Ako se trend negativnog prirodnog priraštaja nastavi i u narednim decenijama, uz konstantno pakovanje kofera i odlazak odavde, do 2070. godine Srbi, Hrvati i Bošnjaci mogli bi biti manjina u BiH.

Upozoravaju na ovo demografi komentarišući sve češće hvalisanje nadležnih u BiH da smo bogatiji za toliko i toliko djece iz sedmice u sedmicu, a u stvari ne žele da javnosti prezentuju problem koji je jači od svih sa kojima se suočava BiH: sve manje rođenih, a sve više umrlih.

Nastavak takvog trenda nedvosmisleno će, naglašavaju, dovesti do toga da za manje od pola vijeka nećemo imati dovoljno radne snage, te da će radna mjesta tada popunjavati migranti iz svih krajeva svijeta, nerijetko sa kompletnim porodicama.

- Mi bježimo od stvarnosti na način da godišnje gubimo u prosjeku 5.000 građana, a smatra se da to toliko nije strašno. Međutim, to je samo na osnovu negativnog prirodnog priraštaja. Kad se on ukombinuje sa gubitkom koji bilježimo u pogledu negativnog migracionog salda, mi dolazimo do poražavajućeg podatka i činjenice da će građani BiH 2070, ako gledamo najnižu projekciju koju su radili iz Populacionog fonda Ujedinjenih nacija (UN), biti manjina u sopstvenoj državi - kaže Aleksandar Čavić, demograf.

On navodi da bi aktuelni trendovi koji se tiču demografske slike BiH mogli dovesti do toga da 2070. godine u BiH živi 1.200.000 Srba, Bošnjaka, Hrvata i ostalih, a isto toliko, ili čak i više onih koji su se doselili u BiH, a ne pripadaju nikome od pomenutih.

- Problem postoji u održivosti penzionog sistema, održivosti ukupnog javnog sektora, obrazovnog i zdravstvenog sistema, iz razloga što broj stanovnika i njegova struktura utiču na obim i strukturu radne snage, a radna snaga je ta iz koje se angažuje zaposleno stanovništvo. Dakle, ako vi imate ukupan obim radne snage, tj. ako imate između 18 i 65 godina oko 300.000 građana, vi ne možete imati 500.000 zaposlenih. Kada smanjujete obim radnog kontingenta, vi smanjujete maksimalan obim radne snage, a bez doprinosa i poreza vi ne možete da punite dva najznačajnija fonda, a to su penzijsko-invalidski i fond zdravstvenog osiguranja, i dovodite održivost ukupnog sistema u pitanje - upozorava Čavić.

Prema njegovim riječima, održivost postojećeg sistema u BiH iziskuje između 900.000-1.200.000 zaposlenih, što bi u budućnosti mogao biti nenadoknadiv problem.

- Projekcije koje je Populacioni fond UN radio su u tri varijante… Srednja varijanta kaže da će u BiH 2070. godine biti 1,5 miliona stanovnika. Najniža varijanta, kojoj sam ja sklon, jeste da će taj broj biti 1,2 miliona. Od tog broja minimalno 42 odsto će biti starije od 65 godina, a to je više od 500.000. Dalje, imaćete mlađih od 18 godina oko 170.000-180.000, što znači da ostaje da će ukupan obim radne snage biti oko 520.000 - dodaje Čavić.

No, tu ni izbliza nije kraj jer stvarna slika tek onda dolazi na vidjelo.

- Od tog obima radne snage, dakle oko 520.000, morate da isključite one koji studiraju, i to je 70.000-80.000, zatim imaćete oko 70.000 osoba koje zbog invaliditeta ili bolesti ne mogu raditi, 30.000-40.000 onih koji su pod njegom članova porodice, kao i 15.000-20.000 osoba koje su tzv. voljna nezaposlenost. Dakle, ukupan kontingent za rad biće 350.000-370.000 stanovnika, a prema onome što imamo sada, nama treba između 900.000 i 1,2 miliona onih koji treba da rade da sistem bude održiv. Dakle, nama će faliti 600.000 radnika. Onda će nam dolaziti kompletne porodice sa strane. Neka su oboje zaposleni i neka samo dovedu, eto, po minimalno dvoje djece, što je optimistično ako uzmemo u obzir koje su zemlje izvor migranata na naše područje, mi ćemo ovdje imati 600.000 parova plus njihova djeca i minimalno 1.200.000 stranaca... A toliko će i nas biti - kaže Čavić za "Nezavisne".

Da se stvari u BiH sa naglaskom na Republiku Srpsku gledaju potpuno kratkoročno, te da tek ponekad može da se čuje upozorenje da demografija mora da bude prioritet, dokaz su i poruke pojedinih u Srpskoj koji se javno hvale kako je za sedam dana rođeno 120 beba.

Čavić navodi da ako bi taj broj rođenih bio npr. tokom svake sedmice u 2025. godini, to znači da bi broj rođenih u Srpskoj na kraju ove godine mogao biti tek 6.240, što je višestruko manje nego godinama unazad, kada se u prosjeku rađalo 9.300 beba.

Da bi 2025. godina mogla biti rekordna u negativnom smislu vidjelo se početkom jula, kada su iz Zavoda za statistiku Republike Srpske saopštili da je od januara do kraja juna rođeno 3.618 beba. Kakva je statistika na kraju godine znaće se nakon podataka Zavoda.

Sociolog Mirjana Čeko smatra da javne institucije sedmičnim ili mjesečnim podacima samo selektivno uokviruju stvarnost, što se sociološki razumije kao napor da se unutar kompleksne i često nepovoljne društvene slike kreira prostor za afirmativan narativ.

- Naglašavanje sedmičnog broja rođenih nije nužno dezinformacija u tehničkom smislu, ali jeste pokušaj konstrukcije socijalnog optimizma kroz izolovan podatak. Ovo potenciranje mikrovijesti služi kao mehanizam ublažavanja spoznaje o demografskoj tranziciji. U društvima koja se suočavaju sa strukturnim smanjenjem broja stanovnika javlja se prirodna potreba za informacijama koje sugerišu suprotan trend, čak i kada su one na nivou statističkog izuzetka ili prosjeka koji ne mijenja opštu sliku. To je pokušaj da se utiče na kolektivnu svijest i percepciju budućnosti, jer društvo koje sebe vidi kao nestajuće gubi unutrašnju pokretačku snagu - pojašnjava Čeko za "Nezavisne".

Uzevši u obzir BiH u cjelini, stručnjaci iz oblasti demografije pretpostavljaju da je samo između dva popisa, onog 1991. te posljednjeg 2013, BiH izgubila oko 20 odsto stanovništva.

Broj živorođenih u Republici Srpskoj

2024. godina: 9.227

2023. godina: 9.309

2022. godina: 9.118

2021. godina: 9.274