Na današnji dan, 19. april

19.04.2024. 08:03
0
IZVOR: srna.rs

Danas je petak, 19. april, 110. dan 2024. Do kraja godine ima 257 dana.

1689. - Umrla švedska kraljica Kristina Augusta, koja je 1644. okončala rat sa Danskom i 1648. tridesetogodišnji rat, učinivši Švedsku velikom silom, a Baltik "švedskim morem". Kraljica je postala 1632. u osmoj godini života, a krunisana je 12 godina kasnije. Kao jedna od najobrazovanijih žena Evrope, bila je mecena naučnicima i književnicima i na dvoru je okupljala učene ljude, uključujući francuskog filozofa Renea Dekarta. Pošto je 1654. prinuđena da abdicira zbog tajnog prelaska u rimokatoličku vjeru, putovala je po Evropi sa ljubavnikom, koga je kasnije ubila, i nastanila se u Rimu, gdje je i umrla.

1775. - Porazom Britanaca kod Leksitona i Konkorda počeo američki rat za nezavisnost.

1783. - Kongres SAD objavio da je pobjedonosno okončan rat za nezavisnost od Velike Britanije.

1824. - Umro engleski pisac Džordž Gordon Bajron, jedan od osnivačava evropskog romantizma. Njegova poezija je oličavala slobodan ljudski duh u pobuni protiv poretka, zbog čega je postao veoma uticajan i popularan kod evropskih naroda pod jarmom tuđe vlasti ili domaćeg despotizma. Englesku je napustio, razočaran, 1816. i u Italiji je stvorio najveća djela : "Čajld Halord", "Kain", "Manfred", "Don Žuan". Otišao je 1823. da pomogne borbu Grka za oslobađanje od Turaka, ali je ubrzo obolio od malarije i umro, ne ostvarivši ideal da se bori za slobodu grčkog naroda.

1881. - Umro engleski državnik Bendžamin Dizrael, osnivač i vođa konzervativaca, premijer 1862. i od 1874. do 1880. Započeo je osvajački rat protiv Bura 1877, pokorio Avganistan i osvojio Kipar. Bio je protivnik Rusije i Francuske, a podržavao je Austro-Ugarsku i Otomasnko carstvo.

1882. - Umro je engleski prirodnjak Čarls Robert Darvin, tvorac teorije o evoluciji živih bića, nazvane darvinizam. Tokom ekspedicije brodom "Bigl" od 1831. do 1836. sakupio je ogroman naučni materijal, a putovanje je opisao u knjizi "Put prirodnjaka oko svijeta". Na obalama Južne Amerike i ostrvima Tihog okena proučavao je geološke formacije, biljke i životinje i zaključio da su se organizmi postepeno mijenjali. U epohalnom dijelu "Postanak vrste putem prirordnog odabiranja" razradio je tezu o evoluciji. Postanak vrsta je revolucionisao biologiju, ali je izazvao žestoke napade crkvenih krugova. Ostala djela: "Promjenljivost životinja i biljaka pod domaćim uslovima", "Porijeklo čovjeka".

1906. - Umro francuski fizičar i hemičar Pjer Kiri, koji je sa suprugom Marijom Kiri - Sklodovskom i Antoanom Andrijem Bekerelom podijelio 1903. Nobelovu nagradu za fiziku. S bratom Žakom je 1880. otkrio pizoelektricitet. Proučavao je magnetske pojave, a 1988. sa suprugom je pronašao radioaktivne elemente polonijum i radijum. Radovi Pjera i Marije Kiri ostavili su temelje moderne nauke i radioaktivnosti i pokazali da radioaktivnost uglavnom ne zavisi od spoljnih uslova.

1911. - U Portugalu je odvojena crkva od države.

1921. - Stupio na snagu Zakon o podjeli Irske na Republiku Irsku i Sjevernu Irsku, koja je ostala dio Velike Britanije. Nezavisnost je rezultat mnogobrojnih ustanaka Iraca, pa je britanska vlada, nemoćna da oružjem suzbije bunt, podijelila ostrvo i većim dijelom priznala nezavisnost.

1932. - Vlada Jugoslavije donijela Zakon o zaštiti zemljoradnika kojim je proglašen šestomjesečni moratorijum na dugove i obustavljena prisilna pljenidba imovine. Oko 709.000 seljaka dugovalo je sedam milijardi dinara, mahom lihvarima i trgovcima.

1943. - Preživjeli Jevreji varšavskog geta, iz kojeg su do tada Nijemci likvidirali pola miliona ljudi, digli su u Drugom svjetskom ratu ustanak i do 16. maja 1943. odolijevali neuporedivo jačim nacističkim snagama. Izginulo je više od 13.000 ustanika, a 58.000 je poslato u koncetracione logore i lividirano. Iz geta - koje su poslije propasti ustanka Nijemci sravnili sa zemljom - preživjelo je samo 82 ljudi.

