Jednog od najčuvenijih Stočana bio je glas da je “čovjek sa sto lica”, ne zbog njegove prevrtljive prirode, naprotiv - imao je čvrst karakter kao kamen ljutac sa zavičajnog Hrguda. Te mnogostruke identitete i paralelne živote je imao kao vrhunski obavještajac, jedan od najvećih u 20. vijeku.

Bio je to glavom Mustafa Mujka Golubić, čovjek rijetkog soja ljudi koji  uporno slijede svoju ideju, ne pitajući za cijenu. Čovjek obdaren i odabran za opasno življenje i velika djela. Da li slučajno, ali njegovo ime na arapskom upravo znači “odabrani”. U mozaiku njegove biografije nedostaju mnoge kockice vjerodostojnih fakticiteta, što je prosto uobičajeno za ljude njegovog zanata.

Prazna polja tog mozaika popunjavali su razni autori naduvanim nagađanjima i glasinama. Tako je počela da se ispreda legenda koja Golubića smješta u milje filmskih trilera bondovskog tipa. Neki ga čak i nazivaju jugoslovenskim Džejms Bondom, iako je to ime, zahvaljujući Flemingu, za sebe rezervisao jedan drugi srpski obavještajni as - Duško Popov (Tricikl).

Istina je da je mnogo različitih života pretopljeno i kondenzovano u ovoj harizmatičnoj ličnosti: mladobosanac, srpski nacionalista, četnik Voje Tankosića, zakleti crnorukac, mason, agent OHRANE, visoki oficir NKVD, profesionalni revolucionar, dželat Kominterne, rafinirani bonvivan i veliki zavodnik i poliglota, Staljinov intimus, noćna mora evropskih policija, novinar i ko zna šta sve ne. Ostaće tajna da li je bio vrbovan za tajne službe i organizacije ili je sam kucao na njihova vrata, gonjen instinktom rođenog buntovnika koji želi mijenjati svijet, a možda je usput i njegov mačistički duh snažno stremio avanturi.

A kako je sve počelo?

U Sarajevskoj gimnaziji 1905. postaje član Mlade Bosne. Tri godine kasnije, zbog javnog protivljenja aneksiji, iz škole je istjeran, da bi gimnaziju nastavio u Beogradu. Ponosni momak sa fesom na glavi, koji se predstavljao kao hercegovački Srbin muslimanske vjeroispovijesti, brzo je skrenuo pažnju na sebe. Kada je za opkladu skočio u Savu sa previsokog željezničkog mosta, pokazao je da ima srce i druge organe potrebne za smjele akcije, pa se uskoro, obreo među komitama Voje Tankosića, zajedno sa desetinama momaka iz BiH.  Po izbijanju Balkanskog rata njegov odred se bori u najkrvavijim okršajima, gdje zaslužuje čin narednika i Obilićevu medalju za hrabrost, a 1913. kao jedan od najboljih maturanata u klasi, dobija stipendiju Kraljevske vlade za studije prava, koje će pohađati u Lozani, Ženevi, a potom i Parizu. Tu, kao pouzdani Apisov crnorukac, sa Vladimirom Gaćinovićem kuje plan za atentat na Oskara Poćoreka. Početkom Velikog rata prekida studije i stavlja se na raspolaganje otadžbini, dobija čin poručnika i raspored u Kraljevoj gardi. Hrabro se bori sve do 1915, kada po Apisovom nalogu odlazi u Rusiju i dovodi 1000 dobrovoljaca.

Potom prolazi albansku golgotu, a poslije likvidacije Apisa i drugova u poznatom Solunskom procesu, kada i sam dobija godinu dana zatvora, postaje smrtni neprijatelj kralja Aleksandra. Sredinom 20-tih kreće se na relaciji Pariz-Beograd-Leskovac-Beč-Berlin i Prag, kada postaje i član KPJ. Ni tada ne kida veze sa Crnom rukom, prije svih tajanstvenim Božinom Simićem. Neumorno agituje među tamošnjim studentima iz naših krajeva i izdaje partijsku štampu. Nekako u to vrijeme počinje i njegov rad za sovjetsku tajnu službu, gdje je vjerovatno preveden sa mnogim agentima iz OHRANE, tajne službe carske Rusije za koju je prethodno radio.

