Na današnji dan, 7. april

07.04.2023. 08:02
0
IZVOR: srna.rs

 Danas je petak, 7. april, 97. dan 2023. Do kraja godine ima 268 dana.

1348. - U Pragu osnovan univerzitet, prvi u centralnoj Evropi.

1498. - Umro francuski kralj Šarl Osmi, koji je vladao od 1483, a pod pritiskom plemstva 1494. je započeo ratove za osvajanje Italije, okončane šest decenija poslije njegove smrti. Uspio je da privremeno osvoji Napuljsku Kraljevinu, a pohodi na Italiju su imali krupne kulturne posljedice, jer su pokrenuli širenje humanističke kulture u Francuskoj.

1614. - Umro španski slikar i vajar grčkog porijekla Dominikus Teotokopulos, poznat kao El Greko, čije je originalno slikarstvo prožeto pravoslavnom tradicijom i italijanskom renesansom. S rodnog Krita, preko Venecije - gdje je učio slikarstvo kod Jakopa Tintoreta - i Rima, dospio je u španski grad Toledo, u kojem je živio 37 godina i ostao do smrti. Nepriznavanjem trodimenzionalnog prostora i klasične perspektive i tehnikom slikanja izduženih ljudskih figura, razlikovao se od svih slikara svog vremena, ali je tek početkom 20. vijeka shvaćeno da je jedan od najvećih majstora u istoriji slikarstva. Najviše je slikao portrete i obrađivao religiozne teme, jer su narudžbine Crkve bile njegov glavni izvor prihoda, ali nije prihvatao slikarstvo kao instrument vjerske propagande, zbog čega je imao veoma rđavu reputaciju u rimokatoličkim krugovima u Španiji i često se sukobljavao s vjerskim vlastima. I sam kralj Felipe Drugi mu je prebacivao da je "površan" u obradi vjerskih tema. Djela: "Pogreb grofa Orgaza", "Duhovi", "Blagovijesti", "Molitva na Maslinovoj gori", "Laokon", "Toledo", "Ortensio Feliks de Paravisino".

1770. - Rođen engleski pisac Vilijam Vordsvort, čija je poezija označila prelaz iz klasicizma u romantizam. Najznačajniji je stvaralac prve generacije engleskih romantičara i ideolog novih kretanja u poeziji, mada ih sam nije označio kao romantizam. Centralna tema njegove lirike bila je opis osjećanja mistične povezanosti s prirodom. Boravio je 1791. i 1792. u revolucionarnoj Francuskoj, postavši vatreni republikanac. Djela: zbirka pjesama "Lirske balade", stihovana autobiografija "Preludijum".

1772. - Rođen francuski ekonomista Šarl Furije, socijalista-utopista koji je smatrao da je kapitalizam "asocijalan", jer su u njemu pojedinci u stalnom ratu jedni s drugima. Ekonomsko-društveni razvoj razvrstao je u tri perioda: predindustrijski, "rasparčanu, neprijatnu industriju" u kapitalizmu i društvenu, privlačnu industriju. Smatrao je da se društvo može preobraziti u harmoniju pomoću eksperimentalnih zajednica falangi u kojima ljudska individualnost dostiže vrhunac, što doprinosi opštoj harmoniji. Djela: "Novi industrijski i društveni svijet", "Teorija četiri pokreta", "Sabrana djela" /šest knjiga, posthumno/.

1809. - Karađorđe, aktom Praviteljstvujuščeg sovjeta srpskog, poklonio Adu Ciganliju komandantu varoši beogradske Mladenu Milovanoviću za zasluge Otečestvu.

1858. - Rođen Đorđe Stanojević, fizičar, profesor i rektor Univerziteta u Beogradu. Bio je upravnik Astronomske i meteorološke opservatorije, konstruktor prve radio-stanice u Beogradu i pionir elektrifikacije u Srbiji.

1887. - Ministar prosvete i crkvenih dela Srbije Milan Kujundžić - Aberdar potpisao ukaz o osnivanju Astronomske opservatorije u Beogradu.

1891. - Prvo Beogradsko društvo za gimnastiku i borenje preraslo u Beogradsko gimnastičko društvo "Soko".

1915. - Rođena američka pjevačica Elinora Fejgn, poznata kao Bili Holidej, nazvana "kraljicom džeza i bluza". Prema muzičkim kritičarima, još se ni jedan džez-pjevač nije približio njenim interpretacijama.

1929. - Radio-Beograd prvi put prenosio sportsku utakmicu u Jugoslaviji. Reporter Rade Stoilović je prenosio drugo poluvrijeme susreta beogradskih fudbalskih ekipa BSK - Jugoslavija.

