Na današnji dan, 24. novembar

24.11.2024. 09:02
0
IZVOR: srna.rs

Danas je nedjelja, 24. novembar, 328. dan 2024. Do kraja godine ima 37 dana.

 

1331. - Umro srpski kralj Stefan Dečanski Nemanjić, sin kralja Milutina, pod čijom je vladavinom Srbija osigurala nadmoć na Balkanskom poluostrvu. Poslije očeve smrti u borbi za prijesto nadvladao je brata Konstantina i rođaka Vladislava, sina kralja Dragutina, i krunisan je 1322. u manastiru Žiča. Prethodno je, poslije pokušaja da zbaci oca, djelimično oslijepljen i protjeran u Carigrad. Pobijedio je 1329. vojsku bosanskih feudalaca, a kad su Bugarska i Romeja sklopile vojni savez protiv Srbije, ne čekajući napad potukao je Bugare kod Velbužda 1330. i osigurao prevlast nad Makedonijom, što je učvrstilo Srbiju kao najmoćniju silu na Balkanu. Kao uspomenu na tu bitku podigao je u Metohiji manastir Dečani, po kojem je nazvan Dečanski.

1632. - Rođen holandski filozof jevrejskog porijekla Baruh de Spinoza, tvorac monističkog determinizma. Izdržavao se brušenjem optičkih sočiva i odbio je katedru u Hajdelbergu, jer je želio da očuva potpunu intelektualnu nezavisnost. U mladosti je isključen iz jevrejske zajednice i anatemisan pod optužbom da je govorio o tjelesnoj prirodi Boga. Zamišljao je Boga kao apsolutnu supstancu koja je uzrok samoj sebi. Dokazivao je da filozofija "nema druge svrhe osim istine", dok religija "teži jedino pokoravanju i pobožnosti". Jedan je od osnivača liberalističke političke filozofije i znatno je uticao na francusku prosvjetiteljsku i njemačku filozofiju. Za života je objavio "Teološko-politički traktat" i "Principe filozofije Renea Dekarta", a posthumno je objavljeno njegovo kapitalno djelo "Etika", podijeljeno u pet dijelova - o Bogu, o prirodi i porijeklu duha, o porijeklu i prirodi afekata, o ljudskom ropstvu ili o snazi afekata, o moći razuma ili ljudskoj slobodi.

1642. - Holandski moreplovac Abel Janson Tasman južno od Australije otkrio ostrvo i nazvao ga Van Dimenova Zemlja, koje je kasnije njemu u čast nazvano Tasmanija.

1729. - Rođen ruski generalisimus Aleksandar Vasiljevič Suvorov, jedan od najvećih vojskovođa 18. vijeka, pod čijom su komandom ruske trupe izvojevale 57 pobjeda. U rusko-turskom ratu od 1787. do 1791. odnio blistave pobjede nad Turcima, a zatim u ratovima Rusije protiv Francuske, pri čemu se naročito proslavio osvajanjem sjeverne Italije i prelaskom preko Alpa na povratku u Rusiju, što je zaprepastilo vojne krugove u Evropi. Uz vojne nauke je proučavao matematiku, geografiju i istoriju. Mnogo je učinio u uzdizanju i vaspitanju ruskih vojnika. Krajem 1779. naimenovan je za vrhovnog carskog zapovjednika. U SSSR-u je 1942. uveden orden "Suvorov" za visoke vojničke vrline.

1859. - Objavljena epohalna knjiga engleskog prirodnjaka Čarlsa Darvina "Porijeklo vrsta", u kojoj je ovaj naučnik obrazložio teoriju evolucije.

1861. - Rođen njemački ljekar August Karl Gustav Bir, pionir moderne hirurgije, koji je primjenjivao nove metode operacija na krvnim sudovima i usavršio tehniku amputacije udova. Njegovo otkriće ubrizgavanja sintetičkih anestetičkih sredstava je donijelo olakšanje bolesnicima pri operaciji kičmene moždine. Tu "lumbalnu anesteziju" prvo je ispitao na sebi.

1864. - Rođen francuski slikar i grafičar Anri Tuluz Lotrek, majstor litografije, jedan od velikana impresionizma 19. vijeka. U krugu boema na Monmartru bio je stalni posjetilac kabarea, plesnih lokala, cirkusa i javnih kuća, što su bili motivi njegovih ulja i gvaševa.

1916. - Umro britanski konstruktor oružja, porijeklom Amerikanac - Hajrem Stivens Maksim, čiji je mitraljez, konstruisan 1884, nazvan "maksim".

