Istočno Sarajevo krase uspješni, talentovani mladi ljudi. Nerijetko čitamo i slušamo o njihovim sportskim, naučnim, umjetničkim postignućima.

U plejadi uspješnih nedavno smo, ponovo, čuli ime Jovana Potrebića. Talenat, upornost i znanje našeg mladog sugrađanina ponovo su ga stavili u centar pažnje. Naime, prošle sedmice Fizički fakultet Univerziteta u Beogradu je s ponosom objavio da upravo on, sa prosječnom ocjenom 9.97, nosi titulu studenta generacije ovog fakulteta.

Ovaj dvadesetčetverogodišnjak za portal „Katera“ ističe da ovo priznanje nosi brojna osjećanja, koja se, kako objašnjava, riječima teško mogu artikulisati.

- Ako bih morao da izdvojim ono najdominantnije, to bi svakako bila blagodarnost. Blagodarnost svima koji su doprinijeli tome da budem udostojen ovakvog priznanja i radost što sam ih učinio ponosnim. Tu najprije mislim na Boga, svoju majku, porodicu, prijatelje, nastavnike i profesore od osnovne škole do univerziteta – ističe na početku razgovora za naš portal Jovan.

Kako kaže, zainteresovanost za fiziku se probudila još u ranom djetinjstvu, kada ga je oduševljavala priroda i principi po kojima ona funkcioniše.

- To interesovanje je dobilo svoju jasniju artikulaciju kroz izučavanje prirodnih nauka, prevashodno fizike, u osnovnoj i srednjoj školi. Afirmaciji mog interesovanja mnogo su doprinijeli moji prvi učitelji fizike, nastavnica Olga Ždrale i profesor Miloš Spasojević. Oni su me uveli u svijet takmičarske fizike, koja predstavlja značajan iskorak u odnosu na onu koja se izučava na redovnoj nastavi. Tako sam sa takmičenjima krenuo još od osnovne škole i nastavio kroz cijelu gimnaziju, te je odluka o studijama fizike za mene bila prirodna – rekao je naš sagovornik.

Odabir Fizičkog fakulteta Univerziteta u Beogradu je, takođe, bio prirodan, jer je, kako podsjeća, riječ o nastarijoj školi fizike na prostorima jugoistočne Evrope, sa ogromnom tradicijom i brojnim slavnim imenima, kako među studentima tako i među profesorima.

- Dozvolite mi da, zbog mladih čitalaca, pomenem dileme oko odabira studija pred kojima se nalazi svaki svršeni srednjoškolac. Za mene, kao nekoga koga interesuju egzaktne i prirodne nauke, glavna preporuka je bila inženjerstvo, najprije zbog ekonomske isplativosti i tržišne potražnje. Međutim, ma koliko ti razlozi bili dobri, ne vrijedi zbog toga kompromitovati svoju ljubav prema nauci. To je ono čime sam se vodio i srećan sam što sam tako postupio. Na moju radost, naišao sam na razumijevanje i podršku svojih roditelja pri tom izboru – iskreno govori o svom odabiru studija Jovan.

Foto: Ustupljena fotografija

Ipak, odabir studija u Beogradu bio je ne samo akademska nego i životna odluka, jer je, očekivano, odlazak iz grada u kojem je proveo većinu svoje mladosti nosio sa sobom brojne promjene.

Iako razdvojen od porodice i prijatelja, trudio se da to gleda iz svjetlijeg ugla.

- Ušuškanost u toplinu porodičnog doma i nesebičnu ljubav prijatelja može da raslabi čovjeka u njegovim namjerama. Tako me je ta razdvojenost uvijek držala budnim i spremnim na djelanje. Osim toga, u Beogradu sam stekao brojne nove prijatelje koji su dodatno obogatili moju skromnu ličnost – navodi u razgovoru za naš portal.

Odlazak na studije u Beograd pokazao se kao pravi odabir, a studentski život će mu, kako priznaje, zaista ostati u lijepom sjećanju, prepunom divnih uspomena.

- Period studija, pored akademskog usavršavanja, predstavlja i period oblikovanja pojedinca kao ukupne ličnosti, tokom koga se razvijaju sve njene dimenzije — i fizička, i socijalna, i duhovna. Ipak, taj put nije uvijek monoton i pravolinijski, već obiluje brojnim izazovima. Za mene je najveći izazov bila prva godina studija, koja je zbog pandemije bila realizovana u onlajn formatu, što ju je dodatno usložnilo pored njene redovne specifičnosti – objašnjava Jovan.

Rođeni Novosađanin, koji je osnovnu i srednju školu završio u našem gradu, je i tokom svojih ranih školskih dana, postizao uspjehe na brojnim takmičenjima iz matematike i fizike svih nivoa, kao i na Internacionalnoj i Evropskoj olimpijadi iz fizike. Ipak, kako naglašava, tokom četverogodišnjeg studiranja, ljubav prema fizici se dodatno istančala.

