Iz Budžeta na svim nivoima vlasti u Bosni i Hercegovini je 2020. i 2019. godini na uglavnom netransparentan način podijeljen 121 milion maraka udruženjima i fondacijama, a ono što posebno zabrinjava jeste sve češća pojava sukoba interesa gdje brojne funkcionere možemo vidjeti i u upravama udruženja i fondacija koji iz budžeta dobijaju ogroman novac.

Kada je u pitanju Republika Srpska možemo primijetiti da prema Zakonu o sprečavanju sukoba interesa u organima vlasti u Srpskoj izabrani predstavnici, nosioci izvršnih funkcija i savjetnici ne mogu biti članovi organa, predsjednici ili direktori udruženja ili fondacija koja se finansiraju iz budžeta Republike ili jedinice lokalne samouprave u ukupnom godišnjem iznosu većem od 100.000 KM.

Umičević "preskočio" ogroman prag

Iako je prag od 100.000 KM godišnje ogroman i najviši u odnosu na druge nivoe vlasti, Marinko Umičević koji je u upravi Rukometnog kluba „Borac M:tel“ iz Banjaluke, a istovremeno i odobrnik SNSD-a u Skupštini grada Banjaluka uspio je ipak doći u sukob interesa.

Tako je prema podacima iz Baze koju je formirala organizacija Transparency international u BiH (TI BiH) ovaj klub od Grada Banjaluka u godini pandemije dobio grant u iznosu od 126.867 KM.

Kako je Capital već objavio, nakon što smo ga pozvali za izjavu tražeći od njega da prokomentariše kako je moguće da je RK “Borac M:tel” dobio ovaj novac iako je Umičević u isto vrijeme bio i odbornik i u upravi ovog kluba on je brutalno izvrijeđao novinarku Bojanu Ninković i glavnog i odgovornog urednika Capital-a Sinišu Vukelića.

- Kakve ja veze imam s tim “Borac” to dobija već 20 godina - rekao je Umičević jednu rečenicu vezano za temu.

Iako nije prekršio Zakon, novac je iz kase Grada Banjaluka dobio i bivši odbornik i direktor Centra za razvoj poljoprivrede i sela Banjaluka Draško Ilić, koji je ujedno i na čelu Fudbalskog kluba „Krupa na Vrbasu“.

Taj klub dobio je, prema pomenutim podacima, novac u dva navrata i to 2020. godine 38.317 KM i 2019. godine 78.000 maraka.

Boračka organizacija za dvije godine dobila 250.000 KM

U sukobu interesa su osim Umičevića bili i dva odbornika u Skupštini opštine Prnjavor Bogoljub Sančanin i Vlado Živković.

Njih dvojica su bili odbornici u prošlom sazivu prnjavorske Skupštine. Iako su u skupštinske klupe dospjeli kao kandidati SDS-a oni su iz te stranke isključeni već u decembru 2016. godine, da bi mandate završili kao samostalni odbornici.

Živković i Sančanin su u toku 2019. i 2020. godine bili na čelu Boračke organizacije Prnjavor koja je u tom periodu od opštine Prnjavor dobila skoro 250.000 KM, tačnije u 2020. godini su u dva navrata dobijali sredstva, i to jednom u iznosu od 100.000 KM i jednom od 27.000 maraka, dok su u 2019. godini inkasirali jedan iznos 89.300 maraka i jedan od 30.000 KM.

S druge strane, u izjavi za Capital Vlado Živković tvrdi da je to što je objavljeno laž, te da nema namjeru da ovom portalu objašnjava bilo šta.

- Zvanično imate podatke Budžeta, otvorite sve i jedan opštinski Budžet i vidjećete da to nije tačno. Toliko je moj komentar. Niko se nije udostojio da provjeri da li je to tačno, a tačno je da sam podnio krivičnu prijavu za laž - istakao je Živković.

I dok Živković tvrdi da se radi o lažnim podacima, u TI BiH ističu da su ovi podaci iz baze formirani na osnovu zvaničnih podataka opštine Prnjavor, te da podatke o pomenutim grantovima možemo pronaći na sljedećem linku.

Aktuelni predsjednik Boračke organizacije Prnjavor Bogoljub Sančanin u izjavi za Capital ističe da je na mjesto predsjednika te organizacije izbran krajem aprila 2019. godine.

- Činjenica je da je grant iznosio 89.300 KM, dok drugi navedeni iznos (misli se na iznos od 30.000 maraka dobijen u 2019. godini) nisu sredstva sa pozicije granta, odnosno radi se o sredstvima za izmirenje ranije stvorenih obaveza, tj obaveza iz prethodnog perioda - pojasnio je Sančanin za Capital.

Takođe je naglasio da je grant za 2020. godinu po usvojenom budžetu opštine Prnjavor iznosio 100.000 KM, a da je u skladu sa izvršenjem Budžeta opštine na račun Boračke organizacije uplaćen iznos od 91.132 KM.