1929. - Umro francuski državnik Žorž Benžamin Klemanso, premijer od 1906. do 1909. i od 1917. do 1920. Kao pripadnik krajnje građanske ljevice u opoziciji se borio za demokratske reforme i oborio mnoge vlade, zbog čega je nazvan "tigar" i "rušilac vlada". U spoljnoj politici se protivio agresivnoj politici Njemačke i bio jedan od tvoraca Antante. Kao ministar vojske i premijer krajem Prvog svjetskog rata energično je tražio zajedničku savezničku komandu, na čelu s francuskim maršalom Ferdinanom Fošom. Na vlasti je sve više skretao udesno, oštro istupajući protiv radnika, a poslije rata je bio jedan od glavnih organizatora vojne intervencije protiv SSSR.

1941. - U Drugom svjetskom ratu počela njemačka ofanziva na Užice. Odstupnicu glavnine partizanskih snaga branio je Radnički bataljon i u neravnopravnoj borbi pet dana kasnije je na brdu Kadinjača, 14 kilometara zapadno od Užica, poginulo 180 branilaca.

1961. - Savjet bezbjednosti UN pozvao zemlje članice da Afriku pretvore u bezatomsku zonu.

1963. - Dva dana poslije atentata u Dalasu na predsednika SAD Džona Kenedija mafijaš Džek Rubi je usred policijske stanice revolverskim hicem usmrtio osumnjičenog atentatora Lija Harvija Osvalda. Atentat u Dalasu je ostao misteriozan, a činjenica da je Rubi tako lako prišao Osvaldu poduprla je teoriju prema kojoj je Kenedi bio žrtva zavjere u kojoj je učestvovalo više atentatora iza kojih su stajali moćni krugovi kojima je Kenedi smetao.

1974. - Predsjednik SAD Džerald Ford i sovjetski vođa Leonid Brežnjev u Vladivostoku postigli privremeni sporazum o ograničenju ofanzivnog strateškog nuklearnog oružja.

1976. - U zemljotresu koji je razorio grad Muradije na istoku Turske poginulo je oko 5.300 ljudi.

1980. - Probijena je lijeva cijev tunela "Vračar", novog željezničkog čvora u Beogradu. Tunel dug 3.504 metra građen je četiri godine i dva dana.

1989. - Poslije masovnih demonstracija u Pragu kompletno rukovodstvo Komunističke partije Čehoslovačke podnijelo je ostavku, uključujući generalnog sekretara Miloša Jakeša, čime su s vlasti sišli svi političari koji su sarađivali u vojnoj intervenciji Varšavskog pakta u Čehoslovačkoj 1968.

1992. - U najtežoj zabilježenoj nesreći u istoriji kineskog civilnog vazduhoplovstva pad aviona "boing 737" na jugu Kine nije preživio niko od 141 putnika i članova posade.

1995. - U Irskoj su glasači tijesnom većinom, uprkos žestokoj propagandi Rimokatoličke crkve, na referendumu izglasali ukidanje zabrane razvoda, koja je bila na snazi 70 godina.

1998. - General Emil Lahud, prvi predsjednik Libana poslije okončanja 15-godišnjeg građanskog rata u toj bliskoistočnoj zemlji, preuzeo je dužnost šefa države.

2001. - Papa Jovan Pavle Drugi ponudio "bezrezervno izvinjene" žrtvama koje su seksualno iskorištavali sveštenici katoličke crkve.

2012. - Umro Ektor Kamačo, portorikanski bokser, trostruki svjetski prvak u VBC i VBO verziji u lakoj i superlakoj kategoriji.

Komentari 0
Povezane vijesti
Na današnji dan, 23. novembar Na današnji dan, 23. novembar
Na današnji dan, 22. novembar Na današnji dan, 22. novembar
Na današnji dan, 21. novembar Na današnji dan, 21. novembar
Najčitanije
  • Sahrana hrabre djevojčice Magdalene Vlaški u srijedu, 27. novembra
    22h 24m
    3
  • Magdalena Vlaški otišla na ljepše mjesto – hrabra djevojčica sa anđelima
    23h 42m
    0
  • Željko Pržulj – Vladika (odlomak)
    17h 1m
    0
  • Čaj od brusnice - topli napitak koji rješava mnoge tegobe
    13h 34m
    0
  • Mitropolit Hrizostom u utorak služi u Tilavi
    16h 20m
    0