Drastično smanjenje broja stanovnika, glavni je problem Republike Srpske godinama, a najnovija istraživanja  pokazuju da pored standarne demografske „bolesti“ – odlaska mladih u inostranstvo, imamo visoku stopu mortaliteta, koja je značajno porasla ove godine.

Podaci Republičkog zavoda za statistiku pokazuju da je u prvih devet mjeseci ove godine rođeno ukupno 6.248 beba, a da su u istom periodu umrle 12.523 osobe.  Broj preminulih povećava se iz godine u godinu, a po svemu sudeći, 2022. biće rekordna po ovom negativnom pokazatelju.

– U toku 2017. umrlo je 14.663, a 2018. godine 14.763 osoba. U toku 2019. bilo je 15.081. preminulih,  2020. u Srpskoj je umrlo 16.582, a prošle godine rekordnih 19.002. Prirodni priraštaj u 2021. godini je iznosio -8,6 (na 1.000 stanovnika) – govore podaci Republičkog zavoda za statistiku.

Prema istraživanjima, najčešći uzrok smrti u Srpskoj su bolesti srca i krvnih sudova i onkološka oboljenja – tumori. Bolesti žlijezda, ishrane i metabolizma su na trećem, a posle njih slijede respiratorna oboljenja.

Pored ovih crnih pokazatelja, tu je i odseljavanje stanovništva, koje je godinama gorući problem u celoj BiH. Prema istraživanjima Unije za održivi povratak, BiH je lani napustilo 170.000 građana, međutim ovi podaci nisu zvanično potvrđeni, jer u BiH, pa ni Srpskoj ne postoji institucija koja se precizno bavi ovim kompleksnim problemom.

Demograf Stevo Pašalić upozorava da su demografski pokazatelji u Srpskoj alarmantni. Tvrdi da u Srpskoj živi 1.042.000 stanovnika, a ne oko 1.128.000, koliko govore zvanični podaci. Takođe, ističe da je brojka od 3.015.000 stanovnika realna, u odnosu na podatak da u BiH živi 3,4 miliona ljudi.

– Od popisa 2013. Republika Srpske je izgubila negativnim prirodnim priraštajem 48.499 stanovnika. Dodatno, iselilo se oko 79.457 ljudi. Kada se to odbije od 1.170.000 stanovnika, koliko je tada popis pokazao, dobije se brojka od 1.042.386 – pojasnio je za „Novosti“ Pašalić.

I njegova istraživanja pokazuju da je moratlitet drastično porastao u posljednjih par godina.

– U zadnjih desetak godina imamo od 9.100 do 9.500 novorođenih u toku jedne godine, što je malo, ali je ipak stabilno. Plašimo se da će traj broj pasti ispod 9.000, i ako se desi, to će se teško vratiti. Mortalitet je s druge strane značajno povećan. Prosjek u posljednjih desetak godina je bio 15.000, a sada smo na 19.000. Zbog pandemije, značajno je porasla smrtnost, ne samo kod nas, nego i u zemljama regiona – navodi Pašalić.

Pašalić upozorava da je ipak, emigracija najveća rak-rana Srpske.

– Zapadne zemlje nam nemilosrdno otimaju radno-sposobno stanovništvo zbog nedostatka radnika u sopstvenim zemljama. Domaće vlasti moraju da poboljšaju kvalitet života u cijeloj BiH, jer nam se, ako se ovako nastavi, ne piše dobro. Biće upitno održavanje penzionog, obrazovnog, zdravstvenog i svakog drugog sitetma koji se finansira iz državnog budžeta. Pada broj djece, učenika, studenata, što je više nego zabrinjavajuće  – upozorava Pašalić i dodaje da je veliki problem i demografsko izumiranje pojedninih prostora u Srpskoj, u većini slučajeva brdsko-planinskih,  koji se, ističe, neće moći revitalizovati.

Demograf Stevo Pašalić kaže da se BiH, pa i Republika Srpske, po prosjeku starosti stanovnišštva, svrstava u zemlje „duboke starosti“. Ovaj podatak potvrđuju i zvanični podaci Republičkog zavoda za statistiku. Prema njihovim podacima, u 2021. Srpska je najviše bila naseljena stanovnicima starosti od 60-64 godine, sa njih nešto više 86.000. Na drugom mjestu su ljudi starosti od 65-69 godina, registovano ih je oko 84.000. Stanovnici koji imaju od 55-59 godina su na trećem mjestu, i njih je oko 83.000. S druge starne, mladih ljudi koji imaju od 20-24 godine je bilo samo 63.000.

U analizi koju su pod okriljem UNPF-a (Populacijski fond UN-a) nedavno radili ekonomski i demografski stručnjaci navodi se kako od popisa 2013. BiH u prosjeku godišnje gubi oko 25 hiljada stanovnika koji odlaze u inostranstvo.

– Rezultati prognoze pokazuju da će u narednih pet descenija ukupan broj stanovnika BiH vjerovatno padati linearno. Pod pretpostavkom da je krajem 2020. bilo 3,47 miliona stanovnika, ukupan broj stanovnika bi trebao iznositi oko 1,56 miliona do 2070. godine – navodi se u dokumentu uz dodatak kako bi u najoptimističnijem scenariju maksimalni broj stanovnika tada mogao biti najviše 1,8 miliona.