rad izmijenio predstavu o svijetu i vasioni i postavio temelj novih nauka. Djela: "Teorija Braunovih kretanja", "Elektrodinamika tijela u kretanju", "Osnovi opšte teorije relativnosti", "O specijalnoj i opštoj teoriji relativnosti", "Evolucija fizike", "Moja slika svijeta", "Značenje relativnosti", "Ideje i mišljenja".

1955. - U indonezijskom gradu Bandung počela afroazijska konferencija 29 zemalja, na kojoj su potvrđeni principi dekolonizacije i stvaranja "trećeg svijeta" kao alternative blokovima.

1976. - Oko 40.000 izraelskih demonstranata umarširalo u okupiranu Zapadnu obalu, zahtijevajući da Izrael pripoji tu teritoriju.

1980. - Južna Rodezija, pod nazivom Zimbabve, postala 50. nezavisna zemlja Afrike.

1982. - Na dvogodišnjicu sticanja nezavisnosti Zimbabvea glavni grad Solzberi preimenovan u Harare.

1983. - Od eksplozije bombe, koju su islamski teroristi aktivirali u ambasadi SAD u Bejrutu, najmanje 63 osobe su poginule, a više od sto je ranjeno.

1988. - Ratni brodovi SAD uništili su dvije iranske naftne platforme na moru i napali dvije iranske fregate kao znak odmazde za napad u kojem su Iranci oštetili američku fregatu.

1994. - Inostrane humanitarne organizacije saopštile da su etnički masakri pripadnika većinskog plemena Hutu i manjinskih Tutsija - tokom kojih je Ubijeno oko milion ljudi - zahvatili cijelu teritoriju Ruande.

1996. - Islamski teroristi u Kairu otvorili vatru na turistički autobus i ubili 18 grčkih turista.

1999. - Ministar inostranih poslova Savezne Republike Jugoslavije Živadin Jovanović potvrdio da je Jugoslavija prekinula diplomatske odnose s Albanijom, objasnivši da je ta odluka "formalna" budući da dvije susjedne zemlje već duže i nemaju nikakve odnose. Pri tome je optužio Albaniju da se s njene teritorije ubacuju terorističke grupe i izvode napadi na Jugoslaviju.

2001. - Jedno lice poginulo, a najmanje pet zadobilo lakše ili teže povrede od eksplozije bombe ispod automobila u kojem se nalazila grupa Srba zaposlenih u Odjeljenju za pasoše u Jugoslovenskom komitetu za saradnju sa UNMIK-om u Prištini.

2002. - Umro Tor Hejerdal, norveški moreplovac, istraživač i antropolog.

2004. - Izraelske oružane snage ubile lidera Hamasa Abdel-Aziza al-Rantisija.

2004. - U Evropskoj uniji na snagu stupio zakon o obaveznom označavanju genetski promijenjenih namirnica, te onih što sadrže ili su pripremljene od genetski promijenjenih organizama.

2007. - Dvije stotine ljudi poginulo od eksplozija automobila bombi u Bagdadu.

Komentari 0
Povezane vijesti
Na današnji dan, 25. novembar Na današnji dan, 25. novembar
Na današnji dan, 24. novembar Na današnji dan, 24. novembar
Na današnji dan, 23. novembar Na današnji dan, 23. novembar
Najčitanije
  • Sarajlije „okupirale“ Istočno Novo Sarajevo, trgovci imali pune ruke posla (FOTO)
    12h 27m
    0
  • Povlače se novčanice od 10,20,50 i 100 KM: Šta trebate znati
    14h 14m
    0
  • Raste cijena prasića u Srpskoj
    19h 10m
    0
  • Sokolac: Uspjeh srednjoškolaca na BEOSEF festivalu
    20h 30m
    0
  • Detalji tragedije u Kninu: Bomba usmrtila mladića (25), među povrijeđenima i maloljetnica
    21h 40m
    0