1939. - Rođen američki filmski režiser, scenarista i producent Frensis Ford Kopola, jedan od najznačajnijih filmskih stvaralaca u SAD u drugoj polovini 20. vijeka, dobitnik pet "Oskara" i dvije "Zlatne palme" festivala u Kanu. Filmovi: režija - "Demencija", "Sada si veliki dječko", "Dolina sreće", "Pleme kiše", "Kum", "Prisluškivanje" /"Zlatna palma"/, "Kum 2" /"Oskar"/, "Veliki Getsbi", "Apokalipsa sada" /"Zlatna palma"/, "Kum 3", "Kapetan Eo", "Pegi Su se udala", "Njujorške priče", "Gori li Pariz?", "Paton - žudnja za slavom" /"Oskar"/, "Prisluškivanje"/"Oskar"/, produkcija - "Američki grafiti".

1939. - Fašistička Italija počela invaziju Albanije.

1943. - Umro srpski pisac i diplomata Jovan Dučić, član Srpske kraljevske akademije, čija je lirika - izuzetne versifikacije, jezika i plastičnosti slika - udarila pečat srpskoj poeziji u prvoj polovini 20. vijeka. Diplomirao je prava u Parizu i od 1912. do 1941. bio ambasador kraljevina Srbije i Jugoslavije u velikim evropskim gradovima. Dugo poslije oslobođenja zemlje komunističke vlasti su nastojale da ga ignorišu kao stvaraoca zbog njegovog političkog opredjeljenja, lijepeći mu posmrtno, s vremena na vrijeme, etiketu "velikosrpskog nacionaliste". Tokom Drugog svjetskog rata među prvima je ukazivao na zločinačku prirodu ustaške Nezavisne Države Hrvatske i stravični genocid nad Srbima. Njegove kosti su tek nedavno prenesene u rodno Trebinje, a umro je u Geri u SAD, u emigraciji. Već prvom zbirkom - "Pesme", objavljenom 1901. u Mostaru, predstavio se kao nadahnut liričar i pjesnik obuzet temama bola i usamljenosti, ljubavi i smrti. Pisao je i prozu /"Jutra sa Leotara"/, putopise /"Gradovi i himere", "Pismo iz Ženeve", "Pismo s Alpa", "Pismo iz Španije"/, eseje /"Blago cara Radovana", "Moji saputnici", "Staza pored puta"/, studije /"Grof Sava Vladislavić"/, istorijske spise /"Vjerujem u Boga i u srpstvo"/.

1945. - Američki avioni u Drugom svjetskom ratu potopili najveći japanski ratni brod - "Jamato".

1947. - Umro američki automobilski magnat Henri Ford, koji je najviše doprinio naglom razvoju automobilizma. Prve "benzinske kočije" je konstruisao 1896, a od 1899. je proizvodio automobile. Prvi je uveo serijsku proizvodnju, a 1908. je stvorio "model T", prvi "narodni automobil".

1953. - Švedski diplomata Dag Hamaršeld izabran za generalnog sekretara UN.

1955. - Umrla američka filmska glumica Teda Bara, prvi "vamp" u istoriji kinematografije, tip fatalne žene koja izaziva masovne erotske fantazije. Filmovi: "Kleopatra", "Karmen", "Saloma", "Žena tigar", "Dama s kamelijama", "Pjesma sirene".

1963. - Donesn ustav kojim je naziv Federativna Narodna Republika Jugoslavija promijenjen u Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija, a Josip Broz proglašen doživotnim šefom države. Njegovi tvorci su isticali da je to prvi dokument novog tipa u istoriji ustavnosti, jer sadrži elemente "jedne prave povelje novog društva", ali su poslije samo 11 godina donijeli novi ustav, čiji su konfederalni elementi omogućili razbijanje Jugoslavije 1991.

1966. - Iz Sredozemnog mora kod španske obale izvađena američka hidrogenska bomba, ispala iz aviona zbog tehničke greške.

1979. - Umro Justin Popović, teolog, filozof, književnik i arhimandrit. Bio je arhimandrit manastira Ćelije, doktor teologije, profesor Beogradskog univerziteta i duhovnik. Sveti arhijerejski sabor Srpske pravoslavne crkve marta 2010. godine u diptihe svetih unio je ovog svetitelja kao Justina Ćelijskog. Blagoje Popović, kasnije otac Justin, rođen je u Vranju 1894. godine od oca Spiridona i majke Anastasije. Porodica Popovića je kroz generacije bila sveštenička, jedino je Blagojev otac Spiridon bio samo crkvenjak.Blagoje biva mobilisan u "đačku četu" pri vojnoj bolnici u Nišu tokom Prvog svjetskog rata, a kasnije oni se zajedno sa vojskom i sveštenstvom povlače preko Albanije. Stigavši u Skadar, Blagoje moli patrijarha Dimitrija za monaški postrig, patrijarh blagosilja i bogoslov Blagoje postaje monah Justin.Od 1934. je profesor Bogoslovskog fakulteta Univerziteta u Beogradu. Zajedno sa Branislavom Petronijevićem osnovao Srpsko filozofsko društvo 1938. u Beogradu. Bavio se prevođenjem bogoslovsko-asketske i svetotačke literature. Po izbijanju Drugog svetskog rata, otac Justin boravi po mnogim manastirima. Najviše vremena je provodio u ovčarsko-kablarskim manastirima, u kojima je i uhapšen posle rata od strane komunističkih vlasti. Poslije pritvora, premjestio se u manastir Ćelije.U Ćelije je došao 1948. godine po blagoslovu vladike šabačko-valjevskog Simeona i mati igumanije Sare, koja je došla sa nekoliko svojih sestara iz manastira Ljubostinje u Ćelije, nekoliko godina ranije.Otac Justin je stalno bio proganjan, saslušavan, privođen. Malo je bilo onih koji su stajali u njegovu odbranu.

