Pokolj u selu Grubori 1995. zločin je nad srpskim civilima koji su počinili pripadnici antiterorističke jedinice „Lučko“ u sastavu Specijalne policije Republike Hrvatske tokom zločinačke akcije „Oluja obruč“ 25. avgusta 1995. godine, odnosno odmah nakon zločinačke akcije „Oluja“.

Zločin je izvršen nad svim preostalim civilima srpske nacionalnosti zaseoka Grubori koji su ostali u svojim kućama, u sastavu naselja Plavno, Plavljanska dolina, opština Knin, u sastavu tadašnje Republike Srpske Krajine. Za ovaj zločin niko nije kažnjen, a podignuti spomenik u Gruborima, nekoliko puta je rušen od Hrvata.

Prethodnica

Raspadom druge Jugoslavije više od dva miliona Srba našlo se na prostoru zapadno od rijeke Drine, odnosno van granica SR Srbije. Raspad SFRJ sredinom 1991. godine donio je sa sobom i velike ratne sukobe, progone i stradanja, pošto su hrvatski separatisti željeli da, pored samostalnosti dobiju i etnički čistu hrvatsku državu. Time bi bio ostvaren viševjekovni san Hrvata o nezavisnoj državi.

Vlasti SR Hrvatske su u jesen 1990. godine ilegalno uvezli veliku količinu naoružanja, a u zimu promjenili Ustav, tako što su Srbe proglasili nacionalnom manjinom. To je dovelo do velikog zaoštravanja odnosa i napetosti između Srba i Hrvata. U proljeće 1991. godine hrvatska policija počinje upade u srpska mjesta, a Srbi odgovaraju podizanjem barikada. JNA je sve do sredine ljeta 1991. godine bila tampon zona, a onda je i sama bila napadnuta od hrvatskih paravojnika.

Tako je otpočeo i rat u Hrvatskoj koji je trajao pune četiri godine. U tom ratu je stvorena Republika Srpska Krajina, koja je obuhvatala Sjevernu Dalmaciju, Liku, Kordun, Baniju, Zapadnu i Istočnu Slavoniju, Baranju i Zapadni Srem. U aprilu 1992. godine u centralnoj jugoslovenskoj republici Bosni i Hercegovini napetosti počinju da ključaju i otpočinje krvavi rat između tri naroda, koji je trajao tri godine. Početkom maja 1995. godine u zločinačkoj akciji hrvatskih snaga „Bljesak“ okupirana je Zapadna Slavonija, a srpsko stanovništvo je protjerano, imovina im je spaljena, opljačkana i porušena.

Tri mjeseca kasnije hrvatska vojska, zajedno sa Petim muslimanskim korpusom Armije Bosne i Hercegovine i NATO avijacijom 4. avgusta 1995. godine započela je genocidnu akciju „Oluja“, nad prostorom Kninske Krajine (Lika, Sjeverna Dalmacija, Kordun i Banija), kada je protjerano iz Krajine više od 280.000 srpskih civila, koji su u kolonama krenuli ka Srbiji.

Zločin

U srpskom zaseoku Grubori, srpskog sela Plavno do „Oluje“ bilo je više od 70 mještana koji su živeli u 24 kuće. U zaseoku Grubori je ostalo 13 mještana, uglavnom starijih od 40 godina. Oni nisu smjeli poslije 5. avgusta 1995. godine spavati u svojim kućama, već su spavali obično u štalama i trapovima. Stanovnici Grubora koji su se bojali hrvatske vojske su 5. avgusta 1995. krenuli u kolonama za Srbiju.

Tek 8. avgusta 1995. prvi put u Grubore dolazi hrvatska vojska, koja izdaje naređenje mještanima da 25. avgusta 1995. dođu kod lokalne škole radi „popisivanja“. Tako je 7 mještana otišlo, a šest je ostalo, koji su taj dan ubijeni. Sedam mještana Grubora odlazeći do škole vidjelo je puno hrvatskih vojnika kako idu ka centru njihovog zaseoka. Navodno da su krenuli da obezbjeđuju prugu Zagreb-Split radi prolaska „vlaka slobode“. Pola sata kasnije, iz Grubora se jasno vidio dim i čula se pucnjava. Kada se onih sedam mještana vratilo cijeli zaseok je bio u plamenu, zapaljen: kuće i ljetnina i štale.

Zatečeno je 6 ubijenih mještana, koje su ubili pripadnici hrvatske policije iz specijalne jedinice „Lučko“. Svi su oni imali rane od metaka i noža.

Pripadnici UNPROFOR-a su istog dana uočili dim zapaljenih kuća i zatekli tijela ubijenih civila. Pripadnici UN-a su snimili spaljeno selo i izjavu komandanta kninskog područja generala Vojske Republike Hrvatske Ivana Čermaka. Ovaj zločin su pripadnici UNPROFOR-a prijavili svojoj komandi, koja je ignorisala upozorenja, tako da su se zločini na području tadašnje Republike Srpske Krajine nastavili. Jedan od počinioca zločina je sljedeći dan u Ramljanima zapalio više srpskih kuća.

