Korupcija i privredni kriminal predstavljaju jedan od najdominantnijih faktora koji ugrožavaju razvoj i ekonomsku stabilnost BiH, a poražavajuće je da su, prema procjenama stručnjaka, čak dvije trećine ekonomije u BiH pod uticajem ovih pojava.

Podaci su ovo iz Prijedloga procjene prijetnji od organizovanog kriminala u BiH koje je objavilo Ministarstvo bezbjednosti BiH. 

Još više zabrinjavaju procjene Ministarstva da se ne nazire smanjivanje ovih vrsta kriminala u BiH.

Konstantno povećanje obima koruptivnih radnji

- Prema podacima policijskih agencija u periodu 2018. – 2020. u Bosni i Hercegovini registrovano je ukupno 2.386 krivičnih djela sa elementima korupcije. Tokom 2020. godine registrovano je ukupno 926 krivičnih djela, što predstavlja povećanje za 23,1 odsto u odnosu na 2019. godinu kada su registrovana 752 ovakva krivična djela - stoji u pojašnjenju Ministarstva. 

Prema njihovim riječima, i u 2019. godini je procenat koruptivnih krivičnih djela bio veći u odnosu na 2018. godinu i to za 6,2 odsto.

- Ukupan porast broja krivičnih djela sa elementima korupcije u periodu 2018-2020. bio je izrazito visok i iznosio je 30,7 odsto ili 218 krivičnih djela - navedeno je u dokumentu.

Kako su istakli, materijalna šteta nastala izvršenjem koruptivnih krivičnih djela prema izvještajima Državne agencije za istrage i zaštitu (SIPA), Uprave za indirektno oporezivanje i MInistarstva unutrašnjih poslova (MUP) Republike Srpske, u periodu 2018.-2020. godina, iznosila je 66.878.662,57 KM. 

“Obzirom da su ovo podaci samo jednog dijela agencija, te imajući u vidu veliku tamnu brojku koruptivnih krivičnih djela procjene su da je pričinjena šteta po budžete višestruko veća”, naglasili su u Izvještaju.

Kako kažu, prikupljeni statistički podaci ukazuju da su koruptivna krivična djela u konstantnom porastu, poprimajući vremenom organizovanije forme ispoljavanja, sa sve većim iznosima protivpravno ostvarene imovinske koristi. 

Korupcija nas čeka i u budućnosti

- Iako se brojne institucije u BiH bave problemom korupcije i upozoravaju na njen visok nivo, nema pokazatelja da ona ima tendenciju opadanja, već naprotiv broj registrovanih koruptivnih djela ima konstantan trend rasta. Za očekivati je da će korupcija u istom ili većem obimu biti prisutna i u budućnosti, a negativne posljedice koje uzrokuje po ekonomsku stabilnost BiH su veoma značajne - zaključeno je u dokumentu.

Kada su u pitanju sektori koji su najpodložniji korupciji procjene su da će i u narednom periodu najviše korupcije biti u onim oblastima administracije sa kojima građani imaju najviše kontakta i preko kojih ostvaruju svoje najvažnije potrebe kao što su zdravstvo, obrazovanje, policija, sudski sistem, urbanizam, socijalna pitanja itd.

Cvjeta i privredni kriminal

Ni stanje u oblasti privrednog kriminala nije puno bolje stanje, naprotiv, prema podacima policijskih agencija u periodu 2018.-2020. u BiH registrovano je 4.155 krivičnih djela iz oblasti privrednog kriminaliteta. 

- Tokom 2020. godini registrovano je ukupno 1.481 krivično djelo, što predstavlja povećanje za 16 odsto u odnosu na 2019. godinu kada je registrovano 1.276 ovakvih krivičnih djela - ističu u Ministarstvu.

Materijalna šteta nastala izvršenjem krivičnih djela privrednog kriminaliteta na nivou BiH u period od 2018. do 2020. godine, prema izvještajima nadležnih policijskih agencija iznosila je ukupno 405.462.220 KM, dok je ostvarena protivpravna imovinska korist procijenjena na 337.091.219 KM. 

“Tokom 2020. godine evidentirana je materijalna šteta u iznosu 96.270.243 KM što je bilo povećanje od 71,81 odsto odnosu na 2019. godinu kada je evidentirano 56.031.367 KM”, naglašeno je u Izvještaju.

Nema konkretnih reformi

Ekonomski analitičar Admir Čavalić za Capital kaže da ovakvo stanje utiču, prije svega, na ekonomski rizik jedne zemlje, a ekonomski rizik je, kako kaže, pored pravnog i političkog rizika poslovanja najznačajniji u kontekstu determinisanja stepena investiranja stranih direktnih investicija, a s druge strane i domaćih investicija.

- Ono što je problematično kada je riječ o ekonomiji u BiH je da je jedna trećina ekonomije državna, druga tenderski vezana i tu najviše ima tih manipulacija, a treća se odnosi na zdravi dio privatnog sektora i to su obično izvoznici - kazao je Čavalić.

Prema njegovim riječima, u takvoj formaciji ekonomije dvije trećine naše ekonomije su pod uticajem određenih koruptivnih , manipulativnih, političko-interesnih i drugih radnji. 

- Činjenica da danas nije odobrena druga tranša pomoći EU upravo zbog netransparentnosti procesa, odabira privrednih subjekata za podršku i nenamjenskog trošenja sredstava bez da se to transparentno dokazuje jasno govori da takvi problemi itekako postoje, ali i da trenutno nema nekih ključnih reformi koje bi naglašavale izlaz iz svega - upozorio je Čavalić.

Piše: Bojana Ninković (Capital)