Nizom manifestacija danas je u gatačkom selu Brljevo obilježen Dan ustanka i Dan opštine Gacko, a iznošenjem zastave na brdo Gat i parastosom ustanicima kod spomenika u tom mjestu svečano je proslavljen važan datum za mještane ovog kraja, kada je prije 81 godinu ispaljen prvi  metak u srce fašizma u porobljenoj Evropi.

Potomci ustanika posebno su ponosni na ustanak 6. juna 1941. godine protiv fašista i ustaških hordi u Drugom svjetskom ratu, a tada je na obližnjem brdu Gat postavljena prva slobodarska zastava u Evropi, trobojka. Naime, ustaše su u noći između 4. i 5. juna bacili svoje komšije iz Korita i okolnih sela u Korićku jamu, što je bio alarm za žitelje Kazanaca i ostalih sela da se odmah mobilišu. Tako je i bilo, već iduće noći, sa sveštenikom Radojicom Perišićem na čelu, napali su žandarmerijsku kasarnu na Brljevu, što je bila posljednja šansa za spas srpskih sela, kako ne bi bila sravnjena.

Istoričar iz Gacka Milan Savić za "Glas Srpske" kaže da, nažalost, istoriografija koja se pola vijeka kretala u titoističko-marksističkim koordinatama nije mnogo pažnje davala ustanku koji se desio 6. juna 1941. godine na Brljevu, iz prostog razloga što ga nije povela i njime upravljala komunistička vlast.

- Ipak, ustanak posljednjih godina dobija određenu istorijsku afirmaciju. Ustanak na Brljevu je podignut nakon što su ustaše i praktično manifestovale svoju ideologiju, po kojoj Srbima nije bilo mjesta u novoformiranoj NDH. Nakon zločina u selu Korita, gdje je ubijeno više od 140 Srba, Hercegovci su se organizovali i poveli borbu za biološki opstanak. Pored ljudi sa Brljeva, Vratkovića i Bobotovog groblja, odakle je pod vođstvom sveštenika Radojice Perišića ustanak potekao, priključili su se i mještani okolnih sela - rekao je Savić.

Važan je ovo datum za Gacko, ali i cjelokupan srpski rod. Sloboda je, kako je kazao, i tada bila ključna riječ.

- Ustanici su oslobodili polovinu gatačke opštine i teritorija oslobođena u junu 1941. ostala je pod kontrolom ustanika do kraja rata. Da su ustaše ozbiljno shvatile ustanak, govori podatak da su u pokušaju njegovog slamanja koristili avijaciju i tom prilikom izgubili dva aviona. U okršaju sa Srbima iz Gacka poginuo je Zvonko Pospišil, jedan od atentatora na kralja Aleksandra - istakao je Savić i dodao da, pored sveštenika Perišića, treba navesti i druge vođe, poput Spasoja i Milana Tepavčevića, Dušana Mandića, Milorada Popovića.

Načelnik opštine Gacko Ognjen Milinković istakao je da je Gacko uspjelo da sačuva uspomenu na ustanak, iako je njegov značaj minimiziran u periodu nakon Drugog svjetskog rata.

- Čuveno Brljevo, mjesto gdje je prije 81 godinu planuo prvi ustanak u tada porobljenoj fašističkoj Evropi, a koji je podigla iskra hrišćanskog dobra oličena u liku i djelu čuvenog sveštenika Radojice Perišića. Bratoubilački rat i komunistički teror godinama su kasnije stavili u zapećak istorije vojvodu Perišića, ali hvala Bogu iskra pravednosti o njegovoj borbi sačuvana je do danas i mi je čuvamo - rekao je Milinković i dodao da je ovo mjesto koje nas obavezuje da budemo bolji, te da gradimo jedinstvo i sabornost našeg naroda.

Pored mnogobrojnih Gačana i gostiju, događaju je prisustvovao i načelnik opštine Bileća Veselin Vujović. Na Brljevu su juče bili ljudi iz okolnih mjesta, Bileće, Nevesinja, Nikšića i Plužina, a pored istorijskog časa i kulturno-umjetičkog programa, čule su se i strune gusala.

Brdska trka

Prva brdska trka "Gat 2022" ispunila je sva očekivanja i okupila sportiste i rekreativce iz Gacka, ali i okolnih opština. To je za "Glas" potvrdio i predsjednik Udruženja "Gat" Saša Nikolić, koji naglašava da se na ovaj način obogaćuje obilježavanje Dana opštine i Dana ustanka na Brljevu, ali isto tako i promoviše ovo istorijski važno mjesto za srpski narod.

- Zadovoljni smo odzivom takmičara, koji su izašli na vrh Gata. Iako nijedan početak nije lak, kao organizatori, možemo reći da smo zadovoljni postignutim. Nadamo se da su zadovoljni i naši takmičari i posjetioci i da će doći i sljedeće godine - rekao je Nikolić i dodao da je stazu dugu 850 metara završilo 28 takmičara i da je pobjednik bio Ljubinjac Marko Marić.

 Autor: Miloš Vasiljević