Praksa da se muralima oslikavaju zidovi zgrada doživljava procvat u posljednje vrijeme. I dok je širom svijeta to vid konceptualne umjetnosti, na našim prostorima sa zidova gledaju crkveni velikodostojnici, sportisti ili, pak, nastradali navijači. To i ne čudi budući da su nosioci oslikavanja uglavnom navijačke grupe.

Novinar nekad bira temu, ali se češće desi obrnuta situacija. U ovom slučaju pripadnici navijačke grupe “Delije” iz Gacka su bili revoltirani opaskom novinarke o estetskom uticaju grafita i murala na atmosferu grada. Željeli su da demantuju da su za poduhvat oslikavanja dobili pare iz budžeta. Podvlače da su sami finansirali cio projekat i da su u sve uložili mnogo truda.

- Sami smo skupljali novac, sami smo dali ideje - ističu i da se politika među njih nikada nije miješala.

- Ovaj grad smo muralima i idejama od postojanja grupe činili samo ljepšim i svježijim, a nikad ni u kom pogledu sumornim -  ističu inicijatori, mlađa ekipa “Delija”.

Ipak, malo je onih koji bi se sa ovom ocjenom složili.

Mali prostor mnogo murala

Sagovornici portala "Direkt" koji se bave estetikom ističu da je opšti utisak koji Gacko odaje jedna zapuštenost i u estetskom i u urbanističkom pogledu. Smatraju i da grafiti i murali, mada ima i odlično urađenih, ipak ruže lice grada.

- Ko iole ima osećaj za estetsko će se složiti da im, prije svega, nije mjesto u centru grada. Na malom prostoru imamo mnogo murala - ističe jedan od sagovornika i kaže da je to jedna “stihija kojoj ne možeš da se odupreš, pa se čovjek negdje pomiri sa tim”.

A da je trend sveprisutan, potvrđuju i primjeri od Nevesinja do Višegrada u kojima su, nakon smrti vladike Amfilohija Radovića na zidovima oslikani murali sa njegovim likom. Iza toga mahom stoje navijačke grupe.

Mada projekat nije finansiran iz budžeta, on nema nikakvu dozvolu nadležnog opštinskog organa. Kako se uopšte desilo da neko oslikava centar grada bez ikakve intervencije odgovornih pitali smo u Odjeljenju za građevinarstvo, urbanizam i prostorno planiranje opštine Gacko.

Aleksa Zelenović, načelnik ovog odjeljenja tvrdi da niko nije tražio dozvolu niti je dobio.

- Moja pretpostavka je da su djelovali uz saglasnost stanara zgrada na kojima su ti murali oslikani - kaže Zelenović i dodaje da su praktično preko noći osvitali.

Ali, jednom naslikani, tako su ostajali bez reakcije nadležnih ogana koji, niti imaju svoj plan sređivanja grada, niti su, sudeći po ovom primjeru, u stanju da kontrolišu i kanališu inicijativu koja dolazi od grupe građana. Istovremeno, Gacko godinama nema ni građevinsko-urbanističkog inspektora, čiji bi to bio prevashodni zadatak.

Tako da su “Delije” uljepšavale grad najbolje što su mogli, a nadležni posmatrali bez reakcije.

- Gdje god se okrenemo srpske i ruske zastave, neke problematične poruke, nepojmljivo mi je da smo, umjesto u 21. vijeku, i dalje zaglavljeni u 1940-oj - komentariše jedna sagovornica.

- Ne dopada mi se ideja. Grad liči na cirkus. Kad prođem pored zgrade osjećam kao da idem na groblje - kaže druga.

- Nek se nešto dešava - opaska je starijeg mještanina koji nije oduševljen onim što vidi, ali mu je važnija inicijativa, kaže.

I mada većina ne podržava oslikavanje grada, takođe ističu da su "to sve divni momci i ne žele da povrijede njihova osjećanja", da citiramo jednog sagovornika.

Mladi izgubili mladalački duh

Za razliku od mladosti prethodnih razdoblja koja je bila nosilac avangardnih ideja, promoter ljudskih sloboda i kosmopolitizma, čini se da su današnje generacije često konzervativnije i isključivije od svojih roditelja.

Sa tim se slaže i sociološkinja Jovana Petković Aćimović koja ističe da su mladi danas sve više konzervativni, letargični i nacionalistički nastrojeni.

- Umjesto kreativnog mladog čovjeka imamo konformistu i pasivnog, rasipničkog konzumenta, koji vodi programiran život- spava, jede, uči koliko mora, mnogo koristi kompjuter i mobilni telefon. Tako se formiraju jednodimenzionalna bića koja karakteriše odsustvo kreativnosti, kritičke svijesti i formiranja sopstvenog stava - objašnjava Petković koja u tome i vidi razlog za odsustvo bunta mladih.

Tradicionalni sistem vrijednosti koji se kod nas očuvao u porodici, ali i u društvenom sistemu je, naglašava Petković Aćimović osnovni uzrok konzervativizma mladih.

- Konzervativizam je reakcija na društvenu, ekonomsku i moralnu krizu. Podrazumijeva vraćanje na prošlost i pozivanje na tradiciju. On je primamljiv jer daje proste odgovore, a romantičarska vizija prošlosti inspiriše mlade. Postoji razrađen koncept koji prožima sve pore društva - obrazovni sistem, medije, institucije - naglašava ona.

Dodaje da je konzervativna kultura ovjde “mejnstrim” kao i da mladi prihvataju ono što im se “servira”, pa to postaje njihov stil života. Petković Aćimović kaže i da se nije lako suprotstaviti nametnutim konzervativnim stavovima budući da smo "svjedoci da su poltronstvo i podilaženje put ka uspjehu. Građanske hrabrosti gotovo da i nema . Nedostaje smjelost za pokretanje promjene zbog straha od osude i apriori očekivanog neuspjeha”.

Sa druge strane, estete smatraju da smo u kulturnom i umjetničkom pogledu neobrazovani, a kad su mladi u pitanju, stanje na tom planu je katastrofalno.

- O nivou jedne civilizacije, jednog naroda, najviše govore kultura, arhitektura i umjetnička djela - ističe jedan od sagovornika "Direkta" i dodaje da se plaši da smo na tom polju iznevjerili potomke kojima nećemo mnogo toga ostaviti, ali i pretke čija djela ne poznajemo.