Na današnji dan, 5. jul

05.07.2022. 08:05
0
IZVOR: srna.rs

Danas je utorak, 5. jul, 186. dan 2022. Do kraja godine ima 179 dana.

1811. - Venecuela postala prva južnoamerička država koja je proglasila nezavisnost od Španije.

1830. - Francuske kolonijalne trupe zauzele grad Alžir u Alžiru, tada pod vlašću Otomanskog carstva. Alžir je ostao pod francuskom upravom do 1962, kad je poslije oslobodilačkog rata izborio nezavisnost.

1833. - Umro francuski hemičar Žozef Nisefor Nieps, pionir fotografije. Usavršavajući litografiju od 1813. do 1820. prvi je u svijetu uspio da fiksira sliku dobijenu u mračnoj komori pomoću posrebrene bakarne ploče, prekrivene osjetljivim slojem asfaltnog laka.

1857. - Rođena njemačka revolucionarka Klara Cetkin, jedan od osnivača ženskog međunarodnog radničkog pokreta i Komunističke partije Njemačke, na čiji je prijedlog 8. mart proglašen Međunarodnim danom žena. Zbog aktivnosti u socijalističkom pokretu morala je 1882. da emigrira iz Njemačke. Po povratku 1890. rukovodila je ženskim proleterskim pokretom, a od 1892. do 1917. uređivala je ženski socijaldemokratski list "Gleicheit". Inicijator je Prve međunarodne konferencije žena 1907, na kojoj je izabrana za sekretara Međunarodnog ženskog sekretarijata. Međunarodna konferencija žena u Kopenhagenu 1910. prihvatila je njen prijedlog o proglašenju 8. marta za Međunarodni praznik žena-radnica. Tokom Prvog svjetskog rata bila je aktivna u ljevičarskoj grupi "Spartak" i zbog osude imperijalističkog rata 1915. je uhapšena. Bila je član Prezidijuma Treće internacionale, rukovodilac Ženskog odjeljenja Kominterne i komunistički poslanik u Rajhstagu /parlament/ do dolaska nacista na vlast, poslije čega je izbjegla u Moskvu, gdje je umrla 1933.

1872. - Rođen francuski državnik Eduar Erio, koga su Nijemci u Drugom svjetskom ratu 1942. otjerali u zarobljeništvo, odakle je oslobođen 1945. pošto je Crvena armija zauzela Berlin. Predvodio je Radikal-socijalističku partiju od 1919. do 1955. Bio je više puta premijer i član vlade između 1924. i 1936, a od 1936. do 1940. i od 1947. do 1953. predsjednik parlamenta.

1879. - Rođen američki teniser i političar Dvajt Dejvis, koji je 1900. osnovao tenisko takmičenje nacija "Dejvis kup". U vrijeme predsjednika SAD Kelvina Kulidža bio je ministar rata od 1925. do 1929.

1880. - Rođen češki violinista i kompozitor Jan Kubelik, koji je javno počeo da nastupa već u osmoj godini života, stekavši ugled jednog od najvećih violinskih virtuoza svog vremena, a kao kompozitor je pokazao smisao za kolorit, mada nije iskazao znatniju inventivnost. Djela: "Američka simfonija u A-molu", šest koncerata za violinu i orkestar, simfonijske varijacije za violinu i kamerni orkestar, kraće kompozicije za violinu i klavir.

1889. - Umro srpski pisac Jakov Ignjatović, začetnik realizma u srpskoj književnosti. Poslije završenog prava radio je u rodnoj Sent Andreji kao advokat, a u toku revolucije 1848. bio je poslanik Majske skupštine u Sremskim Karlovcima i član Glavnog odbora Vojvodine. Napisao je devet romana, 17 pripovijedaka, knjigu memoara i veliki broj publicističkih i političkih članaka. U romanima je opisivao život vojvođanskih Srba i uspio da obuhvati panoramu epohe, sjajno zapažajući unutrašnje suprotnosti društva. Djela: romani "Trpen-spasen", "Milan Narandžić", "Čudan svet", "Vasa Rešpekt", "Večiti mladoženja", "Stari i novi majstori", "Patnica".

1887. - Rođen srpski ljekar Kosta Todorović, stručnjak za zarazne bolesti, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske akademije nauka i umjetnosti i Nacionalne akademije za medicinu u Parizu. Napisao je više od 150 radova na srpskom i stranim jezicima. Značajan je i njegov rad na bibliografiji jugoslovenskih publikacija iz mikrobiologije, imunologije, epidemiologije i higijene. Djela: "Udžbenik akutnih i infektivnih bolesti", "Priručnik za liječenje tuberkuloznog meningitisa".

1889. - Rođen francuski pisac, slikar i režiser Žan Kokto, član Francuske akademije. Često je mijenjao stav i stil i oprobao se kao pjesnik, romansijer, pisac drama, kritičar, slikar, režiser i filmski scenarista. Djela: romani "Strašna djeca", "Tomas varalica", pozorišni komadi "Pisaća mašina", "Strašni roditelji", "Orfej", "Edip", "Antigona".

