Na današnji dan 1934, između dva svjetska rata u Kraljevini Jugoslaviji rođen je još za života prozvan „princ pjesnika“ – slavni Branko Miljković.

Poznati Nišlija je odrastao u ratnim godinama u gradu koji su obilježila velika stradanja poslije okupacije 1941. godine.

Dok se svijetom odvijao najkrvaviji rat u istoriji, Miljković je u zarobljenom Nišu učio prva slova. Poslije osnovne škole završio je čuvenu Prvu nišku gimnaziju „Stevan Sremac“, jednu od obrazovnih ustanova sa najdužom tradicijom u zemlji.

Iako njegov talenat i umijeće ne prolaze nezapaženo tokom srednjoškolskih dana, veliki iskorak u književnom svijetu dešava se tek poslije selidbe i studija filozofije na Filozofskom fakultetu u Beogradu.

Sa osamnaest godina je objavio svoju prvu pjesmu u beogradskom listu „Zapisi“, ali u prestonici, međutim, nailazi na prepreke u publikacijama svog rada. Miljković nije želio da svoje ime veže za Komunističku partiju, a cijena za to bila je njegovo ignorisanje.

Istrajavajući u pokušajima da stupi u kontakt sa izdavačima, za blistavi proboj među najdarovitije jugoslovenske pjesnike zahvalnost duguje kolegi Oskaru Daviču, koji mu pomaže da objavi prve pjesme u Beogradu 1955. u časopisu „Delo“.

Različita su tumačenja kako je ratno vrijeme u kome je živio ostavilo trag na njegovo stvaralaštvo. U poeziji Branka Miljkovića često se sreću motivi vatre, praznine, smrti i ništavila. Njegova djela obilježile su i socijalne i rodoljubive teme.

Veliki uticaj na rane radove Miljkovića imali su francuski simbolisti Pol Valeri i Stefan Malarme, kao i njegovo visoko obrazovanje tokom kojeg se upoznao sa antičkim filozofima, među njima posebno nadahnut Heraklitom.

Bio je najmlađi član grupe poslijeratne generacije pjesnika u Jugoslaviji poznatih kao neosimbolisti.

Njegova prva zbirka „Uzalud je budim“ iz 1957. godine postiže uspjeh, a u narednim godinama štampa knjige „Vatra i ništa“, „Poreklo nade“, „Krv koja svetli“, a zajedno sa Blažom Šćepanovićem „Smrt protiv smrti“.

Kao većina pjesnika tog vremena prevodio je stranu poeziju sa ruskog i francuskog jezika, a bavio se i pisanjem eseja i kritikom.

O njegovom životu su ispričane brojne kontroverze, međutim bez vjerodostojnih podataka i sa velikim vremenskim otklonom ostale su tek na nivou nagađanja.

Mladi Miljković je već u svojim dvadesetim godinama živio dane najveće pjesničke slave. Prestižnu Oktobarsku nagradu dobio je 1960. godine što je značajno podiglo njegovo samopouzdanje.

Beograd mu, međutim, vrlo brzo postaje tijesan i on se krajem 1960. seli u Zagreb.

Poznato je da je imao problem sa alkoholizmom, često je viđan po beogradskim, kasnije zagrebačkim kafanama. Iako se u njegovim biografijama može sresti da je bio veliki boem, vjerovatnije je da njegovi dani nisu prolazili tako romantično.

Postoje svjedočenja kako se Miljković pred kraj života prepustio alkoholu, a kad se napije postajao je agresivan i upadao u tuče zbog čega je često privođen.

Život autora stiha - "da li će sloboda umeti da peva, kao što su sužnji pevali o njoj" - i slavnog epitafa - "ubi me prejaka reč" - okončan je u Zagrebu. U 27. godini života  pronađen je obješen o drvo na periferiji Zagreba.

Prema zvaničnim bilješkama kao uzrok smrti se navodi samoubistvo, međutim, nisu izostali argumenti koji govore o namještaljkama, nasilnoj smrti i ubistvu.

„Zašto ubijaju pesnika u socijalizmu?“, uzvikivao je Miljković u jednoj kafani samo mjesec dana prije svoje smrti.

To je bilo dovoljno da se potpali sumnja o umješanosti komunističkog režima koji je, istina, agresivno vršio represiju nad neistomišljenicima. Slutnje o ubistvu Branka Miljkovića nikada nisu dokazane.

Brankovi roditelji Marija i Gligorije i brat Dragiša poklonili su 1971. godine niškom muzeju sačuvanu zaostavštinu Branka Miljkovića.

Kuća u kojoj je živio i stvarao u Ulici Đorđa Kratovca 52 u Beogradu prvi put je otvorena za javnost oktobra 2019. godine.

Branko Miljković – UZALUD JE BUDIM

Budim je zbog sunca koje objašnjava sebe biljkama
zbog neba razapetog između prstiju
budim je zbog reči koje peku grlo
volim je ušima
treba ići do kraja sveta i naći rosu na travi
budim je zbog dalekih stvari koje liče na ove ovde
zbog ljudi koji bez čela i imena prolaze ulicom
zbog anonimnih reči trgova budim je
zbog manufakturnih pejzaža javnih parkova
budim je zbog ove naše planete koja će možda
biti mina u raskrvavljenom nebu
zbog osmeha u kamenu drugova zaspalih između dve bitke
kada nebo nije bilo više veliki kavez za ptice
nego aerodrom
moja ljubav puna drugih je deo zore
budim je zbog zore zbog ljubavi zbog sebe zbog drugih
budim je mada je to uzaludnije negoli dozivati
pticu zauvek sletelu
Sigurno je rekla: neka me traži i vidi da me nema
ta žena sa rukama deteta koju volim
to dete zaspalo ne obrisavši suze koje budim
uzalud uzalud uzalud
uzalud je budim
jer će se probuditi drukčija i nova
uzalud je budim
jer njena usta neće moći da joj kažu
uzalud je budim
ti znaš voda protiče ali ne kaže ništa
uzalud je budim
treba obećati izgubljenom imenu nečije lice u pesku
ako nije tako odsecite mi ruke i pretvorite me u kamen