Građani BiH trošili su prošle godine više novca nego što su zaradili, a to, prema riječima ekonomista, omogućavaju novčane transfuzije dijaspore bez kojih mnoga domaćinstva ne bi mogla opstati u vremenu ekonomske krize i drastičnog poskupljenja robe i usluga.

Rezultati Evropskog programa za upoređivanje cijena i bruto domaćeg proizvoda (BDP) pokazuju da je BDP po stanovniku u BiH izražen u standardu kupovne moći (SKM) lani iznosio 35 odsto prosjeka Evropske unije, dok je stvarna individualna potrošnja (SIP) po stanovniku u SKM u istoj godini iznosila 41 odsto prosjeka Unije.

U saopštenju Agencije za statistiku BiH navodi se da su, pored 27 zemalja članica EU, u ovu analizu Evrostata uključene i tri zemlje članice EFTA - Island, Norveška i Švajcarska, te države kandidati za članstvo u EU Albanija, Crna Gora, Sjeverna Makedonija, Srbija, Turska i BiH.

Analiza je pokazala da Luksemburg ima daleko najveći BDP po stanovniku od svih uključenih zemalja, odnosno 256, što je za dva i po puta iznad prosjeka EU, dok su na drugom i trećem mjestu Irska, odnosno Danska.

U saopštenju se navodi da se kao mjera blagostanja jedne zemlje češće koriste pokazatelji koji su direktno vezani za domaćinstvo nego BDP, a nivo individualne potrošnje je jedan od njih.

- Dok je BDP uglavnom pokazatelj nivoa ekonomske aktivnosti, stvarna individualna potrošnja alternativni je pokazatelj koji bolje opisuje materijalne dobrobiti domaćinstva. Luksemburg ima najviši nivo stvarne individualne potrošnje od svih 36 zemalja uključenih u ovo poređenje, sa 38 odsto iznad prosjeka EU. Na drugom mjestu je Norveška, gdje je nivo potrošnje iznad 27 odsto prosjeka Unije.

Kada su u pitanju zemlje kandidati za članstvo u EU, nivo stvarne potrošnje kreće se između 20 i 60 odsto ispod prosjeka EU. U BiH je taj nivo čak 59 odsto ispod prosjeka Unije i ova zemlja je na začelju te tabele. Iza BiH je jedino Albanija, takođe sa 59 odsto manjim nivoom od prosjeka. 

Ekonomista Zoran Pavlović kaže za “Glas” da je iz navedenih pokazatelja očigledno da građani BiH troše više nego što zarade. 

- Svi imamo mnogo rodbine i prijatelja u inostranstvu, a prilivi koji dolaze po tom osnovu predstavljaju nevidljivi izvor, odnosno ne mogu se statistički obuhvatiti, ali omogućavaju da stvarna potrošnja bude veća nego što je po svim mjerilima moguće, to jest u odnosu na BDP. Dobar broj građana živi od tih novčanih transfuzija dijaspore - rekao je Pavlović.

On je naveo da je porazno to što je kupovna moć građana BiH gotovo na nivou trećine stanovništva evropskih zemalja.

- Malo se radi na povećanju zaposlenosti i investicija kako bi se na taj način ojačala ekonomija. Previše se okrećemo zaduživanju, što zemlju dovodi u situaciju da nema novca za ekonomski razvoj - ističe Pavlović.

Preporučena mjera

U saopštenju Agencije za statistiku BiH navodi se da se stvarna individualna potrošnja odnosi na robu i usluge koji su stvarno konzumirani od strane pojedinaca, nezavisno od toga da li je tu robu i usluge kupilo ili platilo domaćinstvo, vlada ili neka neprofitna organizacija.

Kod poređenja potrošnje na međunarodnom nivou, stvarna individualna potrošnja se često smatra kao preporučena mjera.

Piše: Anita Janković Rečević