Od početka razvoja embriona u materici, žensko tijelo prolazi kroz mnoštvo promjena. Neke su odmah vidljive budućoj mami – rast stomaka, umor, promjene raspoloženja i jutarnja mučnina. Ono što možda nije toliko očigledno su promjene koje se dešavaju u mozgu.
„Postoji veliki broj adaptacija kroz koje žensko tijelo mora proći da bi se omogućilo fetusu da raste“, kaže Liza Galea, neuronaučnik na Univerzitetu u Britanskoj Kolumbiji. Galea i drugi istraživači su otkrili da te adaptacije uključuju promjene strukture i funkcije ženskog mozga.
U 2016. godini, tim istraživača iz Holandije i Španije je koristio magnetnu rezonancu (MRI) da bi proučio šta se dešava unutar mozga tokom trudnoće. Upoređujući snimke napravljene prije trudnoće sa slikama poslije porođaja, otkriveno je da trudnoća smanjuje sivu materiju mozga, ružičasto-sivo tkivo koje sadrži ćelijska tijela i sinapse nervnih ćelija. Štaviše, gubitak zapremine je prisutan najmanje dvije godine nakon porođaja.
Dok gubitak sive materije može izgledati štetno, efekat može biti sasvim suprotan. „Svi uvijek misle da je zapreminski gubitak negativan, kao gubitak funkcije“, kaže Elselin Hoekzema, neuronaučnik na Leiden univerzitetu u Holandiji i vodeći autor studije. Ali, gubitak zapremine takođe može predstavljati „fino podešavanje veza“ u mozgu. Ona upoređuje promjenu sa onim što se dešava u tinejdžerskom mozgu kada poplava hormina izazivaa široko resprostranjeno obrezivanje sinapsi, veza između nervnih ćelija. Međutim, Hoekzema napominje da se ne može sa sigurnošću reći da li sinaptičko obrezivanje ili neki drugi mehanizam, poput gubitka neurona ili glialnih ćelija, stoji iza skupljanja sive materije kod trudnica.
“Oblasti mozga koji su se smanjili najviše su bili oni koji su uključeni u društvenu spoznaju, sposobnost da shvate šta neko drugi razmišlja i osjeća. Kada se novoj mami pokazže slika njene bebe, ove oblasti mozga se zapale od aktivnosti. Poboljšana društvena spoznaja bi mogla pomoći majci da se brine o svojoj bebi, omogućavajući joj da dekodira različite zvukove i plač djeteta i shvati šta joj treba”, kaže Hoekzema.
„Ova poboljšanja dolaze sa određenom cijenom. Dok studije koje gledaju na kognitivne promjene tokom trudnoće i postporođajnog perioda daju pomiješane rezultate, mnogo žena je prijavilo probleme sa pamćenjem, što je fenomen pod nazivom „mozak trudnoće“. Prostorno pamćenje, na primjer, može trpiti u kasnoj trudnoći jer nije kritično za preživljavanje potomstva tokom tog perioda. Umjesto toga, tijelo preusmjerava energiju i resurse na njegu bebe“, navodi Galea.
Hormoni poput estrogena, progesterona i drugih najvjerovatnije dovode do promjena u strukturi mozga i funkcije tokom trudnoće. Hormoni mogu imati snažan uticaj na moždane ćelije, a nijedan period u životu osobe ne stvara ekstremnije fluktuacije hormona od trudnoće. Ipak, istraživači su u velikoj mjeri zanemarili kako trudnoća i njena hormonska uzburkanja oblikuju mozak – u prošlom vijeku je bilo samo nekoliko studija koje su istraživale uticaj trudnoće na ženski mozak.
„Malo je istraživanja o tome“, kaže Galea. To je značajno iskustvo u ženskom životu koji treba da proučimo mnogo više.
