Magistar arheologije Mihajlo Džamtovski nada se da će spomenik iz rimskog perioda, najvjerovatnije iz trećeg vijeka, pronađen u koritu rijeke Rakitnice biti inspiracija domaćim i stranim arheolozima da pokrenu arheološka istraživanja u opštini Rogatica.

Džamtovski kaže da su razlozi za to činjenica da do sada nije bilo sistematskih istraživanja rimskodobnih ostataka, a i generalno se malo zna o istočnom dijelu provincije Dalmacije, koja se u rimsko vrijeme prostirala gotovo do Zapadne Morave.

Ovaj arheolog iz Pančeva nedavno je posjetio Rogaticu, gdje se uvjerio da je pronađeni spomenik posvećen rimskom bogu Liberu i potom utvrdio da do sada radovi o ovom artefaktu nisu objavljivani.

- Nakon analize žrtvenika od krečnjaka i njegovog jednostavnog natpisa, došlo se do zaključka da je bio posvećen Liberu, rimskom bogu plodnosti, prirode, veselja, poljoprivrede i vina, ali i podzemlja /grčkom Dionisu/, kao i da je naručilac spomenika bio izvesni Marko Ulpije Di - navodi Džamtovski, prenosi Srna.

On ističe da se ime naručioca spomenika nije moglo potpuno rekonstruisati jer je dio natpis oštetila voda, ali da se, kada se uporedi ovo ime sa drugim imenima registrovanim na tlu Rogatice i okoline, može zaključiti da je naručilac živio na ovim prostorima tokom perioda rimske dominacije.

Džamtovski navodi da sivkasto-rozikasta boja ukazuje da je ovaj spomenik, najvjerovatnije, napravljen od lokalnog krečnjaka.

Prema njegovim riječima, na osnovu oblika slova, može se zaključiti da je spomenik iz trećeg vijeka i da se na njemu nalaze lično ime i ime roda naručioca, što ukazuje da su njegovi preci dobili rimsko građansko pravo tokom vladavine cara Trajana /98-117. godine/.

- Spomenik ne govori previše o interesantnom rimskom naselju na tlu Rogatice i do sada ostaje nerazjašnjeno da li je imalo status kolonije ili rimskog grada sa autonomijom. Međutim, broj rimskih spomenika, kao i prisustvo na natpisima nekih predstavnika rimske administracije vezanih za gradove sa autonomijom, ipak, navode ka velikoj mogućnosti da je takvog statusa bilo - ističe Džamtovski.

On pohvaljuje inicijativu nalazača spomenika i direktora Turističke organizacije opštine Rogatica Predraga Ujića da spomenik sačuvaju i sklone kako ne bi na otvorenom bio izložen oštećenjima.

Džamtovski, koji na Univerzitetu u Beču priprema doktorat "Provincija Dakija Mediteranea" o temi rimskog perioda na Balkanu, kaže da ova kasnoantička provincija nije povezana sa Rogaticom jer se prostirala u trouglu Niš-Sofija-Štip, ali da je ovdje došao jer želi da se osvijetli prošlost neistraženog prostora kao što je rogatičko-romanijski kraj.

Direktor Turističke organizacije Rogatica Predrag Ujić kaže za Srnu da je Džamtovski došao u Rogaticu nakon što je ova organizacija putem medija i društvenih mreža predstavila pronalazak spomenika, s obzirom na to da se, između ostalog, bavi i promocijom bogatog kulturno-istorijskog nasljeđa ove opštine.

On napominje da je ova ustanova krajem prošle godine dobila priznanje za najbolje poteze u turizmu u ljetnoj sezoni 2024, za kreiranje poučno-tematske staze Grabovače na području Stare Gore, izgrađene u okviru istoimenog projekta u saradnji sa Turističkom organizacijom Republike Srpske.