1945. - Američke trupe u Drugom svjetskom ratu zauzele njemački grad Lajpcig.

1960. - Prvi predsjednik Južne Koreje Singman Ri povukao se sa vlasti pod pritiskom studentskih protesta širom zemlje zbog izbornih prevara.

1967. - Umro njemački državnik Konrad Adenauer, kancelar Zapadne Njemačke od 1949. do 1963. godine. Do dolaska nacista na vlast 1933. bio je advokat i gradonačelnik Kelna. Politički se reaktivirao poslije kapitulacije Trećeg rajha u Drugom svjetskom ratu, tijesno sarađujući sa američkom vojnom upravom. Učestvovao je u stvaranju NATO pakta i drugih oblika saradnje zapadnih država.

1971. - SSSR lansirao kosmičku stanicu "Saljut " u orbitu oko Zemlje.

1975. Maoistički pokret Crvenih Kmera ovladao je cijelom Kambodžom. Tokom strahovlade, okončane vijetnamskom okupacijom krajem 1978, Crveni Kmeri su likvidirali od milion do dva miliona sunarodnika.

1975. S kosmodroma "Bajkonur" lansiran prvi indijski satelit.

1984. - Lansiran prvi kineski telekomunikacioni satelit, što su prije Kine uspjeli samo SSSR i SAD.

1989. - Od eksplozije tokom pomorskih manevara u Atlantiku na američkom vojnom brodu "Ajova" poginulo je 47 ljudi.

1993. - Više od 80 pripadnika jedne američke vjerske sekte, uključujući njihovog vođu Dejvida Koreša, poginulo je kad su poslije 51 dan opsade federalni agenti upali u sjedište sekte u teksaškom gradu Vako.

1994. - U Francuskoj na doživotnu robiju osuđen nacistički ratni zločinac u Drugom svjetskom ratu Pol Tuvije.

1995. - Od eksplozije u jednoj federalnoj zgradi u američkom gradu Oklahoma Siti poginulo je najmanje 168 ljudi.

2000. - Svi putnici - njih 124 i sedam članova posade poginulo u filipinskom avionu, koji se srušio i zapalio blizu južnog filipinskog grada Davoa.

2004. - Žalbeno vijeće Haškog tribunala ukinulo presudu kojom je general Vojske RS Radislav Krstić proglašen krivim za učešće u udruženom zločinačkom poduhvatu radi genocida. Vijeće je kaznu Krstiću preinačilo sa izrečenih 46 na 35 godina zatvora.

2006. - Potpisan Osnovni ugovor između Vatikana i BiH.

2017. - Umro Radivoj Raša Popov, književnik i publicista, lektor, glumac i novinar "Dnevnika", "Mladosti" i Radio-televizije Beograd. Najmlađi voditelj Dnevnika TV Beograd, glavni urednik izdavačke kuće Matice srpske. Rođen je 26. juna 1933. u Mokrinu. Iako je više volio istoriju, 1952. Popov se odlučio za studije književnosti u Beogradu. Bio je lektor za srpskohrvatski jezik u Londonu, Birmingemu i Notingemu i glavni urednik izdavačke kuće "Matica srpska". Dobitnik je mnogobrojnih priznanja, između ostalih Godišnje nagrade Radio Beograda 1967. za seriju "Vidovi fašizma" i Nagrade za životno djelo "Dositej Obradović" 2015. Ostaće zapamćen i po seriji za djecu "Fazoni i fore" u kojoj je igrao Rašu Pronalazača. Objavio je više knjiga pjesama za djecu i odrasle: "Dva oka" /1963/, "Gvozdeni magarac" /1976/, "Žabac koji ne zna da ćuti" /1987/, "Trulež zglave" /1991/, "Šešir bez dna" /2001/, "Lažljiva usta istine" /2002/, "Vozom posred ulice" /2003/, "Bio sam srećni konj" /2003/, "Bajke za 21. vek" /2007/, "Čarobnjakov SMS" /2007/, "Mali zeleni" /2009/, "Mokrinski patuljci" /2013/, "Usamljena princeza" /2014/.

 
Komentari 0
Povezane vijesti
Na današnji dan, 23. novembar Na današnji dan, 23. novembar
Na današnji dan, 22. novembar Na današnji dan, 22. novembar
Na današnji dan, 21. novembar Na današnji dan, 21. novembar
Najčitanije
  • Magdalena Vlaški otišla na ljepše mjesto – hrabra djevojčica sa anđelima
    3h 23m
    0
  • Pečeni krompir sa susamom
    5h 57m
    2
  • Sahrana hrabre djevojčice Magdalene Vlaški u srijedu, 27. novembra
    2h 5m
    0
  • Održan zajednički sastanak o klizištu na Trebeviću
    19h 1m
    1
  • Preminuo Dragan Marković Palma
    18h 36m
    0