Danas je petak, 17. mart, 76. dan 2023. Do kraja godine ima 289 dana.

45. p. n. e. - Julije Cezar u bici kod Munda u Španiji porazio snage predvođene dvojicom sinova Gneja Pompeja Velikog, koji su izgubili više od 30.000 boraca.

180. - Umro rimski filozof i car Marko Aurelije Antonije, koji je tokom vladavine od 161. suzbio germansku invaziju na Rimsko carstvo. Njegove bilješke na grčkom jeziku u vidu aforizama, vođene na mnogobrojnim ratnim pohodima u Evropi i Aziji, filozofska introspekcija i razmišljanja o etici, objavljeni posmrtno u 12 knjiga pod naslovom "Samom sebi", vijekovima su bile jedno od najčitanijih štiva. Sačuvana je i njegova prepiska s rektorom Frontonom na latinskom jeziku. Jedan je od najznačajnijih predstavnika poznog stoičkog eklekticizma i moralnom samoanalizom je veoma uticao na potomstvo. Car - filozof upamćen je i po izuzetnoj skromnosti i čestitosti, krajnje neuobičajenim osobinama za vladara.

1190. - U Jorku u Engleskoj masakrirano više od 500 Jevreja.

1473. - Rođen škotski kralj Džejms Četvrti, koji je tokom vladavine od 1488. do smrti 1513. obezbijedio unutrašnju stabilnost zemlje i učvrstio monarhiju. Na prijestolu je naslijedio oca Džejmsa Trećeg, koga su ubili pobunjenici i ubrzo je skršio pobunu. Za njega je kobna bila obnova neprijateljstava s Englezima koja je kulminirala invazijom na Nortamberlend, tokom koje je u septembru 1513. poginuo u bici kod Fludena u kojoj su njegove trupe teško poražene. Upamćen je i kao mecena škotskih pjesnika Vilijama Danbara i Gevina Daglasa.

1526. - Francuski kralj Fransoa Prvi oslobođen iz ropstva u koje je pao u februaru 1525, kad je španska armija koju je predvodio markiz od Peskare kod sjevernog italijanskog grada Pavije do nogu potukla francusko-švajcarske trupe pod njegovom komandom.

1649. - Parlament Engleske raspustio Dom lordova u vrijeme vladavine Olivera Kromvela, pobjednika u građanskom ratu u kojem je 1648. poražen kralj Čarls Prvi.

1754. - Rođena Žana Mari Manon Flipon Rolan, poznata kao madam Rolan, koja je u vrijeme Francuske revolucije okupljala u svom salonu u Parizu pisce i ostale umjetnike i političare. Na njih je znatno uticala, posebno na žirondince koje je predvodio njen suprug Rolan de La Platije, ministar unutrašnjih poslova Francuske 1792. Ubijena je na giljotini 1793. godine tokom jakobinske diktature, poslije čega je njen muž izvršio samoubistvo.

1813. - Francuskoj objavio rat pruski kralj Fridrih Vilhelm Treći, jedan od najžešćih neprijatelja Francuske revolucije.

1834. - Rođen njemački inženjer Gotlib Vilhelm Dajmler, koji je 1883. konstruisao prvi automobilski benzinski motor. Taj motor je omogućavao brzinu vozila od 18 kilometara na čas. Osnovao je 1890. kompaniju "Dajmler motoren-gezelšaft", koja se 1926, 26 godina poslije njegove smrti, ujedinila sa fabrikom Karla Benca u kompaniju "Dajmler-Benc", proizvođača prestižnih automobila "mercedes".

1846. - Umro njemački astronom i matematičar Fridrih Vilhelm Besel, osnivač i prvi direktor Kenigsberške opservatorije, koji je izračunao putanju Halejeve komete i prvi utvrdio promjenljivost kretanja Sirijusa i Prokijusa i zaključio da je riječ o zvijezdama dvojnicima. Na osnovu geodetskih proračuna izveo je nove podatke o obliku i dimenzijama Zemlje. Usavršio je i neke matematičke metode u astronomiji.

1861. - Ujedinjenu Italiju parlament proglasio kraljevinom na čelu s kraljem Vitorijom Emanuelom Drugim.

1914. - Umro Antun Gustav Matoš, pjesnik, novelista, feljtonista, esejista, putopisac i književni kritičar. Svoja emocionalna stanja izražavao je u poetskim pejzažima pjesama "Jesenje veče" i "Noturno".

1921. - U Poljskoj proglašen ustav kojim je uvedena parlamentarna vladavina, ali tokom narednih pet godina česte smjene desničarskih kabineta nisu uspjele da stabilizuju tešku političku i ekonomsku krizu u zemlji, potresanoj čestim štrajkovima. Maršal Jozef Pilsudski 1926. izvršio državni udar i zaveo diktaturu, uz prividno očuvanje parlamentarizma.

