Polaganjem vijenaca kod spomenika vojnicima Drugog pješadijskog puka prvog poziva Moravske divizije „Knez Mihajlo” u porti crkve u Dasiji na Krfu odata je počast junacima ovog slavnog puka poznatog pod „Gvozdeni puk“.

U mjestašcu Dasija, udaljenom 12 kilometara od grada Krfa, nalazi se spomenik posvećen vojnicima Drugog pješadijskog puka prvog poziva Moravske divizije „Knez Mihajlo” kojima je ovo grčko ostrvo postalo vječna kuća.

Drugi pješadijski puk „Knjaz Mihajlo”, poznat pod nazivom Gvozdeni puk, bio je puk srpske vojske tokom ratova od 1912. do 1918. godine. U Drugom pješadijskom puku Moravske divizije prvog poziva bilo je najviše Jablaničana, Pustorečana i Topličana i Zaplanjaca.

Foto: Lola Đorđević

Ovaj puk prvog poziva popunjavali su srpski vojnici u najboljoj životnoj snazi, od 21 do 31 godine starosti. Na krvavom ali pobjedonosnom putu, puk je imao i velike gubitke ali je stekao i besmrtnu slavu. Njegovi vojnici, poznati kao „Gvozdeni“, stekli su reputaciju neustrašivih ratnika koji su se hrabro borili na mnogim frontovima i odigrali ključnu ulogu u odbrani Srbije od nadmoćnijih neprijateljskih snaga.

Njegovi pripadnici posebno su se istakli za vrijeme Gorničevske bitke, kada su u centru srpskog borbenog rasporeda, zauzeli selo Gorničevo i otpočeli gonjenje razbijenog neprijatelja. U ovim borbama su se proslavile i jedine dvije žene nosioci Kraljevskog ordena Karađorđeve zvijezde sa mačevima, koje su se borile u sastavu Gvozdenog puka, Milunka Savić i Engleskinja Flora Sends.

Foto: Lola Đorđević

Prema tvrdnjama pojedinih istoričara, Gvozdeni puk je upravo tokom ovih sukoba dobio čuveno ime pošto su ga Bugari navodno u strahu nazvali „vtori železni polk".

Nakon Albanske golgote i evakuacije srpske vojske na Krf, vojnici Moravske divizije Prve armije bili su smješteni upravo na potezu između mjesta Dasija i Ipsos odakle su, nakon oporavka i popune upućeni na Solunski front. Nažalost, veliki broj srpskih junaka nije se oporavio od iscrpljenosti i bolesti. Sahranjeni su na grobaljima širom Krfa, a najveći broj njih je bio sahranjen u porti crkve u Dasiji.

Foto: Lola Đorđević

Krfsko društvo grčko-srpskog prijateljstva iniciralo je postavljanje spomenika „Gvozdenom puku i Moravskoj diviziji“. Bilo je zamišljeno da spomenik bude podignut i postavljen kao „krajputaš“ na magistrali između Dasije i Ipsosa, ali je na inicijativu velikog prijatelja srpskog naroda Kostasa Nikolouzosa, gradonačelnika Krfa odlučeno da spomen obilježje bude podignuto u Dasiji, na mjestu gdje se nalazilo srpsko groblje i odakle su kosti srpskih junaka prenešene u mauzolej na ostrvu Vido.

Spomenik Moravskoj diviziji postavljen je i osveštan 27. avgusta 2017. u centralnom dijelu crkvene porte, a njegovo održavanje preuzela je Grčka pravoslavna crkva i grad Krf. Tradiconalno, u okviru obilježavanja godišnjice iskrcavanja srpske vojske na Krf, na spomen obilježje se polažu vijenci i služi parastos za pokoj duša poginulih junaka. Ovogodošnjoj komemorativnoj svečanosti prisustvovao je veliki broj, kako članova srpske delegacije, tako i lokalnih stanovnika.

Foto: Lola Đorđević

Gvozdeni puk je bio i ostao simbol nepokolebljivosti, hrabrosti i vijernosti Srbiji. Mnogi borci ovog puka su zbog ispoljene hrabrosti nagrađeni najvišim odličjima. Više od 200 boraca je dobilo orden Karađorđeve zvijezde sa mačem, dok su njih četrdesetak bili dvostruki nosioci ovog znamenja. Ratna zastava Gvozdenog puka je najodlikovanija zastava u srpskoj vojsci.

Danas, sjećanje na Gvozdeni puk živi kao inspiracija budućim generacijama, koje u njemu vide primjer kako se voli i brani svoja zemlja.