Narodna skupština Republike Srpske na Palama 6. maja 1993. godine odlučila je da se o Vens-Ovenovom planu za bivšu BiH, koji je u Atini prethodno potpisao predsjednik Srpske Radovan Karadžić, izjasni narod, pa je na referendumu 15. i 16. maja protiv plana glasalo 96 odsto birača.

Bio je to posljednji mirovni plan u kome su njegovi autori pokušali da izbjegnu postojanje Republike Srpske, a svi naredni uvažavali su postojanje Srpske kao nezaobilaznu činjeicu.

Vens-Ovenov mirovni plan predviđao je nekoliko kantona, pri čemu bi srpske teritorije bile razbijene na više nepovezanih oblasti.

Na referendumu su stanovnici Srpske odbacili taj plan, koji su njegovi tvorci 18. juna proglasili zvanično mrtvim.

U času kada je ovaj plan nametan Srbima u BiH, Vojska Republike Srpske kontrolisala je ogroman procenat teritorije BiH, a tadašnje muslimanske snage već su bile u sukobu sa HVO-om.

Srpsko rukovodstvo insistiralo je na Republici Srpskoj, proglašenoj još 9. januara 1992. godine.

Prvo odbijanje Vens-Ovenovog plana uslijedilo je na sjednici Skupštine Srpske na Jahorini 6. maja, kojoj su prisustvovali predsjednik Srbije Slobodan Milošević i premijer Grčke Konstantin Micotakis.

Prije glasanja, nakon 17 časova rada, poslanici su se na poziv predsjednika parlamenta Momčila Krajišnika odvojili da još jednom razmisle o ponudi, a onda su je jednoglasno odbacili.

To je kasnije dovelo do sankcija koje je Republici Srpskoj Milošević uveo na Drini, a koje su nadgledali strani posmatrači, odnosno "plavi šljemovi".

Srbi su 1992. godine godine prihvatili Kutiljerov plan o podjeli BiH na tri nacionalna kantona u zamjenu za priznavanje spoljnih granica BiH, što je muslimanski lider Alija Izetbegović prihvatio, pa odbacio, čime je, prema svjedočenju samog Kutiljera, izazvao rat.

Muslimanski lider Alija Izetbegović, pisac "Islamske deklaracije", koja je predviđala uvođenje šerijata kada muslimani postanu većina, odbijao je sve planove, pa čak i one koji nisu predviđali Republiku Srpsku, navodno tražeći BiH bez ikakvih unutrašnjih granica, a zapravo želeći da rat potraje što duže kako bi se nacionalne zajednice sasvim razdvojile.

Svaka naredna međunarodna inicijativa ili plan za mir u BiH predviđali su postojanje Republike Srpske i usvajali njeno postojanje, a naredni Oven-Stoltenbergov plan Srpskoj davao 51 odsto teritorije BiH.

Dejtonski mirovni sporazum samo je usvojio već prije, u Ženevi postignute, principe ustavnog uređenja, koji su predviđali Republiku Srpsku kao konstitutivni dio BiH.