1938. - Rođen ruski baletski igrač Rudolf Hametovič Nurejev, jedna od najvećih zvijezda svjetske baletske scene 20. vijeka. Na Zapad je emigrirao poslije gostovanja u Parizu u junu 1961. Upamćen je po nezaboravnim glavnim ulogama u mnogim baletima, uključujući "Labudovo jezero", "Žizelu" i "Petrušku".

1939. - Britanski premijer Nevil Čembrlen optužio nacističkog vođu Adolfa Hitlera da je "prekršio riječ", jer su njemačke trupe ušle u Čehoslovačku, ali Velika Britanija i ostale zapadne sile nisu učinile ništa da spriječe komadanje suverene zemlje, čiju su bezbjednost verbalno garantovale.

1944. - Savezničko bombardovanje Austrije u Drugom svjetskom ratu počelo je napadom više od 200 aviona na ciljeve u Beču.

1948. - Velika Britanija, Francuska, Belgija, Holandija i Luksemburg potpisali Briselski ugovor o 50-godišnjem savezu protiv oružanih napada u Evropi i o ekonomskoj, socijalnoj i vojnoj saradnji, što se smatra zametkom Evropske unije.

1956. - Umrla Irena Kiri - francuski nuklearni fizičar i hemičar, kćerka nobelovaca Pjera i Marije Kiri - koja je sa suprugom Žanom Frederikom Žoliom 1935. podijelila Nobelovu nagradu za hemiju. Prvi su stvorili vještačke radioaktivne supstance: nuklide fosfora, azota, silicijuma. Eksperimentalno su dokazali da se svjetlost može preobratiti u čestice. Sa srpskim fizičarem Pavlom Savićem 1937. i 1938. otkrila je izotope poznatih elemenata bombardovanjem urana neutronima. Pri tome su otkriveni i elementi srednje atomske mase, a ne samo tzv. transuranski elementi kako se do tada smatralo.

1958. - Iz Kejp Kaneverala SAD su u orbitu oko Zemlje lansirale "Vangard Prvi", drugi američki satelit.

1962. - Moskva optužila Vašington da u Vijetnamu vodi "neobjavljeni rat", zahtijevajući povlačenje svih američkih snaga iz te zemlje.

1963. - Erupcija vulkana Agung na indonezijskom ostrvu Bali usmrtila je najmanje 11.000 ljudi.

1969. - Golda Meir - prva žena u istoriji Izraela koja je preuzela dužnost premijera.

1991. - Na referendumu većina sovjetskih glasača pokazala da želi očuvanje saveza pod novim imenom Zajednica Nezavisnih Država, ali su ubrzo nadjačale centrifugalne sile, predvođene najuticajnijim političarima sovjetskih republika, pa se država raspala formiranjem suverenih država od republika dotadašnjeg SSSR-a.

1992. - Od eksplozije automobila bombe ispred izraelske Ambasade u Buenos Ajresu, koju su aktivirali islamski teroristi, poginulo je 29 i ranjeno 252 ljudi.

1992. - Na referendumu u Južnoj Africi bijelci su nadmoćnom većinom podržali reforme za okončanje sistema aparthejda.

1995. - Vojska Azerbejdžana poslije žestokih borbi skršila dvodnevnu policijsku pobunu u sjevernim predgrađima glavnog grada Bakua, koju je protiv predsjednika Gajdara Alijeva predvodio zamjenik munistra unutrašnjih poslova Rovšan Javadov.

1998. - Ekonomski reformator Džu Rongđi postao kineski premijer.

2004. - U eskalaciji nasilja kosovskih Albanaca nad Srbima za dva dana ubijeno 31 lice, 800 povrijeđeno, među kojima i 65 vojnika KFOR-a, 4.000 Srba raseljeno, spaljeno više od hiljadu srpskih kuća i uništeni 31 crkva i manastir, od kojih mnogi iz srednjeg vijeka. NATO, Savjet bezbjednosti UN, EU i cjelokupna javnost najoštrije osudili etničko čišćenje na Kosmetu. Uslijedili masovni protesti Srba.

2004. - Od eksplozije na sjeveru Rusije, za koju se sumnja da je izazvana curenjem gasa, poginulo 39 lica, uključujući sedmoro djece.

2004. - Najmanje 27 lica poginulo, a 40 je ranjeno od eksplozije u Hotelu "Maunt Lebanon" u centru Bagdada.

2015. - U manastiru trinitaraca Svetog Ildefonsa, u centru Madrida, identifikovani posmrtni ostaci čuvenog španskog pisca Miguela Servantesa, koji je preminuo aprila 1616. Servantesov "Don Kihot" jedno je od najznačajnijih književnih djela uopšte i smatra se pretečom modernog romana.