Mark Danijel Ležer je srpskoj javnosti gotovo nepoznat. Ali je ime ovog kanadskog oficira „zlatnim slovima“ urezano u poslijeratnu istoriju srpskih povratnika u livanjski kraj.

Mark D. Ležer (engl. Marc D. Léger; Lankaster, 26. mart 1973 — farma Tarnak, 17. april 2002) je bio vodnik kanadske vojske koji je ubijen u Avganistanu od tzv. prijateljske vatre. Njegov memorijalni fond je aktivan na prostorima BiH.

Kao kanadski vojnik, Ležer je služio u mirovnoj misiji u Livanjskom polju, tokom 2000. godine.

Došao je sa saznanjima o Srbima kao isključivim negativcima. Međutim, ono što je na terenu zatekao, nije se poklapalo sa dobijenim informacijama.

Porušene crkve, otrovani bunari, postavljene nagazne mine, porušene kuće, kao i namjera hrvatske vojske da do kraja sprovede etničko čišćenje, sprečavalo je malobrojne srpske porodice da se vrate.

Video: rtrs.tv

U međuvremenu, porodica Milorada Kozomare, riješila je da se vrati u Livanjsko polje. Srušena kuća, pobijena stoka, zatrovana voda, sve ih je to zateklo kao prepreka vraćanju na svoje ognjište.

Počeli su da obnavljaju svoj dom. Jednog dana stigao je džip sa kanadskim vojnicima i rekao porodici da su tu da pomognu. Narednik Mark je bio njihov vođa.

Šest mjeseci, Ležer je tražio resurse od predstavnika UN i drugih oficira legalnim putem. Pošto je uvidio da od toga nema ništa, uzimao je vodu i hranu iz kampa kada to niko nije gledao. Uzimao je i bačeni građevinski materijal i nosio porodici.

Uspio je da izvuče novac od Kanadske agencije za međunarodni razvoj da ponovo prekrije krov 28 lokalnih kuća.

Prebačen je u Avganistan, gdje je poginuo od bombe koju je ispalio pilot američke Nacionalne garde koji je mislio da je napadnut.

Ležer je rođen u Lankasteru (Kanada, Ontario), 26. marta 1973. godine. U kanadskoj vojsci je služio od svoje 20. godine sve do svoje pogibije. Tokom 2000. godine služio u mirovnoj misiji u BiH. Mark Ležer je poginuo 17. aprila 2002. godine. Kada je poginuo imao je 29 godina. Poginuo je u tzv. Incidentu na farmi Tarnak. Incident se dogodio kada je američki avion bacio laserski navođenu bombu na Treći bataljon kanadske lake pješadije Princeze Patriše u kojem je Mark služio. Pješadija je učestvovala u vojnoj vježbi pucanja protivtenkovskim projektilima. Pored Marka poginula su još tri kanadska vojnika starosti 21-27 godina, a osam vojnika je ranjeno.

Livanjski Srbi i porodica Komozara brzo su čuli za tragediju. „Bila sam veoma nervozna i počela da plačem kao da mi je sin umro“.

Foto: Wikipedia

Mještani su stupili u kontakt sa suprugom Marka Ležera, koja dolazi u selo Vrbica i pomaže obnovu škole, parohijskog doma i crkve.

Ime tog plemenitog čovjeka Srbi iz donjeg Livanjskog polja izgovaraju sa ljubavlju i poštovanjem. On je, kažu, razumeo njihove muke, pomagao im je u najtežim trenucima kad su se nakon hrvatske operacije „Oluja” vratili na svoja spaljena ognjišta i pokušavali da nastave život na njima.

Saša Šunjka, jedan od inicijatora pomena Ležeru, izjavio je da je on „za šest mjeseci učinio više nego neko za 23 godine”, od kada traje povratak u te krajeve.

Njegova udovica Marli Ležer je osnovala memorijalni fond u njegovu čast. Sredstvima tog fonda se finansirala restauracija porušenih srpskih kuća u Bosni i Hercegovini. Marli je 10. maja 2003. godine otvorila seoski centar (parohijski dom) u selu Vrbici na Livanjskom polju, koji pripada Eparhiji bihaćko-petrovačkoj Srpske pravoslavne crkve. Osim njegovog fonda, donator izgradnje je bila i Kanadska međunarodna agencija za rekonstrukciju. Markova majka, Kler Ležer, dobila je titulu Majka srebrnog krsta 2005. godine od Kanadske kraljevske legije.

Mnogi od mještana i dan-danas u svojim kućama imaju uramljenu sliku Marka Ležera.

Srbi iz sela Vrbice svake godine održavaju pomen Marku Ležeru – Markanu.

Vječna slava!