U Istočnom Sarajevu i Sarajevu u srijedu, 3. maja, biće obilježena 31 godina od zločina paravojnih muslimanskih formacija i radikalnih islamista nad pripadnicima JNA u Sarajevu.

Početkom maja 1992. godine, zločin nad nedužnim vojnicima, oficirima i građanskim licima na službi u JNA, tokom dogovorenog mirnog povlačenja iz Sarajeva, počinili su pripadnici takozvane Armije BiH, Teritorijalne odbrane RBiH i paravojnih muslimanskih formacija kojima su komandovali predratni kriminalci.

Napadom na kolonu JNA u Dobrovoljačkoj, koja se mirno povlačila iz Sarajeva prema sporazumu i uz garanciju mirovnih snaga UN na čelu sa generalom Luisom Mekenzijem, rukovodili su tadašnji član Predsjedništva BiH Ejup Ganić i rukovodstvo tadašnje Republike BiH.

Iako je za bezbjednost vojnika garantovao tadašnji predsjednik Predsjedništva BiH Alija Izetbegović, kolona JNA nije bezbjedno izašla iz Sarajeva, već je prekinuta i napadnuta.

Za samo nekoliko dana mučki su ubijena 42 pripadnika JNA, 71 je ranjen, dok ih je 207 zarobljeno. Prvi napad je izvršen 2. maja na Dom JNA, a sve kasarne JNA u ovom gradu bile su blokirane i pod opsadom muslimanskih paravojnih snaga, koje su im isključili struju, vodu i telefone.

Bilans krvavog pira iznosi 42 ubijena vojnika i civila, i to u Domu JNA jedan, Radničkom univerzitetu "Đuro Đaković" tri, na Skenderiji 14, Dobrovoljačkoj ulici devet i na drugim lokacijama u Sarajevu 13.

Prema nacionalnom sastavu, ubijena su 32 Srbina, šest Hrvata, dva muslimana i dva Albanca, od toga 10 oficira, 28 vojnika i četiri građanska lica koji su radili u JNA.

U Dom JNA ranjeno je 26 lica, na Radničkom univerzitetu tri, Skenderiji tri, Komandi Druge vojne oblasti 30, Dobrovoljačkoj ulici šest, na drugim lokacijama 26, odnosno ranjeno je 71 vojno lice, od koji 10 oficira, četiri građanska lica i 28 vojnika JNA.

Prema programu memorijalne manifestacije, pod nazivom "Stradanje pripadnika JNA u Sarajevu - Dobrovoljačka ulica", u crkvi Svetog velikomučenika Georgija u Miljevićima u Istočnom Sarajevu, u srijedu, 3. maja u 10.00 časova biće služen parastos za ubijene pripadnike JNA, potvrđeno je danas Srni u Boračkoj organizaciji Istočno Novo Sarajevo.

Za 10.40 časova planiran je polazak autobusa za Dobrovoljačku ulicu, u 11.00 časova najavljena je mirna šetnja i polaganje cvijeća, dok je za 11.50 časova predviđen povratak u Istočno Sarajevo.

Program će biti realizovan uz prisustvo najviših zvaničnika Republike Srpske, srpskih predstavnika u zajedničkim institucijama BiH, rukovodstva gradova i opština, članova porodica poginulih pripadnika JNA, preživjelih učesnika, predstavnika 3. pješadijskog /Republika Srpska/ puka Oružanih snaga BiH, najavljeno je iz Odbora Vlade Republike Srpske za njegovanje tradicija oslobodilačkih ratova.

Najavljeno je i prisustvo predstavnika nevladinih organizacija i udruženja od javnog interesa proisteklih iz Odbrambeno-otadžbinskog rata Republike Srpske i NOR-a, gradskih i opštinskih udruženja i građana.

Pred Sudom BiH, 21. septembra prošle godine počeo je pretres u predmetu koji se vodi protiv Ejupa Ganića i još devetorice nekadašnjih vojnih i policijskih funkcionera za zločine u Dobrovoljačkoj ulici 3. maja 1992. godine u Sarajevu.

Osim Ganića, optužnica, koja je podignuta 27. aprila, tereti i Zaima Backovića, Hamida Bahtu, Hasana Efendića, Fikreta Muslimovića, Jusufa Pušinu, Bakira Alispahića, Enesa Bezdroba, Ismeta Dahića, te Mahira Žišku.

