Da Miloš Crnjanski kroz „Seobe“ nije skrenuo pažnju na veliku seobu Srba u tadašnju Rusiju, a današnju Lugansku narodnu republiku, ova epizoda u istoriji srpskog naroda ostala bi malo poznata.

Srbi koji su se tamo odselili ostavili su veliki trag u ruskoj istoriji.

Još prije velike seobe Srba na prostor koji danas zauzima Luganska narodna republika 1751 – 1754, značajan broj Srba služilo je u ruskoj vojsci, objašnjava istoričar Đorđe Đurić sa Filozofskog fakulteta u Novom Sadu.

U prvim decenijama 18. vijeka, za vrijeme cara Petra Velikog, ruska vojska bila je veoma aktivna, s obzirom da se ruska imperija širila u više pravaca.

Srbi su igrali veoma značajnu ulogu u ruskoj vojsci i diplomatiji tokom vladavine Petra Velikog. Takvi su bili grof Sava Vladislavić ili admiral Marko Ivanović Vojnović. Međutim, polovinom 18. vijeka, u Rusiju se seli veliki broj Srba iz Habsburške monarhije.

Iz Austrije za Rusiju da ne bi postali kmetovi

Iako su seobe Srba u Rusiju trajale čitavog 18. vijeka, najpoznatija seoba Srba u Rusiju zbila se između 1751. i 1754. i nju je predvodio Simeon Piščević, potonji general ruske vojske, a koju je ovekoviječio Miloš Crnjanski u drugoj knjizi „Seoba“, ističe Đurić.

- Tada su Srbi, koji su živjeli na teritoriji Habsburške monarhije i bili su u službi habsburških careva, bili veoma nezadovoljni gubitkom svog militarnog statusa i pokušaja ugarskog plemstva da im oduzme privilegije i da ih pretvori u „mrsku paoriju“, kako su govorili, to jest da izgube privilegije koje su imali kao vojnici koji služe monarhiji - priča Đurić.

Zbog ukidanja potisko-pomoriške vojne granice, veliki broj Srba odlučio je da se preseli u Rusiju. U početku, zbog savezništva tadašnje ruske carice Jelisavete i austrijske carice Marije Terezije, seoba je bila dozvoljena, tako da početak seobe nisu pratile zabrane.

Međutim, kada su habsburške vlasti uvidjele da će se Srbi u velikom broju preseliti u Rusiju, pokušavale su da spriječe seobe.

Tada u na teritorijama današnjih Luganske i Donjecke narodne republike isprva nastale autonomne vojne oblasti, Nova Serbia, a potom i Slavjanoserbia, kaže Đurić.

Doseljeni oficiri dobili su čin više nego što su imali u austrijskoj vojsci.

- U narednim decenijama, do kraja 18. vijeka, pa i kroz čitav 19. vijek, Srbi su imali vrlo značajnu ulogu na ovom prostoru. Mnogi od njih su, kao visoki oficiri dobili plemićki status, mnogi će biti odlikovani najvišim ordenom ruske armije, Georgijevskim krstom, koji je podrazumijevao i dodjelu imanja i veliku penziju, tako da su to bili ljudi značajni u ovoj oblasti - naglašava Đurić.

Pored današnje Luganske narodne republike, gdje su se naselili na gotovo nenaseljenom terenu i podigli prvo utvrđenje, Tvrđavu svete Jelisavete, Srbi su naseljeni i u današnjoj centralnoj Ukrajini, u današnjoj Kirovgradskoj oblasti, dodaje sagovornik "Sputnjika" za Srbiju.

Srbi koji su ostavili trag u ruskoj kulturi

Pored Simeona Piščevića, od značajnijih Srba u Rusiji toga doba, Đurić izdvaja generala Simeona Zorića-Nerandžića, koji se u Rusiju preselio kao dječak između 1752. i 1754.

On je, prema Đurićevim riječima, izradio i plan obnove „Slavjanoserbskog carstva“. Pored njega, tu su i generali Jovan Horvat i Jovan (Ivan) Šević, kao i general Petar Tekelija.

S obzirom da su došli u zemlju gdje je živio narod iste vjere i sličnog jezika, već druga ili treća generacija doseljenih Srba se asimilovala, navodi Đurić. Prema njegovim riječima, kasnije, u 19. vijeku, potomci doseljenih Srba igrali su značajnu ulogu u životu oblasti koje su naselili, sada ne više kao visoki oficiri, već i kao činovnici i naučnici.

Akademski slikar Sergej Miloradovič, spadao je u red istaknutih ruskih umjetnika druge polovine 19. vijeka, a traga su ostavili i Andrej Dudrovič, i Atanasije Stojković, koji su bili rektori Univerziteta u Harkovu.

U moderno doba, najpoznatiji potomci Srba doseljenih u Rusiju su pisac Vladimir Vojnovič, koji je svjetsku slavu stekao romanom „Život i priključenija vojnika Ivana Čonkina“, kao vajar Jevgenij Vučetič, autor, između ostalog i spomenika „Majka otadžbina“ u memorijalnom centru Satljingradske bitke u Volgogradu.