Dvije trećine kompleksa srednjovjekovnog manastira Hilandara na Svetoj Gori - srpske duhove ikone - uništeno je u požaru koji je izbio na današnji dan 2004. godine.

Vatra, koja se širila preko krovova, potpuno je uništila dio manastirskog kompleksa - od igumanove kelije, preko gostoprimnice sve do pirga Svetog Save.

Izgorjeli su manastirski konaci iz perioda od 14. do 19. vijeka i četiri paraklisa - male unutrašnje crkve.

Požar se širio od dimnjaka u konaku Igumenarija na zapadnoj strani. Monasi su u prvom trenutku uspjeli da lokalizuju i čak ugase požar na donjem spratu Igumenarije.

Međutim, na nedostupnim mjestima tinjanje se nastavilo i zahvatilo drvenu gredu koja je vodila do krova sa druge strane zgrade zapalivši drvenu krovnu konstrukciju prekrivenu kamenim pokrivačem.

Pošto je manastir, kao srednjovjekovno naselje, sačinjen od objekata u nizu, požar se veoma brzo prenio preko krovne konstrukcije cijele sjeverne polovine manastira, sve do paraklisa Svetog Arhangela Mihaila i pirga Svetog Save...

U prvim satima monasi su pokušali da savladaju stihiju i da evakuišu najugroženije sveštene predmete i dragocjenosti. U crkvi je odslužen i kratak moleban pred čudotvornom ikonom Bogorodice Trojeručice.

Video: Stamenko Mijatović 

Vatrogasci su uspjeli da savladaju nepristupačan svetogorski teren i stignu tek ujutro.

Konaci su gorjeli satima, jer se požar spuštao na niže spratove postepeno, nakon što bi drvena konstrukcija izgorjela i popuštala pod težinom obrušenih kamenih ploča krovnog pokrivača.

Vjetar je doprinio širenju požara na cijelu sjevernu polovinu manastirskog kompleksa, a u isto vrijeme je spriječio da se on prenese južno sa Igumenarije na trpezariju kralja Milutina. Na taj način najvrednije dragocjenosti, sveštene ikone i rukopisno nasljeđe ostali su sačuvani od potpunog uništenja.

Hilandarskom bratstvu su među prvima u pomoć pritekli monasi iz svetogorskih manastira. Sljedećeg dana stigla je i pomoć same Sveštene opštine Svete Gore iz Kareje, grčke države, vojske...

Hilandar je i ranije stradavao u velikim požarima - tako je 1722. godine, po riječima savremenika, vatra gutala sve od pirga Svetog Save do pirga Svetog Đorđa.

Ipak, najrazorniji požar bio je 4. marta 2004. godine. Uništeno je i teško oštećeno 5.897 metara kvadratnih, ili blizu 55 odsto korisne površine.

Paraklis Svetih 40 mučenika potpuno je nestao, paraklisi Svetog Dimitrija, Svetog Save i Svetog Nikole značajno su bili oštećeni...

Očekuje se da će obnova Hilandara biti završena u potpunosti 2022. godine.

Sveta carska srpska lavra Hilandar, jedan od najznačajnijih duhovnih i kulturnih središta srpskog naroda, nalazi se na Svetoj Gori, autonomnoj monaškoj zajednici u sjevernoj Grčkoj, na istočnom kraku poluostrva Halkidiki.

Osnovali su ga na ruševinama starijeg manastira 1198. godine bivši veliki župan Stefan Nemanja /1166-1196/ i njegov najmlađi sin Rastko, kasniji Sveti Sava.