Oni su optuženi da su 3. maja 1992. godine u Sarajevu izvršili napad na nebranjenu mješovitu kolonu vojnika i civila zaposlenih u bivšoj JNA, koja je bila pod pratnjom mirovnih snaga UN.

Tužilaštvo im stavlja na teret da su u okviru svojih funkcija i ovlašćenja u vojnim, policijskim i civilnim strukturama, zajedno sa podređenima, planirali, podstrekavali i izvršili napad na nebranjenu mješovitu kolonu vojnika i civila zaposlenih u bivšoj JNA, pod pratnjom mirovnih snaga UN.

Optuženi su i da nisu spriječili ubistva i ranjavanja vojnika i civila, da su propustili da kazne izvršioce ubistava i ranjavanja, mučili i nečovječno postupali prema zarobljenim vojnicima, te da su pomagali počiniocima nakon izvršenog zločina.

Politički predstavnici institucija Republike Srpske godinama naglašavaju da su glavni krivci za tragične događaje u Dobrovoljačkoj ulici članovi političkog vrha tadašnje Republike BiH, ali i paravojne muslimanske jedinice u Sarajevu, poput "Zelenih beretki", "Patriotske lige" i drugih.

Opšti stav iz Republike Srpske je da Tužilaštvo BiH, koje je pod snažnim pritiskom i uticajem međunarodne zajednice i bošnjačke političke elite, takođe, snosi veliku odgovornost jer je predmet "Dobrovoljačka ulica" totalno zanemarilo i ignorisalo sve ovo vrijeme, bez konačnog sudskog epiloga.

Nekadašnji međunarodni tužilac u Tužilaštvu BiH DŽud Romano početkom 2012. godine donio je odluku o obustavi istrage protiv 14 lica, smatrajući da nisu učinili krivična djela za koja se terete.

Advokat Milan Romanić, u ime oštećenih porodica Bogdane Tomović i Gordane Gvozdenović, od 25. januara 2012. godine podnosio je prigovore Kancelariji glavnog tužioca Tužilaštva BiH, povodom obavještenja Tužilaštva BiH od 23. januara te godine da se istraga u predmetu "Dobrovoljačka" obustavlja.

Javnost u Republici Srpskoj sve ove godine ogorčena je na sporost i neefikasno procesuiranje zločina u Dobrovoljačkoj ulici, iako su u istragama najčešće pominjana imena bila Jovan Divjak, Ejup Ganić, Jusuf Pušina, Hasan Efendić, Zaim Backović Zagi, Dragan Vikić, Jovica Berović, Emin Švrakić, Damir Dolan, Jusuf Kecman, Ibrahim Hodžić, Dževad Topić zvani Topa, Fikret Muslimović, Rešad Jusupović, kao i neizostavni Ismet Bajramović Ćelo.

U svim dosadašnjim izvještajima Tužilaštvu BiH, MUP Republike Srpske je navodio da napadi 2. i 3. maja 1992. godine na objekte i pripadnike JNA, a posebno u Dobrovoljačkoj ulici u Sarajevu predstavljaju krivično djelo ratnog zločina protiv civilnog stanovništva, ranjenih i bolesnih, ratnih zarobljenika, protivpravnog ubijanja i ranjavanja neprijatelja, kao i povrede zakona i običaja rata, koji je potom prerastao u bezočni, nehumani i planirani atak muslimanskih paravojnih jedinica na članove porodica vojnika, oficira i građanskih lica u bivšoj JNA.

Prema saznanjima i dokazima kojima raspolaže MUP Srpske, nakon stravičnog zločina počinjenog 2. i 3. maja 1992. godine nad pripadnicima JNA u Sarajevu, pripadnici "Zelenih beretki", "Patriotske lige", "Bisera" i drugih ozloglašenih paravojnih muslimanskih jedinica otpočeli su progon njihovih porodica, tako što su im djecu i supruge nasilno otimali iz sarajavskih stanova, da bi ih potom ucjenjivali i razmjenjivali s ciljem stvaranja atmosfere straha i panike među Srbima početkom rata u Sarajevu.

