Strah od gubitka nekretnine natjerao je građane i vlasnike firmi da na vrijeme obezbijede novac za ratu kredita, što potvrđuje i podatak da su banke u Srpskoj lani aktivirale 96 hipoteka, odnosno 38 manje u odnosu na godinu ranije.
Prema preliminarnim podacima Agencije za bankarstvo Republike Srpske, ukupni krediti na kraju prošle godine iznosili su oko 5,5 milijardi KM, od čega se na kredite obezbijeđene nekretninama odnosila oko 2,1 milijarda KM ili 39,2 odsto.
Od ukupnog broja aktiviranih hipoteka tokom prošle godine, kako su istakli u Agenciji, 52 su se odnosile na fizička, a 44 na pravna lica.
– Neznatan broj, odnosno 0,13 odsto ukupnog broja aktivnih kreditnih partija tokom prošle godine je imalo status naplate kroz aktiviranu hipoteku – kazali su u ovoj agenciji.
Nekretnine koje su najčešće pod hipotekama, naveli su u agenciji, kod kredita plasiranih pravnim licima su poslovni prostori i zemljišta, dok su kod kredita plasiranih fizičkim licima pod hipotekama najčešće stambene nekretnine.
Izvršna direktorica Udruženja potrošača “DON” iz Prijedora Murisa Marić rekla je za “Glas Srpske” da građani koji su zaduženi kod banaka svaku marku odvajaju za ratu, da ne bi ostali na ulici.
– Čim stave nekretninu pod hipoteku građani su svjesni da ako ne izvršavaju svoje obaveze mogu da ostanu bez nje, zbog čega su savjest i odgovornost mnogo jače u tim slučajevima, nego kada su žiranti garanti za zajmove – kazala je Marićeva.
Dodala je da stanovnici koji imaju kredit, kada dobiju platu, novac prvo odvajaju za ratu, a potom za komunalije, dok za život šta ostane na kraju.
Stroga metodologija naplate banaka, prema riječima ekonomista, dovela je do toga da se ljudi u posljednje vrijeme ozbiljnije ponašaju pri uzimanju kredita, naročito poslovni subjekti, koji se ne upuštaju tako lako u zaduživanje ako nisu sigurni da mogu poštovati ugovorene kreditne obaveze.
Izvršni direktor Udruženja ekonomista Republike Srpske „SWOT“ Saša Grabovac istakao je da je jedan od razloga sve manjeg broja aktiviranih hipoteka u Srpskoj i to što su banke nakon ekonomske krize, prije desetak godina, jako pooštrile kriterijume prilikom procjene sposobnosti klijenata za uredno vraćanje.
– Banke danas daju kredite samo kada su izuzetno sigurne u klijente. Tako je selekcija klijenata, koji su dobijali kredite i koji su procijenjeni kao pouzdani, sigurno velikim dijelom uticala i na broj aktiviranih hipoteka u prošloj godini – kazao je Grabovac.
Prema riječima ekonomista trend smanjenja broja pokrenutih hipoteka očekuje se i u narednom periodu, jer prošla godina, bez obzira na to što je bila teška, za pojedine branše nije bila krizna.
Tome, kako kažu, svakako doprinosi mogućnost moratorijuma na otplatu kredita, koje banke odobravaju u vrijeme pandemije.