1980. - SAD prekinule diplomatske odnose sa Iranom.

1990. - Feribot "Skandinavska zvijezda" zahvaćen plamenom tokom krstarenja u Sjevernom moru između Norveške i Danske i u nesreći je poginulo 158 ljudi.

1992. - Skupština u Banjaluci na osnovu plebiscita srpskog naroda u bivšoj BiH u novembru 1991. proglasila nezavisnost Republike Srpske, a Biljana Plavšić i Nikola Koljević su saopštili da su podnijeli ostavke u Predsjedništvu BiH.

1992. - Odlukom Narodne skupštine tadašnje Srpske Republike BiH na Palama osnovana Srpska novinska agencija - SRNA. Od 1998. sjedište SRNE je u Bijeljini, a odlukom Vlade Srpske 27. marta 2008. dobila je svoj sadašnji naziv - Novinska agencija Republike Srpske - SRNA. Novinska agencija Republike Srpske bila je prvi medij srpskog dijela BiH i stvorena je u času kada su već počeli ratni sukobi, a glavni prijeratni mediji u tadašnjoj Socijalističkoj Republici BiH bili su pod ratnom i propagandnom kontrolom takozvane Republike BiH. SRNA je neodvojivo vezana za nastanak Republike Srpske i predstavlja jednu od njenih najstarijih i najznačajnijih institucija.

1992. - SAD priznale bivše jugoslovenske republike Sloveniju, Hrvatsku i BiH.

1992. - Vojska Hrvatske počinila ratni zločin u srpskim selima kod Kupresa - samo u Malovanu je zaklano 28 civila.

1994. - Tokom krvavih orgija vojske, policije i bandi, u glavnom gradu Ruande Kigaliju ubijen premijer Agate Uvilingijimana.

1997. - Vladini vojnici u Lumumbašiju, drugom po veličini gradu u Zairu, položili oružje i priključili se pobunjenicima, koji su nezadrživo napredovali prema glavnom gradu Kinšasi.

2003. - Osumnjičeni za ubistvo premijera Srbije Zorana Đinđića - Zvjezdan Jovanović priznao da je pucao na premijera zbog ubjeđenja, a na radi novca. On je u iskazu naveo da je ubistvo od njega tražio Milorad Luković.

2004. - Škotski lord Bonomi imenovan za sudiju u procesu protiv Slobodana Miloševića, umjesto Ričarda Meja.

2004. - Specijalno tužilaštvo obustavilo krivični postupak protiv generala Ace Tomića, koji je bio optužen za krivično djelo udruživanja radi neprijateljske djelatnosti u procesu koji je vođen zbog ubistva premijera Srbije Zorana Đinđića.

2004. - Sud u Moskvi osudio ruskog istraživača Igora Sutjagina, optuženog za špijunažu u korist SAD, na zatvorsku kaznu od 15 godina.

2006. - Sud BiH osudio Neđu Samardžića na 12 godina zatvora za ratni zločin protiv čovječnosti u Foči 1992. i 1993. godine, što je prva presuda za ratne zločine od formiranja Odjeljenje za ratne zločine Suda BiH.

2009. - Umrla je Irena Grickat-Radulović, srpski filolog, leksikograf, istoričar jezika, član SANU. Bila je naučni savjetnik Instituta za srpski jezik i načelnik Arheografskog odjeljenja Narodne biblioteke Srbije.

2017. - U Zagrebu umro Relja Bašić, jugoslavenski i hrvatski pozorišni, filmski i televizijski glumac i redatelj. Bio je član Hrvatskog helsinškog odbora za ljudska prava, nosilac titule UNESKO "Umjetnik za mir".

Komentari 0
Povezane vijesti
Na današnji dan, 25. novembar Na današnji dan, 25. novembar
Na današnji dan, 24. novembar Na današnji dan, 24. novembar
Na današnji dan, 23. novembar Na današnji dan, 23. novembar
Najčitanije
  • Sarajlije „okupirale“ Istočno Novo Sarajevo, trgovci imali pune ruke posla (FOTO)
    13h 44m
    1
  • Povlače se novčanice od 10,20,50 i 100 KM: Šta trebate znati
    15h 31m
    0
  • Raste cijena prasića u Srpskoj
    20h 27m
    0
  • Sokolac: Uspjeh srednjoškolaca na BEOSEF festivalu
    21h 47m
    0
  • Detalji tragedije u Kninu: Bomba usmrtila mladića (25), među povrijeđenima i maloljetnica
    22h 57m
    0