Ovaj otklon od srpskog nacionaliste ka komunisti ne treba da čudi, u to vrijeme kod dijela srpske omladine ideja nacionalnog išla je pod ruku sa idejom socijalnog oslobođenja. Početkom 1930. odlazi u moskovsku obavještajnu školu čuvenog Berezina, načelnika 4. uprave Crvene armije. Mustafa je ponovo odabran u elitu kao obrazovani poliglota, izuzetno inteligentan, lukav, tvrd i hrabar agent. Za masovnu likvidaciju neprijatelja revolucije u SSSR-u regrutovana je čitava vojska često najprimitivnijih patoloških ubica, ali za taj posao u Evropi i svijetu tražili su se vanserijski “izvođači radova”. Mujka postaje agent velikog formata, lucidni planer, svjetskog akcionog radijusa. Po zadatku formira obavještajne centre u Beču, Parizu, Berlinu i Pragu gdje će stvoriti široku mrežu. Naš narod kaže: ne plete pauk mrežu radi samo jedne muve. Sa najbližim saradnicima Pavlom Bastajićem i Labudom Kusovcem započinje seriju spektakularnih akcija.

Organizuje otmice vođa bjelogardijske emigracije, širom Evrope, vrše likvidacije protivničkih špijuna, ali i niza otpadnika od boljševičkog pokreta. Tako je od “crne” došao do “crvene” ruke, one duge Staljinove ruke, koja je i na kraj svijeta stizala svoje stvarne ili izmišljene neprijatelje, u toj  ruci on je bio najefikasnije oružje. Englezima ispred nosa kradu čitav tenk, a Francuzima planove novog borbenog aviona. Sve evropske policije ga traže dok on uspješno izmiče vješto se prerušavajući. Gazda u Moskvi je zadovoljan i stižu svežnjevi novčanica za podršku. Golubić odsjeda u najluksuznijim hotelima i živi na visokoj nozi u društvu raskošnih dama. Žene je vješto koristio za izvlačenje potrebnih informacija i pokrivanje lažnih identiteta. O njegovim ljubavnim avanturama ispredale su se bajke, pa su se čak spominjale i veze sa Gretom Garbo i Marlen Ditrih. Posla je mnogo, konačno 1940. izvadiće i jedan stari trn iz Staljinove pete. Naime, drugi čovjek Oktobarske revolucije, otpadnik Lav Trocki, već dugo je izmicao sovjetskoj odmazdi. Na kraju je i na tu priču u Meksiku stavljena tačka. Iako nema pouzdanih podataka, mnogi vide Mustafine prste u toj akciji.

Kada je u pitanju rukovodstvo KPJ, nije bila tajna da  Golubić uopšte nije mirisao Tita i njegovo okruženje. Konačno, počinje i Drugi svjetski rat i on se, po specijalnom zadatku, obreo u Beogradu. Broz i društvo u strahu za svoje glave donose odluku da ga potkažu Nijemcima, što će Milovan Đilas mnogo godina kasnije i priznati. Esesovci ga hapse 6. juna 1941. i danima zvjerski muče, lomeći mu sve kosti u tijelu. Odao nije ništa, streljan je 26. juna 1941. i pokopan u blizini zgrade današnjeg Predsjedništva Srbije. Navodno su ga Rusi ekshumirali po oslobođenju Beograda i otpremili za Moskvu, gdje je uz visoke počasti sahranjen, ali to nije potvrđeno. Godine 1944. proglašen je za heroja Sovjetskog Saveza. To bi u najkraćem bila storija o jednom burnom životu, vođenom na oštrici mača. U filmu “Perl Harbur”, kapetan Makoli objašnjava šta  znači “vrhunska tajnost”: “To je ona misija u kojoj zaslužiš medalju koju šalju tvojoj porodici.”

“Osvetnik Kosova”

Golubić je kao komita 1912. godine bio dopisnik  sa ratišta “Ilustrovane ratne hronike”. U jednom tekstu između ostalog zabilježiće i ovo: “Tri naša druga, koja su nam nestala za vrijeme borbe kod karaule, ležali su pečeni. Svi mi četnici, sa našim šefom Tankosićem, skupili smo se i posmatrali sa neizmernom tugom tri pečena leša naših dragih drugova. Hrabri Bosanac – Krajišnik Čeliković, kolos od snage ležao je sada smanjen... Bio sam zaboravio na glad, na bol i smrt i samo sam mislio na strašnu osvetu, osvetu koju ću izvršiti kao Srbin. Osvetnik Kosova”.

Autor: Dragan Mijović