Na današnji dan, 24. februar

24.02.2024. 09:02
0
IZVOR: srna.rs

Danas je subota, 24. februar, 55. dan 2024. Do kraja godine ima 311 dan.

1389. - Danci su u bici kod Folkepinga porazili Šveđane i zarobili švedskog kralja Alberta, poslije čega je danska kraljica Margaret postala stvarni vladar i Švedske.

1443. - Rođen mađarski kralj Matija Hunjadi, poznat kao Matija Prvi Korvin, koji je tokom vladavine od 1458. uspješno ratovao protiv Turaka i Habsburgovaca, zauzevši 1486. i Beč. Obnovio je mađarsku državu poslije decenija feudalne anarhije, reformišući finansije, vojsku, pravosuđe i administraciju, pomagao je razvoj gradova, a u Požunu je 1465. osnovao univerzitet i 1472. prvu štampariju. Nazvan je "Korvin" zbog gavrana na njegovom štitu. Poslije njegove smrti 1490. u Beču Mađari su izgubili sve teritorije koje je osvojio.

1525. - Upotrijebivši prvi put u istoriji ratova puške "arkebuze", španska armija pod komandom markiza od Peskare u bici kod Pavije u Italiji do nogu potukla francusko-švajcarsku vojsku koju je predvodio francuski kralj Fransoa Prvi. U bici je poginulo 14.000 vojnika, a Fransoa Prvi je zarobljen.

1530. - Šarla Petog u Bolonji za svetog rimskog cara i kralja Italije krunisao papa Klement Sedmi, što je bilo posljednji put u istoriji da rimski biskup kruniše nekog vladara.

1563. - Hugenoti ubili Fransoa de Lorena, vojvodu od Giza, jednog od francuskih rimokatoličkih vođa u građanskom ratu sa hugenotima, koji je sa svojim snagama opsjedao Orlean.

1582. - Papa Grgur Trinaesti izdao bulu o primjeni Gregorijanskog kalendara, kojim je zamijenjeno računanje vremena prema Julijanskom kalendaru.

1786. - Rođen njemački pisac Vilhelm Grim, skupljač i obrađivač narodnih bajki, koje je, kao i većinu drugih djela, objavio u saradnji sa starijim bratom Jakobom. Izdavao je i njemačke srednjovjekovne književne spomenike i proučavao njemačka junačka predanja.

1803. - Rođen srpski trgovac i brodovlasnik Miša Anastasijević, koga je za "kapetana dunavskog" 1833. postavio knez Miloš Obrenović, s kojim je bio u poslovnom ortakluku. Od tada je poznat kao "kapetan Miša". Imao je 74 broda, solane u Rumuniji i Mađarskoj i velika imanja u rumunskoj žitnici Vlaškoj. Veliku zgradu na Studentskom trgu u Beogradu, u kojem je sada rektorat Beogradskog univerziteta, nazvanu Kapetan-Mišino zdanje, poklonio je 1863. "svom otečestvu".

1847. - Rođen srpski hemičar Sima Lozanić, prvi rektor Beogradskog univerziteta, član Srpske kraljevske akademije. Bio je profesor hemije na Filozofskom fakultetu Velike škole i potom Univerziteta u Beogradu, ministar privrede i spoljnih poslova u vladama Srbije 1894. i 1905. Izučavao je organsku hemiju, agrikulturnu hemiju i mineralne sirovine.

1848. - Pod pritiskom naroda i liberalne buržoazije abdicirao je francuski kralj Luj Filip - nosilac režima "građanskog kraljevstva" - i francuska Druga republika je proglašena dva dana kasnije.

1848. - U Londonu na njemačkom jeziku objavljen "Manifest komunističke partije", koji su, prema odluci Kongresa tajnog radničkog udruženja "Saveza komunista", održanog u Londonu u novembru 1847, napisali Karl Marks i Fridrih Engels.

1852. - Rođen engleski pisac irskog porijekla Džordž Ogastas Mur, autor realističkih i naturalističkih romana. Djela: romani "Moderni ljubavnik", "Glumčeva žena", "Ester Voters", "Ave", "Ispovijesti mladića", "Uspomene iz mrtvog života", "Salve", "Vale".

1871. - U Parizu revolucionarna narodna garda osnovala privremeni Centralni komitet Pariske komune, zbog opasnosti da se s Komunom obračuna skupština Francuske. Komitet je preuzeo političko rukovodstvo, formirao 270 bataljona, većinom proleterskih, i ubrzo stekao veliku popularnost među Parižanima.