Obimne istražne radnje MUP-a Srpske rezultovale su Izvještajem od 45 stranica, a u 122 priloga uz izvještaj Tužilaštvu dostavljeno je 117 dokumenata sa oko 470 stranica, tri fono zapisa – audio kasete, dva kompakt diska sa presretnutim razgovorima i dva video zapisa, koji dokazuju postojanje navedenih krivičnih djela i neposredno učešće pomenutih osumnjičenih lica, a posebno generala Jovana Divjaka u njihovom izvršavanju.

Nažalost, i pravosuđe BiH i sarajevska politička čaršija ostali su nijemi ne samo na ove dokaze i primjedbe srpske strane da je u Sarajevu tokom rata bilo 126 logora, kao i da je oko 3 200 civila srpske nacionalnosti stradalo u tom gradu.

Dana 2. maja 1992. godine oko 11.30 časova, oko 200 pripadnika jedinica teritorijalne odbrane tzv. RBiH i "Zelenih beretki", među kojima su bili Sakib Puška, Jusuf Juka Prazina, Emin Švrakić i drugi, kao i jedinica kojima je komandovao sarajevski kriminalac Ismet Bajramović Ćelo, držali su u blokadi, a potom izvršili i napad na Dom JNA u Sarajevu, otvarajući vatru iz cjelokupnog raspoloživog naoružanja.

Tada je jedan od naoružanih pripadnika paravojnih muslimanskih jedinica, pucanjem iz vatrenog oružja, ranio u grudi i ruke načelnika Doma JNA potpukovnika Bogoja Božinovskog, a u istom napadu ubijen je i portir Doma Dževad Bidžo.

Tom prilikom bilo je zarobljeno 10 pripadnika JNA i građanskih lica na službi u JNA, i to potpukovnik Božinovski, vojnik Ducan, poslovođa restorana Dragoslav Mitrović, zatim građanska lica Selver Švraka, Đorđe Sokolović, Todor Sokolović, kuvar Mustafa Čaušević, konobarica Munira Buga, radnica Milka Šuša i domaćin Doma Petar Stanišić.

Komandant Druge armije JNA general Milutin Kukanjac uputio je pukovnika Šuputa sa 40 ljudi sa naredbom da odblokiraju opkoljene vojnike, međutim, oni su upali u zasjedu i tom prilikom ubijeno je šest pripadnika vojske i uništen jedan transporter.

Ostali vojnici ostali su opkoljeni i, kasnije, zajedno sa osobljem Doma JNA zarobljeni.

Prema svjedočenjima nekih od žrtava zločina u Dobrovoljačkoj, 3. maja oko 8.00 časova odlučeno je da komandant Druge armije i vojne kolone JNA general Kukanjac napusti Komandu, međutim, vojska i oficiri to nisu dozvolili.

Oko 13.00 časova u razgovoru između kanadskog generala Luisa Mekenzija /prvi komandant UNPROFOR-a u BiH/ i generala Kukanjca dogovorena je razmjena, predsjednika RBiH Alije Izetbegovića, za izvlačenje vojske i oficira iz Komande na Bistriku ka Lukavici.

Razmjena je dogovorena za 15.00 časova.

Međutim, u Komandu dolazi lično Izetbegović sa kćerkom Sabinom i pratnjom u kojoj su bili Zlatko Lagumdžija, Jusuf Pušina i još neki iz Izetbegovićevog vrha.

Prema ranijem iskazu jednog od učesnika kolone Marinka Milidraga, "uz lažni blagoslov i lažna obećanja Alije Izetbegovića da će konvoj biti bezbjedan", vojska je napustila kasarnu u 18.00 časova.

Na čelu kolone, koja je brojala oko 40 vozila sa oko 300 ljudi, bili su general Mekenzi, general Kukanjac i Jusuf Pušina.

Dolaskom kolone u Dobrovoljačku ulicu u blizini Miljacke otvorena je vatra na kolonu.

- Pucali su na nas sa svih strana. Sa krovova, prozora - rekao je Milidrag.

On je dodao da je vatra otvorena iz streljačkog naoružanja, a korištene su i tromblonske mine.

- Pucano je i na obilježeno sanitetsko vozilo u kojem je poginuo primarijus dr pukovnik Radulović. Ubijen je i pukovnik Mihajlović, oficir bezbednosti, koji je u penziju otišao dan ranije. Pripadnici `Zelenih beretki` i `Patriotske lige` izvlačili su oficire iz vozila i hladnokrvno ih ubijali - rekao je Milidrag u jednom od svojih ranijih iskaza.