Srpska pravoslavna crkva (SPC), Mitropolija crnogorsko-primorska i vjerujući narod svih srpskih zemalja danas obilježavaju godinu dana od upokojenja mitropolita crnogorsko-primorskog Gospodina Amfilohija.

Tim povodom, mitropolit crnogorsko-primorski Joanikije služi svetu liturgiju u Sabornom hramu Hristovog Vaskrsenja u Podgorici, na grobu vladike Amfilohija.

Amfilohije (svetovno Risto Radović), rođen je u Barama Radovića, u Donjoj Morači, na Božić, 7. januara 1938. godine, a upokojio se u Gospodu, na današnji dan, 30. oktobra 2020. godine.

Bio je arhiepiskop cetinjski, mitropolit crnogorsko-primorski, zetsko-brdski i skenderijski i egzarh sveštenog trona pećkog.

Na Bogoslovskom fakultetu Srpske pravoslavne crkve u Beogradu diplomirao je 1962. godine. Pored teoloških nauka, na Filozofskom fakultetu u Beogradu, studirao je klasičnu filologiju.

Postdiplomske studije nastavlja u Bernu i Rimu. Odatle prelazi u Atinu, u kojoj, za vrijeme sedmogodišnjeg boravka, pored svakodnevne parohijske službe, doktorira, a tezu, koju piše na grčkom jeziku, o Svetom Grigoriju Palami, brani uz najvišu ocjenu.

Potom, godinu dana provodi na Svetoj Gori, a onda je pozvan da predaje na Ruskom pravoslavnom institutu Sveti Sergije u Parizu od 1974. do 1976, gde uz ostalih pet jezika koje je savladao, usavršava i francuski jezik.

Zamonašio se 1967. u Grčkoj, gdje je potom 21. jula 1968. postao jeromonah.

Foto: Ostrog TV studio

Nakon povratka iz Grčke u Beograd, Amfilohije je izabran za dekana Bogoslovskog fakulteta i vanrednog profesora. 

Godine 1985. rukopoložen je za episkopa banatskog sa sjedištem u Vršcu, odakle je uoči Božića 1991. došao na Cetinje kada biva ustoličen za mitropolita crnogorsko-primorskog.

Ustoličen je u teško vrijeme za Srpsku pravoslavnu crkvu u Crnoj Gori. Amfilohije je podstakao obnovu crkvi i manastira i povećao broj sveštenika.

Pokrenuo je 1992. glasilo Crnogorsko-primorske mitropolije Svetigora, a pokrenuo je i široku izdavačku aktivnost. Pokrenuo je i Radio Svetigora 1998. godine.

Predavao je na Bogoslovskom fakultetu u Beogradu od 1980. do 2005, kada se povukao zbog mnoštva obaveza. Pored teologije i filozofije, bavio se esejistikom i prevodilaštvom. 

Vladika Amfilohije uredio je zbornik Jagnje Božije i zvijer iz bezdana 1996, u kome se izlaže pravoslavna filozofija rata. Po prvi put u istoriji njegove mitropolije, mitropoliju su 1993. posetila dva najistaknutija patrijarha, carigradski i ruski.

Iste godine po prvi put je Sveti arhijerejski sabor Srpske pravoslavne crkve održan u Mitropoliji crnogorsko-primorskoj.

Foto: Miloš Cvetković/RAS Srbija

Nakon što je tadašnji patrijarh Pavle hospitalizovan zbog bolesti, Sveti arhijerejski sinod je 2007. godine odlučio da privremeno prenese dužnosti patrijarha srpskog na Sveti arhijerejski sinod na čelu sa mitropolitom Amfilohijem, kao zamjenikom patrijarha.

Nakon smrti patrijarha Pavla, 15. novembra 2009, na vanrednoj sjednici Svetog arhijerejskog sinoda izabran je za mjestobljustitelja patrijaraškog trona.

Odlukom Svetog arhijerejskog sinoda od 21. maja 2010, imenovan je za administratora Eparhije raško-prizrenske, a prestao je to biti 26. decembra 2010. nakon uvođenja episkopa lipljanskog Teodosija u tron episkopa raško-prizrenskih.

Na redovnom majskom zasjedanju Svetog arhijerejskog sabora održanom u periodu od 17. do 26. maja, mitropolit Amfilohije je imenovan za administratora novoosnovane Eparhije buenosajreske.

Mitropolit Amfilohije bio je drugi po rangu među episkopima u hijerarhiji SPC, odmah nakon patrijarha srpskog. Počasni doktorat Instituta Svetog Sergija u Parizu dobio je u februaru 2012. godine.

Zbog bliskosti Amfilohija sa narodom, dobio je nadimak „Đed” ili „Đedo” (kao zajednički djed svim vjerujućim ljudima) na koji se rado odazivao.

Mitropolit Amfilohije bio je protiv održavanja Parade ponosa u Beogradu, kao i rotiv održavanja iste manifestacije u Podgorici, rekavši da su sva takva okupljanja „nasilje nad savješću ogromne većine ljudi”.

Foto: Miloš Cvetković/RAS Srbija

Mitropolit Amfilohije je više puta u javnosti iskazao stav o potrebi očuvanja Kosova i Metohije u sastavu Srbije.

Takođe, otvoreno se zalagao za zajedništvo Srbije i Crne Gore. Te svoje stavove je u jednom od obraćanja u manastiru Morača izrazio riječima „Kosovo je žila kucavica Crne Gore i Srbije, ne samo Srbije”.

Mitropolit Amfilogije upokojio se 30. oktobra 2020. godine u 8.20 časova, u Kliničkom centru Crne Gore, u Podgorici, od posljedica izazvanih virusom korona. 

Amfilohije se upokojio nakon primanja pričešća, prenijeli su tada mediji u Crnoj Gori.

Mitropolit Amfilohije je sahranjen u kripti Sabornog hrama Hristovog Vaskrsenja u Podgorici, a sahrani je ispred hrama prisustvovalo hiljade vjernika.

Svetu arhijerejsku zaupokojenu liturgiju služio je patrijarh srpski Irinej sa više arhijereja.

Tok dana, u svim crkvama i manastirima, gdje je to bilo moguće, služena je Sveta zaupokojena liturgija sa početkom u 9.00 časova, nakon koje je održan pomen mitropolitu Amfilohiju.