- Ostala prihodovana sredstva iz Budžeta opštine (ovdje se misli na iznos od 27.000 KM dobijen u 2020. godini) nisu sa pozicije granta, nego se radi o o sredstvima za izmirenje ranije stvorenih obaveza - istakao je Sanačanin u pisanoj izjavi za Capital.

Važno je napomenuti da je sa stanovišta Zakona o spriječavanju sukoba interesa potpuno svejedno sa koje je budžetske pozicije novac isplaćen, ono što je bitno je da to ne smije prelaziti iznos od 100.000 KM godišnje.

Iako su iznosi od 30.000 KM u 2019. godini i 27.000 maraka u 2020. godini služili za izmirenje ranije stvorenih obaveza, Zakon o spriječavanju sukoba interesa je izričit i kaže, kao što je već napomenuto, da izabrani predstavnici, nosioci izvršnih funkcija i savjetnici ne mogu biti članovi organa, predsjednici ili direktori udruženja ili fondacija koja se finansiraju iz budžeta Republike ili jedinice lokalne samouprave u ukupnom godišnjem iznosu većem od 100.000 KM.

Sredstva dobijali i direktori javnih preduzeća

Ono što je u RS velika mana Zakona o sprečavanju sukoba interesa je da direktori javnih preduzeća ne spadaju u grupu ljudi kojima bi bilo zakonski zabranjeno da budu u upravi udruženja i fondacija koje primaju više od 100.000 KM iz Budžeta.

Osim što se zalažu da se spusti ogroman novčani prag, u organizaciji TI BiH, konstantno podržavaju i uvrštavanje direktora javnih preduzeća u ovaj Zakon.

Upravo ovu manu je iskoristio predsjednik FK „Radnik“ iz Bijeljine Predrag Perković koji je bio i direktor bijeljinskog vodovoda.

Pomenuti klub je dobio čak 600.000 KM za dvije godine od Grada Bijeljina, u godini pandemije 300.000 maraka i u 2019. godini isto toliko.

Pored Perkovića, svoju šansu je iskoristio Miodrag Jevtić koji, osim što je direktor javnog preduzeća „Zvornik stan“, ujedno je i predsjednik Upravnog odbora FK „Drina“ Zvornik.

Taj klub je od grada Zvornika dobio 237.350 KM u 2020. godini, kao i skoro 300.000 maraka u 2019. godini.

Novac „kaplje“ i stranačkim pulenima

Iako ni to, nažalost, ne predstavalja kršenje Zakona veliki je broj ljudi bliskih političkim partijama koji su čak bili i njihovi kandidati na izborima, a koji su na čelu udruženja i fondacija koji su dobijali novac iz Budžeta.

Iako se nije proslavio kao kandidat za odbornika kolacije SDA/SBB u Skupštini opštine Vukosavlje na Lokalnim izborima 2016. godine, Asim Kumbarić, donedavni predsjednik Fudbalskog kluba „Sloga“ Jakeš je u 2020. godini za ovaj klub iz Budžeta grada Doboja uspio inkasirati čak 306.000 KM.

Ovaj klub je toliko poseban da je od Grada Doboja u godini pandemije čak 16 puta dobio novac i tako sakupio, kako je već pomenuto, sumu od čak 306.000 maraka.

Traljić: Pooštriti Zakon na svim nivoima

Srđan Traljić iz organizacije TI BiH koja je formirala bazu koja prikazuje koja udruženja dobijaju javna sredstva i u koju svrhu kazao je da je registar objavljen upravo da posluži novinarima, ali i svim građanima koji žele ukazati na korupcijskih rizik u oblasti raspodjele grantova udruženjima i fondacijama.

- Ono što smo mi zasad identifikovali su nekih četrdesetak funkcionera u BiH koji su imali svoja udruženja, a istovremeno su primali grantove sa više nivoa vlasti. Ova pojava je regulisana zakonom o sukobu interesa, ali nije ista na svim nivoima - istakao je Traljić.

Govoreći o ovom Zakonu u RS Traljić je podsjetio da je prag 100.000 KM, a možete biti funkcioner i u isto vrijeme imati nekoliko udruženja.

- Možete faktički biti funkcioner i imati četiri udruženja i svako od njih može dobiti po 100.000 maraka i vi nećete biti u sukobu interesa . U FBiH je taj prag na 10.000 KM odnosno na 50.000 za udruženja iz oblasti kulture i sporta, dok je u Brčko distriktu zakon najoštriji i to je 10.000 KM - rekao je Traljić.

Naglasio je potrebu usklađivanja pomenutih zakona i pooštravanja odedbi za sve u pravcu Zakona koji je usvojen u Brčko distriktu.

- Grantovi se dijele netransparetno. Neki bez javnog poziva. I gdje ima javnog poziva nema nekih mjerljivih kriterijuma, i sve zavisi od subjektivne ocjene članova komisije. Mi smo identifikovali preko 800 kandidata na proteklim izborima koji su istovremeno bili na čelu udruženja. To nam govori da stranke ne prepuštaju kontrolu nad tim sredstvima koja su ogromna - upozorio je Traljić.