- Primijetio sam da me teorijski predmeti, a posebno oni koji se tiču savremene fizike, više interesuju od onih eksperimentalnih. Najteže oblasti su mi bile ujedno i najzanimljivije, upravo zbog izazovnosti. Fizika nakon otkrića kvantne mehanike i teorije relativnosti početkom dvadesetog vijeka iskoračila je iz strogo naučne discipline u mnogo širu, filosofsku. Time i pristup savremenoj fizici mora biti filosofski da bi se ona razumijela na pravi način (ako je uopšte i moguće razumjeti, kako je tvrdio Fajnman) – navodi mladi naučnik.

Osim što je stizao sve obaveze na fakultetu, Jovan se trudio da bude angažovan i na drugim poljima vezanim za fiziku, te je aktivno radio na popularizaciji fizike među mladima.

- Tu najprije mislim na afirmaciju mladih takmičara iz fizike. Već četiri godine sam autor zadataka za takmičenja na svim nivoima u Republici Srpskoj i Bosni i Hercegovini, a od ove godine sam autor zadataka i član komisije za takmičenja u organizaciji Društva fizičara Srbije. Kao bivši takmičar smatram da je rad sa mladim fizičarima izuzetno važan i da mu se ne pridaje značaj kakav zaslužuje. Takođe, tokom studija sam odradio dvije prakse — jednu na Institutu za fiziku, a drugu na Fizičkom fakultetu – navodi Jovan, koji je u toku akademske 2024/2025 izradio master tezu pod nazivom „Holografski superfluidi: granice i deformacije“ na Fizičkom fakultetu Univerziteta u Beogradu pod mentorstvom docenta dr Dragoljuba Gočanina.

Foto: Ustupljena fotografija

Da je Jovan bio zaista posvećen tokom studiranja, u prilog govori i činjenica da je primio i nagradu Fonda „Prof. dr Đorđe Živanović“ za najboljeg studenta teorijske i eksperimentalne fizike Univerziteta u Beogradu.

Govoreći o nagradi, ističe da svako priznanje predstavlja podstrek, ali i obavezu za dalji rad i napredovanje.

- Priznanja uvijek dolaze kao zaokruženje jedne cjeline u radu pojedinca, ali uvijek imaju i anticipirajuću ulogu. Svako izmještanje priznanja i nagrada iz tog konteksta je destruktivno i regresivno. Nagrada Fonda „Prof. dr Đorđe Živanović“ za mene je od posebnog značaja upravo zbog ličnosti i djela profesora Đorđa po kome ona i nosi ime – navodi on.

U razgovoru za naš portal, Jovan se osvrnuo i na savremene teme u fizici koje mu se čine najuzbudljivijim, ističući da je savremena fizika otvoreno polje sa mnogo nerješenih pitanja.

- Ne umanjujući značaj drugih tema, za mene je najzanimljivija enigma kvantne gravitacije. Kvantna mehanika i teorija relativnosti, koje sam pomenuo ranije, već preko jedan vijek ne uspijevaju da budu objedinjene na konzistentan način.

Time gravitacija ostaje jedina, od ukupno četiri fundamentalne interakcije u prirodi, koja nije kvantovana. Brojni fizičari smatraju da bi se kvantovanjem gravitacije došlo do mnogo željene „teorije svega“ (Theory of Everything). Jednim aspektom kvantne gravitacije, holografijom, upravo se i bavim u svom naučnom radu. Konkretno, izučavam opis sistema iz fizike čvrstog stanja koristeći njihovu dualnu gravitacionu deskripciju – objašnjava on, navodeći da je svaka oblast fizike toliko napredovala da postaje teško i pratiti razvoj neke grane izvan one kojom se pojedinacl ično bavi u istraživanju.

Takođe, dotakao se i nekih najčešćih pogrešnih mišljenja i zabluda o fizici.

- U ovom vremenu post-istine ni nauka nije pošteđena duha marketinške promocije. Tako su naučno-popularni tekstovi sumnjivog autorstva, sa po pravilu senzacionalističkim naslovima, postali glavni izvor informisanja šire javnosti o naučnom razvoju. Upravo zbog toga dolazi do brojnih zabluda, hipoteza, teorija zavjere i slično. Prava nauka, makar u konvencionalnom smislu, nalazi se u naučnim radovima objavljenim u naučnim časopisima. Čitanje takvog štiva iziskuje duboko poznavanje teme i time ono postaje nedostupno za nestručnu javnost, koja onda pribjegava takvim jednostavnijim surogatima. Nevezano za to, vrlo čest pogrešan stav koji čujem u razgovoru sa ljudima jeste da je fizika, zajedno sa ostalim prirodnim naukama, odavno izgubila primat nad inženjerstvom, te da je inženjerstvo profesija budućnosti. Naprotiv, upravo je fizika nauka budućnosti, što potvrđuju stavovi brojnih poznavalaca teme. Time dodatno ohrabrujem srednjoškolce da se što više interesuju za bavljenje fizikom – objašnjava naš sagovornik.

Jovan je, odmah po diplomiranju izabran za asistenta-saradnika na Katedri za kvantnu i matematičku fiziku na Fizičkom fakultetu u Beogradu, a svoju dalju akademsku karijeru planira da nastavi na istom fakultetu, kroz doktorske studije i rad sa studentima.

„Katera“ portal mu čestita na velikom priznanju, želi sreću u daljem radu i sa nestrpljenjem očekuje nove uspjehe ovog mladog naučnika.