Prva epizoda dokumentarnog serijala "Kamene knjige: čuvari baštine" pod nazivom "Sudbina srednjovjekovne baštine - stećci" premijerno će večeras biti emitovana na Radio-televiziji Republike Srpske.

- Ovaj projekat podržalo je Ministarstvo kulture i informisanja Srbije, a snimanje prve epizode podržala je opština Istočno Novo Sarajevo - izjavio je Srni autor serijala Vitomir Mitrić, direktor Produkcije "Prvi kadar".

On pojašnjava da su "Kamene knjige: Čuvari baštine" dokumentarni TV-serijal, kulturno-obrazovnog karaktera koji je nastao s ciljem očuvanja kulturne baštine i srpskog nacionalnog, kulturnog i jezičkog identiteta.

- Kako bi širu javnost upoznao sa istorijom i kulturom naših predaka i afirmisao našu kulturnu baštinu koja je od nemjerljivog značaja za kulturnu istoriju regiona i Evrope, serijal je svojevrsno istraživanje nadgrobnih spomen-obilježja koja predstavljaju značajnu vezu između duhovne i materijalne kulture i važno kulturno nasljeđe - naglašava Mitrić.

Serijal čine dvije epizode. Prva epizoda pod nazivom "Sudbina srednjovjekovne baštine-stećci" stavlja akcenat na period u kome su nastajali srednjovjekovni nadgrobni spomenici u obliku velikih kamenova, stećci.

Od 2016. godine upisivanjem na Uneskovu listu kulturne baštine stećci su dobili poseban značaj, zbog čega je važno predstaviti istorijski okvir njihovog nastanka, lokalitete, njihovo značenje iz ugla etnologije, istorije, umjetnosti i kulture.

Stećak je materijalni dokaz jednog vremena i prostora, koji je datiran od druge polovine 12. pa sve do 16. vijeka.

Sama praksa sahranjivanja ispod stećaka prestala je još u 16. vijeku, ali su oni nastavili život u duhovnom biću ljudi i zajednica koje su naseljavale dati prostor.

Natpisi na stećcima BiH i Srbije ispisani su ćiriličnim pismom, što na poseban način čuva jezički identitet srpskog naroda.

Mitrić dodaje da druga epizoda serijala pod nazivom "Spomenici koji prkose smrti - krajputaši" stavlja akcenat na period 19. vijeka kada su nastali krajputaši, a prethodili su im nadgrobni spomenici sa porukama koji su se pojavili 17. i početkom 18. vijeka u okolini crkava i manastira.

On podsjeća da krajputaši kao sakralni objekti predstavljaju vezu između duhovne i materijalne kulture.

- Preko raskoši likovnih predstava, smijeha, tuge, prkosa i prijekora u epitafima, ova spomen-obilježja izrađena rukom kamenoresca `naivnog` umjetnika predstavljaju jedinstvene sakralne objekte u svijetu", ističe Mitrić.

Prema njegovim riječima, u formi intervjua značajne ličnosti iz oblasti istorije, istorije umjetnosti, etnologije, istraživači, arhivisti, autori značajnih izdanja o jedinstvenim sakralnim objektima kakvi su stećci i krajputaši predstaviće tokom serijala istorijske činjenice u vezi sa njihovim nastankom, njihov umjetnički značaj, kao i značaj u očuvanju jezičkog identiteta i kulturne baštine srpskog naroda, a predstaviće i lokalitete na kojima se nalaze.

- Ovi lokaliteti su i važan turistički potencijal koji je neophodno promovisati - smatra autor serijala.

Mitrić navodi da je serijal "Kamene knjige: Čuvari baštine" namijenjen široj televizijskoj publici, ali poseban značaj ima za mlađu publiku.

Nove generacije, ističe on, koje žive u digitalnom dobu ne znaju da prepoznaju prave tradicionalne vrijednosti i značaj naše kulturne baštine.

- Da bismo sačuvali od zaborava i da bismo nove generacije bolje informisale o značaju nadgrobnih spomenika u očuvanju kulturne baštine srpskog naroda, pokrenuli smo ovaj serijal sa željom da na zanimljiv i kreativan način predstavimo lokalitete na kojima se oni nalaze, kao i značaj i istorijski okvir vremena u kome su nastali - rekao je Mitrić.

Sagovornici u serijalu su istoričar umjetnosti i likovni kritičar Đorđe Kadijević, direktor Zemaljskog muzeja u Sarajevu Mirsad Sijarić, etnolog i antropolog Branko Pjević, profesor istorije Aleksandar Kostović, mještani Vito Knežević i Neđo Kulina, književnik Milijan Despotović, predsjednik Udruženja potomaka ratnika "Ljubomir Marić od 1912. do 1920" Dragan Vujić, predstavnik Turističke organizacije Dragačevo Marijana Luković, etnolog Bosa Rosić i istoričar Olga Pintar-Manojlović.