Gatačkom govedu koje predstavlja simbol Gacka i bogatstvo Republike Srpske prijeti izumiranje, zbog čega ulažu maksimalne napore da bi sačuvali tu autohtonu rasu, od koje i danas žive brojna hercegovačka domaćinstva.
U misiju očuvanja specifične rase goveda uključili su se i lokalni i republički nivo, realizujući projekat genotipizacije i zaštite gatačkog goveda, koje zaokuplja pažnju prolaznika koje put nanese kroz ovu opštinu, s obzirom na to da se od svih ostalih razlikuje svojim izgledom.
Inženjer poljoprivrede Dušan Andrijašević iz Zemljoradničke zadruge Gacko ispričao je za “Glas Srpske” da je gatačko govedo najviše zastupljeno u Gacku, već 130 godina, ali da ga ima i u okolnim opštinama, Bileći, Nevesinju, Ljubinju i u jednom dijelu Kalinovika.
- Riječ je o veoma izdržljivoj rasi, koja obitava na nadmorskoj visini koja premašuje 900 metara, karakteristične je sive boje i predstavlja statusni simbol naše opštine. Krave su mase od 470 do 500 kilograma, visine grebena 125 centimetara i dužine trupa oko 150 centimetara. Težina novooteljene teladi je oko 34 kilograma - ispričao je Andrijašević i naglasio da je jedna od karakteristika i veliki procenat mliječne masti, koji ponekad premašuje i šest procenata.
Ova vrsta goveda, pojasnio je, u prosjeku godišnje daje od 3.600 do 4.500 litara mlijeka po grlu, u zavisnosti od toga da li se uzgajaju na farmi ili u vlastitom uzgoju. Od mlijeka se pripremaju nadaleko poznati gatački sir i kajmak.
- Ženke se veoma lako tele, a životni vijek gatačkog goveda je od 15 do 17 godina - rekao je Andrijašević.
Ispričao je da je gatačko govedo nastalo u doba Austrougarske, koja je došavši na prostor širokog Gatačkog polja za potrebe vojske tražila veće količine mlijeka i mesa.
- Tada je došlo do ukrštanja domaće krave buše sa austrijskim rasama goveda i dobijena je nova oplemenjena rasa. Stvoreno je gatačko govedo, koje je sve do danas opstalo u ovim krajevima - priča Andrijašević.
Naglašava da se kroz projekat koji realizuje Institut za genetičke resurse na čelu sa profesoricom Jelenom Nikitović, u saradnji sa Zadrugom i uz podršku opštine Gacko, nastoji utvrditi koliko je ostalo grla autohtone rase gatačkog goveda.
- Dugoročni plan je da se sva grla za koja sumnjamo da mogu biti autohtona rasa ispitaju genotipski i na kraju zaštite da bi i dalje obitavala na ovom području - istakao je Andrijašević i podsjetio da je ovo bila dominantna rasa krava na području Gacka sve do devedesetih godina, ali da danas poljoprivrednici u zavisnosti od potreba uzgajaju i neke druge rase goveda.
Svake godine Gacko okupi veliki broj stočara na izložbi koja je najpoznatija u Hercegovini.
Banka gena
Dušan Andrijašević je ispričao da su obilazeći domaćinstva između ostalog uzimali i uzorke za banku životinjskih gena. Pojasnio je da će nakon što završe kompletnu analizu imati jasnu sliku genetičkog profila svake jedinke.
