Srpska pravoslavna crkva i njeni vjernici danas slave Svetog Grigorija Čudotvorca.
Sveti Grigorije Čudotvorac poznat i kao Grigorije Neokesarijski (213-270) je pravoslavni svetitelj, učitelj crkve, prvi episkop Neokesarije Pontijske (Mala Azija) i osnivač crkve u Kapadokiji.
Rođen je u Neokesariji oko 213. godine u uglednoj paganskoj porodici. Rođeno ime mu je bilo Teodor, a nakon što se krstio uzeo je ime Grigorije. U rodnom gradu izučavao je pravo i retoriku. U Kesariji palestinskoj upoznao se sa Origenom. Slušajući njegova predavanja u poznatoj Aleksandrijskoj školi, krstio se i ostao je da ga sluša još pet godina (233-238). Prije odlaska iz škole, održao je svoj čuveni Pohvalni govor Origenu. Nekoliko godina kasnije, Grigorije je ustoličen za episkopa Neokesarije. U episkopskoj službi istakao se kao snažna ličnost, s velikim sposobnostima za organizovanje crkvenog života, bio je i veliki podvižnik i čudotvorac.
Njegovo žitije napisao je Sveti Grigorije Niski.
Poznat je i po svom učenju o Svetoj Trojici, koje su kasnije koristili i Sveti Oci Crkve: Vasilije Veliki, Grigorije Bogoslov i Grigorije Niski, njega je poslije proučio i potvrdio i Prvi vaseljenski sabor.
Kada je počelo progonstvo hrišćana pod carem Decijem Trajanom (249-251), sveti Grigorije je odveo svoje vjernike u udaljenu planinu. Međutim, jedan neznabožac ih je prijavio progoniteljima, i vojnici su opkolili planinu. Svetitelj je predavši uputstva svom đakonu, otišao na otvoreno mjesto, podigao svoje ruke ka nebu, i počeo da se moli Bogu. Vojnici su pretražili planinu nekoliko puta, prolazeći pored Hrišćana, ne vidjevši ih, tako da su konačno odustali u potrazi i otišli. Po povratku u grad, rekli su da na planini nema nikoga i da samo dva drveta stoje jedno naspram drugog. Neznabožac koji je izdao mjesto skrivanja Hrišćana se prvo iznenadio, a onda povjerovavši u Hrista i sam se obratio u hrišćanstvo.
Po prestanku progonstava, Sveti Grigorije se vratio u Neokesariju. Uspostavio je dane proslavljanja mučenika koji su postradali za Hrista. U to vrijeme se počelo širiti lažno učenje Pavla Samosatskog, patrijarha Antiohije. Ta jeres je pogrešno učila o suštini Svete Trojice i suštini Boga Oca. Osuđena je na pomesnom saboru u Antiohiji, gdje je učestvovao i Sveti Grigorije.
Odličnim pastirskim vođstvom, efektnim propovijedima, čudima i blagoslovima, broj hrišćana u gradu je neprekidno rastao, tako da je na kraju u njemu opstalo samo 17 neznabožaca. Po dolasku Svetog Grigorija na mjesto episkopa, u gradu je bilo svega 17 Hrišćana.
Umro je u dubokoj starosti, u vrijeme cara Aurelijana.
Običaji i vjerovanja u narodu
Sveti Grigorije je, prema narodnim vjerovanjima, zapovijedao zlim dusima, gorama i vodama, liječio muke i bolesti, pred onima koji su ga gonili bio je nevidljiv, a mogao je da predvidi događaje i čita misli ljudima.
Običaj koji se zadržao do danas vezan je za crkvu i molitvu - ko se pomoli svetom Grigoriju Čudotvorcu i upali svijeću treba da zamisli jednu želju. Ako je njegova molitva bila iskrena i duboka, vjeruje se da će ovaj svetitelj ispuniti želju.
Takođe, vjeruje se da ukoliko onaj ko je nevjeran pročita na ovaj dan spise Grigorija, postaće vjernik.
Onaj ko u Grigorija vjeruje, prema predanju, biće vječno zdrav i zaštićen od zlih ljudi.
Molitva
Bivši silan u molitvama, savršena čudesa si doživio, stekavši savršeno ime: No moli se Hristu Bogu, oče Grigorije, da prosveti duše naše, da nikada ne zaspemo na smrt.
