Premda ljudi još nisu kročili na Mars, naši naučnici ipak imaju priliku proučavati stijene s Crvene planete. Naime, neki komadići završili su u svemiru nakon što je u Mars udarilo drugo tijelo, proletjeli su kroz Sunčev sistem i na kraju završili na našoj planeti.

Naučnici su prilikom prikupljanja takvih uzoraka primijetili neobičan obrazac - radilo se o komadićima stijena koje su se na Marsu formirale relativno nedavno, što je čudno s obzirom na to da je ogroman dio površine na Crvenoj planeti starije.

Postojala je mogućnost da smo napravili velike greške prilikom utvrđivanja starosti stijena. Različite tehnike datiranja dale su različite rezultate, što znači da naučnici nisu bili u potpunosti sigurni kada su se ove stijene zapravo formirale.

Stoga su naučnici iz Amerike i Velike Britanije detaljnije analizirali stijene. Na njihovo iznenađenje, mnoge od njih zaista su bile prilično mlade, odnosno stare samo nekoliko stotina miliona godina.

-Iz određenih hemijskih karakteristika znamo da su ovi meteoriti definitivno s Marsa. Na Marsu postoje desetine hiljada udarnih kratera, tako da ne znamo odakle su tačno stigli ovi meteoriti. To najlakše možemo saznati ako utvrdimo koja je starost uzoraka - rekao je vulkanolog Ben Koen sa Univerziteta Glazgov, a prenosi "Science Alert". 

Na Zemlji je pronađeno oko 360 uzoraka meteorita za koje je utvrđeno da potiču s Marsa. Otprilike 302, dakle većina njih, spada u šergotite, vrstu stijena na Marsu bogatu metalima koja je nastala nakon vulkanske aktivnosti.

Naučnici su na temelju površine na Crvenoj planeti, koja je išarana kraterima, procijenili da se radi o dosta starom tlu. Naime, da je površina mlađa, odnosno da je proizašla iz vulkanske aktivnosti, tok lave izbrisao bi mnoge kratere.

Stoga bi svaki kamenčić s površine Marsa koji zbog udara nekog tijela odleti u svemir trebao biti poprilično drevan. Ali to nije slučaj s onima koji su završili kod nas na Zemlji jer su oni mlađi od 200 miliona godina.

To je dovelo do nastanka takozvanog paradoksa starosti šergotita, koji je decenijama mučio naučnike. Objašnjenja za ovu enigmu kretala su se od istog porijekla za sav mlađi šergotit do ideje da je udar možda zagrijao i smrskao stijenu do te mjere da je na neki način "uticao" na njenu starost. Ali nijedna teorija nije se slagala s dokazima - samim stijenama.

Naučnici određuju starost šergotita putem argon-argon datiranja, koje se temelji na raspadu radioaktivnog kalijuma u argon. Budući da ova stopa raspada proizvodi određenu razmjeru izotopa argona, naučnici mogu pomoću analize tog obima odrediti koliko se dugo odvijao radioaktivni raspad i tako datirati uzorak.

Problem je u tome što ovdje na Zemlji možemo uzeti u obzir različite izvore argona koji mogu dospjeti u uzorak, što nije tako jednostavno za šergotite nastale na Marsu. Na Crvenoj planeti postoji pet potencijalnih izvora argona za šergotit, u poređenju sa samo tri za stijene na Zemlji. 

Kako bi zaobišli taj problem, Koen i njegove kolege razvili su metodu za korekciju kontaminacije argonom sa Zemlje i svemira. "Kada smo to učinili, datiranje metodom argon-argon pokazalo je da se radi o mladim stijenama, što se savršeno slagalo i s drugim metodama, kao što je uran-olovo", objašnjava Koen.

Naučnici pretpostavljaju da bi se pronalazak samo mlađih stijena s Marsa mogao objasniti time što su česti udari razbili stariju površinu otkrivajući i izbacujući mlađe stijene, prenosi ".

Istraživanje naziva "Synchronising rock clocks of Mars' history: Resolving the shergottite 40Ar/39Ar age paradox" objavljeno je u časopisu "Earth and Planetary Science Letters".