Foto: jadovno.com

Izjave svjedoka

Dušanka Grubor, mještanka Grubora, kaže sljedeće:

- …Došla sam do štale, jer se vidio dim odatle. Gorila je živa stoka, a ja sam dozivala muža Jovu. Pokraj ubijenih krava ležao je i moj muž, a grlo mu je bilo prerezano, a nedostajalo mu je pola lica. Bila sam u šoku i tražila pomoć. Otrčala sam u kuću Miloša Grubora, koji je bolestan ležao u krevetu. Našla sam ga na podu kuće, kako u pidžami leži u lokvi krvi, pored su bile čaure od metaka. Dozivala sam svoju svekrvu Mariju, ali nju nisam našla. Spustila se noć nad Gruborima, a sutradan nas je UNPROFOR odvezao u Knin. Odatle smo nastavili potragu sa preživjelima dan kasnije. Tako sam u zgarištu svoje kuće našla svoju svekrvu Mariju kako sva izgorjela leži na leđima. Na livadi smo 26.8.1995. našli dva leša, Milicu Grubor koja je bila izbodena nožem i izrešetana rafalima. A malo dalje bio je i leš Đure Karanovića, koji je takođe imao rane od noža na vratu, a na grudima rane od metaka. Jovan Karanović je izgorio u svojoj kući, vidjeli smo zgrarište. UNPROFOR je sve to slikao i snimio, popisao imena žrtava…

Ivan Čermak, general hrvatske vojske 27.8.1995. ispred kamera HTV-a govori sljedeće:

- Nalazimo se u selu Grubori u jednom od četničkih uporišta koje je u akciji čišćenja terena, evo vidite, tu je došlo do vatrenog okršaja između specijalnih jedinica MUP-a i zaostalih četničkih grupa. Bilo je negdje oko deset terorista koji su pružali otpor. U tom trenutku došlo je do paljenja sela…

Saša Milošević, pripadnik OUN-a za sektor „Jug“ izjavljuje sljedeće:

- Zatekli smo kuće u plamenu, a uskoro su došli i preživjeli mještani. Žene su počele stravično naricati. Dva dana smo pronalazili leševe mještana Grubora, uglavnom su to bili starci i nije bilo vidljivih tragova borbe. Bilo je očito da su sve žrtve masakrirane. O svemu smo odmah izvijestili oficira Karolja Dondu, te Ivana Čermaka…

Imena žrtava

Zločin je izvršen nad svim zatečenim stanovnicima Grubora i tom prilikom su ubijeni: Marija Grubor (1905.), Miloš Grubor (1915.), Jovan Grubor (1930.), Milica Grubor (1944.), Đuro Karanović (1954.) te Jovan Karanović (1922.).

Počinioci zločina

Optuženi za izvršenje ubistava Srba u Gruborima su komandir grupe Franjo Drlje, zatim Božidar Krajina i Igor Beneta. Komandant specijalne policije Republike Hrvatske, Željko Sačić se tereti da nije ništa učinio da bi spriječio zločin u Gruborima, dok je general Vojske Republike Hrvatske Ivan Čermak imao komandnu odgovornost.

Posljedice

U srpskom selu Grubori, kraj Knina danas niko ne živi. Porodice ubijenih mještana Srba žive u Srbiji i iščekuju šta će Vrhovni Sud Hrvatske da presudi u vezi ubistva njihovih najmilijih. Ozbiljna istraga hrvatske policije u vezi ubijenih srpskih civila u Gruborima nikada nije sprovedena, iako su pripadnici posmatračke misije OUN u Kninu više puta ukazivali na to da se mora sprovesti.

Suđenja i optužnice

Za ovaj zločin Tužilaštvo Hrvatske je optužilo tri pripadnika hrvatske Antiterorističke jedinice „Lučko“, to su: Božidar Krajina, Franjo Drljo i Igor Beneta.

Prva dvojica su juna 2014. oslobođeni pred Županijskim sudom u Zagrebu, a Igor Beneta nije dočekao početak suđenja. On je bio u bjekstvu i pronađen je mrtav u jednoj šumi u Lici marta 2012. godine kada je pokrenuta istraga u vezi „Slučaj Grubori“ od strane ministra unutrašnjih poslova Hrvatske 2011. godine. Njegova majka misli da je on ubijen kao „nepoželjan svjedok“.

U Haškom Tribunalu od 2005. do 2012. godine za ovaj zločin je suđeno trojici hrvatskih generala: Ivan Čermak, Ante Gotovina i Mladen Markač. Ivan Čermak je oslobođen aprila 2011. godine, dok su ostala dvojica oslobođeni i pušteni na slobodu 16. novembra 2012. godine, uz neopisivo slavlje u Hrvatskoj.

Da se ne zaboravi i ne ponovi!