1885. - Rođen američki admiral Čester Vilijam Nimic, komandant Pacifičke flote SAD u Drugom svjetskom ratu.

1887. - Pariz i Brisel postale prve dvije prijestonice, povezane telefonskom vezom.

1920. - Prvi politički program njemačke Nacionalsocijalističke radničke partije, koju je 1919. u Minhenu osnovao Adolf Hitler, objavljen je u 25 tačaka. Program koji je sačinio Hitler kasnije je razrađen u njegovoj knjizi "Majn kampf", u kojoj je nagovijestio istrebljenje Slovena, Jevreja i Roma.

1943. - Rođen engleski muzičar Džordž Harison, član britanske pop grupe "Bitlsi".

1945. - Vrhovni komandant Narodnooslobodilačke vojske i partizanskih odreda Jugoslavije Josip Broz se u Drugom svjetskom ratu u Beogradu dogovorio se sa komandantom Četvrtog ukrajinskog fronta Crvene armije maršalom Fjodorom Tolbuhinom i komandantom angloameričke 15. grupe armija feldmaršalom Haroldom Aleksanderom da jugoslovenske snage 30. marta 1945. počnu operacije prema Lici i Gorskom Kotaru da bi privukle njemački 97. armijski korpus i olakšale savezničku ofanzivu prema sjevernoj Italiji.

1945. - Egipatski premijer Ahmed Maher-paša ubijen u parlamentu odmah pošto je u Drugom svjetskom ratu objavio deklaraciju o stupanju Egipta u rat protiv Njemačke i Japana.

1945. - Trupe SAD u Drugom svjetskom ratu oslobodile od japanske okupacije glavni grad Filipina Manilu.

1946. - Huan Peron izabran za predsjednika Argentine, započevši prvi od tri mandata na čelu te države.

1966. - U Gani vojnim udarom, dok je bio u posjeti Kini, zbačen predsjednik Kvame Nkrumah, pod čijim je vođstvom Gana 1957. izborila nezavisnost od Velike Britanije. Vlast je preuzelo Vijeće nacionalnog oslobođenja, na čelu s generalom Džozefom Ankrahom. Svrgnuti predsjednik je otišao u Konakri, gdje ga je gvinejski predsjednik Seku Ture 2. marta 1966. proglasio kopredsjednikom Gvineje.

1971. - Alžir saopštio da preuzima kontrolu nad francuskim petrolejskim kompanijama u zemlji.

1974. - Umro srpski biolog Siniša Stanković, član Srpske akademije nauka i umjetnosti, direktor Biološkog instituta Srbije, koji je znatno doprinio ekološkom pravcu u biologiji uporednim istraživanjima porijekla i razvitka živog svijeta balkanskih jezera, strukture i razvoja njihovih ekosistema. Prirodne nauke je studirao u Beogradu i Grenoblu, a redovni profesor Beogradskog univerziteta postao je 1934. Tokom njemačke okupacije Jugoslavije u Drugom svjetskom ratu bio je član Glavnog Narodnooslobodilačkog odbora Srbije i veći dio rata je proveo kao zatočenik u koncentracionom logoru na Banjici. Poslije oslobođenja je izabran za predsjednika Prezidijuma Narodne skupštine Srbije i uspješno je zastupao interese Jugoslavije na međunarodnim konferencijama. U univerzitetsku nastavu je uveo ekologiju, citologiju, embriologiju, dinamiku razvitka, uporednu anatomiju. Djela: "Ohridsko jezero i njegov živi svet", univerzitetski udžbenici "Uporedna anatomija kičmenjaka", "Ekologija".

1974. - Pakistan saopštio da je zvanično priznao Bangladeš kao nezavisnu državu.

1975. - Umro ruski državnik Mihail Aleksandrovič Bulganjin, premijer SSSR od 1955. do 1958. Boljševicima se priključio 1917. uoči Oktobarske revolucije i do 1922. je radio u ČEKI, tajnoj političkoj policiji. Član Centralnog komiteta Komunističke partije SSSR postao je 1934, na početku staljinističkih čistki, a Politbiroa 1948. Tokom Drugog svjetskog rata bio je u vojnim savjetima Zapadnog, Drugog pribaltičkog i Prvog bjeloruskog fronta, potom zamjenik ministra odbrane, a poslije rata ministar oružanih snaga i zamjenik premijera.

1988. - U Beogradu počeo sastanak ministara inostranih poslova balkanskih zemalja o unapređenju multilateralne saradnje.

