Dok se čeka „presuda“ o sudbini srpskog jezika i pisma u Hrvatskoj, u Arhivu Vojvodine u Novom Sadu, završena je restauracija „Zbornika isprava pravoslavne opštine vukovarske iz 18. veka“, koja dokazuje da su Srbi u grad na Vuki donijeli ćirilicu najkasnije 1690. godine sa patrijarhom Arsenijem.

Zbornik je vlasništvo Saborne crkve Svetog Nikole u Vukovaru, podignute tridesetih godina 18. vijeka na mjestu prethodne crkve nastale u godini Velike srpske seobe.

Hram je stradao u mnogim ratovima, a ponajviše u onom devedesetih godina, pa se zajedno sa mnogim drugim dragocjenim spisima i Zborniku izgubio trag.

Prije četiri godine Zbornik je na tavanu vukovarskog Srpskog doma, uništenog u ratu prije tri decenije, pronašao protojerej stavrofor Saša Kuzmanović.

U njemu je među korice tamne bordo boje oivičenim zlatnom bordurom uvezano 48 stranica. Na prvoj piše da je Glavna skupština Pravoslavne crkveno-školske opštine Vukovar poverila kraljevskom javnom bilježniku Risti Mihajloviću da izdvoji značajnije dokumente, a on je docnije naložio da se oni povežu u knjigu radi lakšeg čuvanja.

Tu je i poslanica mitropolita Vikentija Jovanovića iz 1732. godine, što je ujedno i najstariji spis Zbornika, a zatim i fakti o opštinskim propisima, tužbe, poslanice, spomenice... Najmlađi dokument je iz 1894. godine.

Dugo se razmišljalo gdje potražiti lijek za oštećene korice i stranice jer u cijelom regionu manjkaju konzervatori.

Rješenje se nametnulo jesenas kada je direktor novosadskog Arhiva dr Nebojša Kuzmanović praznoj biblioteci Srpskog doma, čija kompletna obnova još nije okončana, odnio na dar hiljadu knjiga – polovinu iz lične, a polovinu iz biblioteke institucije kojom rukovodi, prenose Novosti.

Oko dva mjeseca konzervatorke Maja Jokmanović i Višnja Nikolić u život su vraćale oštećene stranice.

Najveći problem predstavljala je rastvorljivost tinte, pa mnogi dokumenti nisu mogli da budu podvrgnuti „mokrim postupcima“ zbog mogućeg razlivanja teksta. Velika posvećenost urodila je plodom.

Svetonikoljskom hramu biće predati original i kopija. U digitalnom obliku biće dostupan i na drugim jezicima, a promocija ovog dragocjenog dokumenta u planu je do kraja ovog februara u novosadskom Arhivu Vojvodine.

Prezentaciju u Vukovaru čak i u slučaju po Srbe povoljnih rezultata popisa, nije realno očekivati jer još od 2015. godine vlast u gradu na Vuki ne dozvoljava Srbima zvaničnu upotrebu njihovog jezika i pisma.