Danas su se navršile 84 godine od kada je, pod zaštitom njemačkog Rajha, u Zagrebu proglašena Nezavisna Država Hrvatska (NDH) u kojoj je izvršen genocid nad Srbima, Jevrejima i Romima, i koja je u istoriji ostala najprepoznatljivija po logoru smrti Jasenovac u kojem je ubijeno na stotine hiljada ljudi.

Na čelu NDH nalazio se ustaški poglavnik Ante Pavelić. Građanima je tada na radiju pročitan poziv dotadašnjeg potpredsjednika jugoslovenske Vlade Vlatka Mačeka da se pokori njemačkoj vojsci i podrži ustaše - regularnu vojsku fašističke NDH.

Odmah po osnivanju NDH ustaše su počele teror nad Srbima, Jevrejima i Romima, a do jeseni 1941. godine godine u Srbiju je protjerano oko 200.000 Srba.

Uz blagoslov Vatikana i Rimokatoličke crkve u Hrvatskoj, pravoslavni Srbi su prisilno pokatoličavani, a najdrastičniji oblik terora nad Srbima, Jevrejima i Romima bili su masovni pokolji. Najpoznatije stratište bio je koncentracioni logor Jasenovac u kojem je ubijeno na stotine hiljada ljudi.

Ta najveća fabrika smrti u Drugom svjetskom ratu ili balkanski Aušvic, kako ga nazivaju ugledni jevrejski istoričari, “radila” je punom parom od ljeta 1941. do kraja aprila 1945. godine.

Na području NDH otvarani su i logori za djecu - jedini takve vrste u Drugom svjetskom ratu. Samo sa područja Kozare stradalo je više od 19.000 srpske djece, što od ustaškog metka i noža, što od gladi i bolesti u mnogim logorima i bolnicama.

Cijela NDH bila je ispunjena dubokim jamama u koje su bacani ubijeni Srbi - od Hercegovine do Like, Korduna i Banije. Najozloglašenija ustaška jedinica bila je “Crna legija”, osnovana u Sarajevu 1941. godine i nazvana tako zbog crne boje uniformi svojih pripadnika, komandant je bio Jure Francetić, a njegov zamjenik Rafael Boban. Zbog strašnih zločina, njemački vojni predstavnici tražili su od ustaškog poglavnika Ante Pavelića da rasformira tu ustašku jedinicu ili da ukloni Francetića sa njenog čela.

Pavelić je to učinio, ali je Francetića imenovao za komandanta svih “stajaćih djelatnih zdrugova” ustaške vojske.

Fašistička ustaška organizacija osnovana je 1929. godine uz pomoć fašističke Italije, koja je obezbjeđivala centre za obuku, te finansijsku i političku pomoć, a podrška je dolazila i od pristalica Hrvatske stranke prava, koju je osnovao Ante Starčević krajem 19. vijeka. Program NDH, koji je formulisao Mile Budak, bio je da se Hrvatska “očisti” od Srba tako što će “jednu trećinu Srba ubiti, jednu trećinu protjerati, a jednu trećinu pokatoličiti”.

I danas u Hrvatskoj mnoge ulice nose ime ustaškog ideologa Budaka i drugih zločinaca, a sveprisutno je neskriveno nastojanje da se rehabilituje ustaški režim.