1989. - Sahranjen car Japana Hirohito, koji je vladao od 1921, kad je kao regent zamijenio bolesnog oca, a 1926. je krunisan. Poslije poraza Japana u Drugom svjetskom ratu - tokom kojeg nije bio "igračka u rukama militarista", prema raširenom mitu, već ratoborni vođa koji je podsticao teritorijalna osvajanja, ne hajući za ogromne patnje pokorenih nacija - 1946. se odrekao "božanskog porijekla".

1990. - Umro italijanski državnik Alesandro Pertini, nekadašnji predsjednik Italije, najpopularniji italijanski političar poslije Drugog svjetskog rata. Član italijanske Socijalističke partije postao je 1918, niz godina je proveo u fašističkim zatvorima, u Drugom svjetskom ratu je učestvovao u pokretu otpora, a potom je bio poslanik i senator. Za šefa države je izabran 1978. i tu dužnost je obavljao do 1985, kad se povukao iz javnog života.

1991. - Nekoliko časova poslije posljednjeg pokušaja sovjetske diplomatije da spriječi sukob počela je ofanziva američkih snaga i njihovih saveznika u Zalivskom ratu protiv Iraka u kojem je s obje strane učestvovalo više od 1,3 miliona vojnika. Cilj ofanzive je bilo prisiljavanje Iraka da napusti Kuvajt, koji je okupirao 1. avgusta 1990.

1993. - Kanadski premijer Brajan Malruni, čija je popularnost spala na najniže grane u istoriji anketiranja birača u Kanadi, dao je ostavku poslije devet godina na vlasti.

1995. - U rijetkoj javnoj svađi transatlantskih saveznika ambasada SAD u Parizu optužila ministra unutrašnjih poslova Francuske Šarla Paskvu da je lagao povodom špijunskog skandala i odluke francuskih vlasti dva dana prije toga da zbog političke i ekonomske špijunaže protjera četvoricu američkih diplomata i još jednog državljanina SAD.

1996. - Kubanski vojni avioni oborili dva mala aviona jedne kubanske izbjegličke organizacije u SAD, koji su - uprkos ponovljenim upozorenjima u višednevnom "ratu živaca" da provokacije neće biti tolerisane - ušli duboko u vazdušni prostor Kube.

1996. - Palestinski islamski teroristi u dva samoubilačka napada u Izraelu ubili 27 i ranili 77 ljudi.

1998. - Francuski parlament jednoglasno ratifikovao sporazum o sveobuhvatnoj zabrani atomskih proba.

2003. - Umro italijanski filmski glumac i režiser Alberto Sordi. Igrao je u više od 200 filmova, a dvadesetak je režirao. U svet filma ušao je sa 15 godina, a tokom dugogodišnje karijere tumačio je galeriju likova, prikazujući duh Italijana, često s najkomičnije strane. filmovi: gluma - "Pod suncem Rima", "Bijeli šeik", "Dangube", "Heroj našeg doba", "Moj sin Neron", "Veliki rat", "Mejd in Itali", "Mali, sasvim mali građanin", režija - "Oprostite, da li ste za ili protiv?", "Italijan u Americi", "Pomozi mi ljubavi".

2004. - Najmanje 229 ljudi poginulo, a 120 povrijeđeno u vrijeme zemljotresa koji je pogodio Maroko. Oko 30.000 ljudi ostalo je bez svojih domova.

2006. - Umro Denis Viver, američki filmski i TV glumac, poznat po ulozi šerifa Meklauda u seriji "Šerif u Njujorku.

2022. - Počela specijalna vojna operacija ruske vojske u Ukrajini. Početak operacije objavio je ruski predsjednik Vladimir Putin, koji je u vanrednom obraćanju istakao da će Moskva težiti "demilitarizaciji i denacifikaciji" Ukrajine, te pozvao ukrajinske vojnike da odlože oružje. Rusija je počela vojnu operaciju nakon obraćanja vlasti Donjecke i Luganske narodne republike sa molbom za pomoć da odbiju agresiju Kijeva.

Komentari 0
Povezane vijesti
Na današnji dan, 23. novembar Na današnji dan, 23. novembar
Na današnji dan, 22. novembar Na današnji dan, 22. novembar
Na današnji dan, 21. novembar Na današnji dan, 21. novembar
Najčitanije
  • Magdalena Vlaški otišla na ljepše mjesto – hrabra djevojčica sa anđelima
    8h 50m
    0
  • Sahrana hrabre djevojčice Magdalene Vlaški u srijedu, 27. novembra
    7h 32m
    2
  • Pečeni krompir sa susamom
    11h 24m
    3
  • Željko Pržulj – Vladika (odlomak)
    2h 9m
    0
  • Poginuo pješak u Amajlijama
    23h 48m
    0