1901. - Rođen ruski pozorišni reditelj i glumac Sergej Vladimirovič Obrascov, jedan od utemeljivača parodijsko-satiričnog žanra minijatura i romansi s lutkama i osnivač Državnog centralnog pozorišta lutaka, jedinstvenog u svijetu. Stvaralac inventivnog duha i bogate mašte, režirao je više od 50 lutkarskih predstava koje se smatraju antologijskim djelima tog pozorišnog žanra, poput "Čarobne Aladinove lampe", "Neobičnog koncerta", "2:0 za nas", "Đavoljeg mlina".

1911. - Rođen francuski državnik Žorž Pompidu, predsjednik Francuske od 1969. do 1974. Šef države je postao poslije ostavke Šarla de Gola. Sa De Golom je blisko sarađivao od 1945, u međuvremenu je bio direktor Rotšildove banke, šef De Golovog kabineta i član Ustavnog savjeta, a od 1962. do 1968. premijer.

1932. - U Portugaliji premijer postao Antonio de Oliveira Salazar, koji je 1933. zaveo profašističku diktaturu, okončanu tek 1974, četiri godine poslije njegove smrti.

1941. - U Beogradu su u Drugom svjetskom ratu Nijemci osnovali zloglasni logor na Banjici, kroz koji su do oktobra 1944. prošle desetine hiljada ljudi, uglavnom Srba i Jevreja. Većina logoraša je usmrćena na stratištu u Jajincima blizu Beograda, gdje je iz tog logora, logora na Starom sajmištu i ostalih zatvora strijeljano najmanje 70.000 ljudi.

1943. - Ofanzivom njemačkih snaga na položaje Crvene armije iz pravca Orela i Harkova, u Drugom svjetskom ratu je počela Kurska bitka, najveći tenkovski okršaj u istoriji ratova, u kojoj je učestvovalo oko 6.000 tenkova s obje strane. Nijemci su angažovali 50 divizija, od kojih 14 oklopnih i dvije motorizovane, ali su pretrpjeli poraz od kojeg se nisu oporavili - izgubili su pola miliona vojnika i 2.900 tenkova.

1943. - U borbama za oslobođenje Zvornika u Drugom svjetskom ratu poginuo je politički komesar Prve proleterske divizije Filip Kljajić - Fića, jedan od organizatora ustanka u Srbiji 1941, član Glavnog štaba Srbije. Bio je prvi politički komesar Prve proleterske brigade. Proglašen je narodnim herojem.

1959. - Predsjednik Indonezije Ahmed Sukarno raspustio je parlament i preuzeo diktatorska ovlašćenja.

1975. - Zelenortska ostrva dobila nezavisnost poslije 500 godina pod vlašću Portugalije.

1975. - Američki teniser afričkog porijekla Artur Eš u finalu pobijedio zemljaka Džimija Konorsa, postavši prvi crnac u dugoj istoriji turnira u Vimbldonu koji je pobijedio na najprestižnijem svjetskom teniskom takmičenju.

1977. - General Mohamad Zija ul Hak u Pakistanu vojnim udarom zbacio premijera Zulfikara Ali Buta.

1980. - Švedski teniser Bjorn Borg peti put uzastopno pobijedio na turniru u Vimbldonu, što niko do tada nije uspio.

1990. - Skupština Srbije usvojila Zakon o prestanku rada Skupštine i Izvršnog vijeća SAP Kosova i Metohije zbog njihovog secesionističkog djelovanja i nastojanja da stvore "Republiku Kosovo".

1992. - U bratunačkom selu Zagoni pripadnici muslimanskih oružanih snaga iz Srebrenice ubili 14 Srba, a u srebreničkom selu Krnjići 24 mještanina.

1994. - Palestinski vođa Jaser Arafat doputovao je na Zapadnu obalu poslije 27 godina boravka u izbjeglištvu, najavivši preobražaj teritorija pod palestinskom samoupravom u državu Palestina, s prijestonicom u Istočnom Jerusalimu.

2003. - Prvi vojnici iz sastava NATO-a krenuli iz Njemačke za Kabul.

2008.- Čuveni srpski genetičar doktor Miodrag Stojković uspio da napravi laboratorijsku krv.

2017. - Oko 400.000 ljudi evakuisano na jugu Japana zbog obilne kiše i rasta vodostaja rijeka.

Komentari 0
Povezane vijesti
Na današnji dan, 26. novembar Na današnji dan, 26. novembar
Na današnji dan, 25. novembar Na današnji dan, 25. novembar
Na današnji dan, 24. novembar Na današnji dan, 24. novembar
Najčitanije
  • Od 1. januara uvodi se novi namet u Srpskoj
    6h 58m
    0
  • Crtice iz života Simeona Zorića, generala i hazardera, ljubavnika ruske carice Katarine Druge
    7h 58m
    1
  • Krađa u Istočnoj Ilidži
    5h 39m
    0
  • Na parking prostoru u blizini Trga „Srbija“ oštećena ulazna rampa
    5h 33m
    1
  • Svečano otvoren 18. festival "Prvi kadar"
    20h 25m
    0