Proizvodi iz takozvane potrošačke korpe koji su u posljednje dvije godine najviše poskupjeli u Republici Srpskoj, te predstavljaju svojevrsne neslavne rekordere, jesu svinjetina, mlijeko, jaja i so.

Pokazuju ovo uporedni podaci Zavoda za statistiku, iz decembra 2021. i 2023. godine, koji otkrivaju da su ove četiri namirnice u posmatranom periodu najviše poskupjele, i to oko 35 odsto. Najviši rast cijena zabilježen je kod mlijeka u tetrapaku i iznosi 36 odsto. Ono je danas u prosjeku skuplje za 83 feninga.

Iako inflacija, prema podacima zvaničnih institucija, slabi, to se još u značajnijoj mjeri nije odrazilo na prehrambene proizvode. U čak 99,9 odsto slučajeva cijene namirnica su više od 10 do 36 odsto u odnosu na one iz decembra 2021. Jedna od rijetkih namirnica koja je trenutno jeftinija jeste jestivo ulje, koje je jeftinije za 65 feninga, odnosno 24 odsto. Druga je kupus, čime se ovaj spisak završava.

Drugim riječima, u današnje vrijeme je najisplativije za ručak spremiti solo dinstani kupus.

Kada su u pitanju ostali proizvodi iz potrošačke korpe, za nešto manje od 30 odsto poskupjeli su pileći fileti (29), a slijedi šećer koji je danas skuplji za 60 feninga po jednom kilogramu u odnosu na decembar 2021. godine, odnosno 28 odsto, te riža za koju je potrebno izdvojiti marku više po jednom kilogramu, odnosno 27,7 odsto. Maslac je skuplji za 24 odsto, a kilogram pšeničnog brašna za 27 feninga, odnosno 16 odsto.

Kada je u pitanju meso, pored pomenute svinjetine koja je rekorder, za kilogram junetine sa kostima danas je neophodno izdvojiti 28 odsto više novca, a u slučaju teletine i piletine 19, odnosno 18 odsto.

Interesantno je da su pileći fileti imali daleko veći rast cijena, nego sama piletina od koje se oni prave, a slična situacija je i kod, recimo, salama, odnosno mortadele i šunkarice, te se čovjek zapita od čega se opšte prave ova dva proizvoda. Inače, ove dvije salame, koje se u današnje vrijeme mogu svrstati među luksuzne proizvode, danas su skuplje, u slučaju mortadele 19 odsto, a šunkarice 11.

Još jedan cjenovni paradoks jeste u slučaju mlijeka i tvrdog sira, koji je u posljednje dvije godine poskupio “samo” za 10 odsto. “Samo”, jer je mlijeko u istom periodu “otišlo” za 36 odsto. Ovo bi se moglo objasniti kalkulacijama proizvođača, ali i trgovaca, koji koriste činjenicu da je mlijeko ipak nezaobilazni prehrambeni proizvod u svakodnevnom životu.

Uostalom, na to su upozorili i pojedini analitičari, koji su analizirajući aktuelnu inflaciju konstatovali kako je ona dobrim dijelom rezultat korporativnih profita, odnosno želje da se u kriznim vremenima ostvari najveća moguća zarada, jer se izgovor za visoke cijene uvijek može naći. Naime, dok god ima potražnje, cijene će biti visoke.

Slovenija

Vlada Slovenije je tokom prošle godine, a kako bi se izborila sa inflacijom, uvela takozvanu korpu proizvoda. Javnim objavljivanjem cijena tih artikala u svim trgovačkim lancima periodično “natjerala” je trgovce da snize cijene, jer su građani tačno znali u kojim trgovačkim lancima su najjeftiniji određeni proizvodi. Trgovci su bili prinuđeni da prate konkurenciju i svoje cijene prilagođavaju, odnosno snižavaju.

Autor: Veljko Zeljković