U Istočnom Novom Sarajevu u ponedjeljak, 20. maja, biće obilježene 32 godine od formiranja Prve sarajevske mehanizovane brigade i Komande Sarajevsko-romanijskog korpusa Vojske Republike Srpske i tim povodom služen parastos poginulim borcima, položeni vijenci i cvijeće, te održana svečana akademija.

U 12.00 časova biće služen parastos u Crkvi Svetog Georgija na Vracama i položeni vijenci i cvijeće kod centralnog krsta na vojničkom groblju Vraca, a u 13.00 časova biće održana svečana akademija u Kulturnom centru, najavljeno je iz Boračke organizacije Istočno Novo Sarajevo.

Prva sarajevska mehanizovana brigada formirana je 20. maja 1992. godine, od 40. mehanizovane brigade koja je dislocirana iz Zagreba na prostor Lukavice i 49 motorizovane brigade.

Brigada se sastojala od 14 jedinica i to: tri pješadijska bataljona, oklopnog bataljona, mehanizovanog bataljona, mješovitog artiljerijskog diviziona, čete izviđača, čete vojne policije, voda PVO, čete inžinjerije, čete veze, pozadinskog bataljona, te paljanske i trnovske čete.

Brigada je imala dovoljno borbenih sredstava, ali je oskudijevala u oficirskom kadru i obučenom ljudstvu.

Brigada je bila prisutna na tri fronta, a prvi je uži sarajevski od Ilinjače, Kotorca, Kule, Dobrinje jedan i četiri, Naselja Starosjedilaca, kasarne "Slaviša Vajner Čiča", brda Mojmilo, Ozrenske ulice, Šanca, "Željinog" stadiona, od Hrasna, duž Miljacke do Vrbanja mosta, Grbavice jedan i dva, Gornjih i Donjih Kovačića, Jevrejskog groblja, kasarne Bosut, Debelog brda, Zlatišta i dijela Trebevića, po dubini Tvrdimići, Orčeve vode i Kijevo.

Drugi front je bio Trnovsko ratište, Treskavica, Igman i Rogoj, a treći od Srednjeg, Nišićke visoravni do Olova.

Jedinice Brigade su učestvovale na goraždanskom i bihaćkom ratištu.

Brigada je krajem oktobra bila nosilac napada za oslobađanje kijevske kotline, a da je imala više snaga na raspolaganju mogla je da ovlada i trnovskom kotlinom.

Brigada je učestvovala u briljantno izvedenoj akciji "Lukavac 93", spajanje Sarajevsko-romanijske regije sa Hercegovinom, oslobađanje Trnova.

U saopštenju je navedeno da je od svih jedinica koje su učestvovale u ovoj operaciji, Prva sarajevska mehanizovana brigada bila brojno i tehnički najviše zastupljena. Brigada je uz minimalne gubitke u ljudstvu i tehnici izvršila svoj borbeni zadatak i dobila novi dio zone odgovornosti, Trnovo.

Druga veća operacija koju je izvodio Sarajevsko-romanijski korpus bila je pod nazivom
"Pancir-93" ili oslobađanje šireg dijela Nišićke visoravni i značila je bolje povezivanje zone odgovornosti od Sokoca preko Ilijaša i Vogošće.

Brigada je opet dala veliki doprinos u uspjehu te operacije, te učestvovala u napadu na pravcu Brgule - Ravne, Zubeta - Hajde, ovom operacijom je zauzet vrh Mačak, čime je uspostavljena nova linija koja je zahtijevala izdvajanje dodatnog ljudstva.

Treća operacija u kojoj je učestvovala Prva sarajevska mehanizovana brigada bila je "Zvijezda 94" ili oslobađanje goraždanske enklave. U ovoj operaciji angažovana je jedinica veličine čete i jedna mješovita oklopna grupa.

Iz Boračke organizacije su podsjetili da je zbog poznatih događaja i početka bombardovanja jedinica Vojske Republike Srpske ova operacija tek što se veoma uspješno razvila bila zaustavljena od Unprofora i NATO snaga. Jedinice brigade su svakodnevno dejstvovale u odbrani uspostavljenih linija u zoni borbenih dejstava.

Posebno treba istaći dvije velike napadne operacije muslimanskih jedinica. Prva operacija "Koverat" ili "Sloboda 92" počela je 19. decembra 1992. godine, pokušaj neprijatelja da deblokira Sarajevo na pravcu Igman - Trnovo - Dobre Vode - Ulobići - Trebević - Sarajevo.

Napad je izvršila operativna grupa Igman jačine oko 4.500 vojnika, angažovanih iz cijele Hercegovine, Zenice, i sa njima jedinice "Crni labudovi".

Epilog je bio potpuni krah muslimanskih snaga uz velike gubitke, dok su srpske jedinice imale minimalne gubitke, ali i mnogo ranjenih borca.

Druga operacija "Tekbir" ili konačna deblokada Sarajeva uslijedila je u ljeto 15. jula 1995. godine.

Takozvana Armija BiH na ovaj napad na unutrašnji prsten angažovala je oko 60.000 boraca, a na spoljni dodatno još 20.000. Omjer je bio šest prema jedan u korist neprijatelja, a oružja i oruđa približno jednak.

Rezultat je bio poraz i potpuni slom ofanzive neprijatelja i prekid borbenih dejstava.

Cijena svega ovoga bila je veoma velika - 618 boraca ove brigade dalo je svoje živote za današnju slobodu, navedeno je u saopštenju Boračke organizacije.

Kroz Brigadu je prošlo oko 5.000 boraca i svaki drugi borac je ranjen jednom ili više puta.

- Da ovaj rat nismo željeli i da smo u njega ušli nespremni govori podatak da smo u prvoj godini rata 1992. godine imali 299 poginulih borca, a kasnije se taj broj na sreću znatno smanjivao - naveli su iz Boračke organizacije.

Brigada je u potpunosti izvršila svoj odbrambeni ratni zadatak u dodijeljenoj zoni odgovornosti, sačuvani su životi civila, materijalna dobra i teritorija, a nije izgubljen nijedan kvadratni metar dodijeljene zone.

- Nažalost, urbani prostor Srpskog Novog Sarajeva morao se napustiti kao posljedica odluke Dejtonskog mirovnog sporazuma. Cijena je opet bila velika, prevelika, bolna, napustiti teritoriju koja je krvlju natopljena najboljih boraca i odbranjena, zaista nije bilo lako - istaknuto je u saopštenju.

Za svoj doprinos u Odbrambeno-otadžbinskom ratu Brigada je odlikovana Ordenom Nemanjića, ukazom predsjednika Republike Srpske 2022. godine.

Odlukom Glavnog štaba Vojske Republike Srpske 22. maja 1992. godine formiran je Sarajevsko-romanijski korpus VRS. Zona Korpusa obuhvatala je teritoriju gradskih opština i Han Pijesak i Rogatica.

Komanda Sarajevsko-romanijskog korpusa bila je smještena u kasarni "Slobodan Princip Seljo" u Lukavici i tu je ostala do kraja rata.

Kroz Korpus je prošlo oko 15.000 boraca, a u borbenim dejstvima za slobodu Republike Srpske živote je položilo oko 4.000 boraca.

Iz Boračke organizacije Istočno Novo Sarajevo pozvali su sve porodice poginulih boraca, ratne vojne invalide i borce da prisustvuju obilježavanju 32 godine od osnivanja Prve sarajevske mehanizovane brigade.