Koja lična imena će biti aktuelna u nekom vremenu zavisi od tradicije, ideologije, brojnih društveno-političkih činilaca, te se ova slika kroz istoriju mijenja, izjavila je Srni profesor na Filološkom fakultetu Univerziteta u Banjaluci Zorica Nikitović.

Nikitovićeva je pojasnila da po svom porijeklu srpska imena mogu biti slovenska i kalendarska ili hrišćanska, kao i lična imena, koja su posredstvom hrišćanstva preuzeta iz drugih jezika.

Prema njenim riječima, slovenska imena imaju prozirno, svima razumljivo značenje i po formalnoj strukturi mogu biti složena poput Vladimir, Dragoslav, Vukosava, izvedena kao što su Miloš, Milena, te skraćena ili hipokoristična - Mile, Drago.

Hrišćanska imena takođe su zadobila svoju kraću formu, kao što su Jovan - Jovo, Petar - Pero, Đurađ, Đorđe, Georgije - Đuro.

Ona je podsjetila da se u srednjovjekovnim srpskim poveljama sa bosanskih prostora sreću imena Bogdan, Vučina, Toliša, Vukmir, Pribislav, Grgur, Dragoš, Dobrašin, te Mišljen, Mihoje, Milosalić.

"Iz školskog dnevnika, koji se u tom vremenu naziva `razrednica`, iščitavamo da su 1913. godine u Sarajevu drugi razred pohađali Vaskrsija, Đorđo, Mihajlo, Jovan, Dušan, Cvjetko, Relja, Risto, ali i Jevdokija, Olga, Mara, Persida, Desanka...", rekla je Nikitovićeva.

Nikitovićeva je rekla da period komunizma marginalizuje hrišćansku tradiciju, pa su tada frekventna slovenska imena Darko, Ranko, Mladen, Goran, Zoran, Predrag, Rada, Vesna, Vera, Dragana, Sanja, Slavica, Branka.

Ona je ukazala da se sa ponovnim vraćanjem liturgijskom životu vraća i hrišćanskom imenoslovu, pa u današnjem vremenu, osim slovenskih imena i uvijek aktuelnog imena Milica, roditelji u rodne listove upisuju Nikolu i Nikolaja, Petra, Đorđa, Lazara, Vasilija, Mariju, Ivanu, Teodoru, Anastasiju, Saru, Sofiju, Isidoru.

Nikitovićeva je naglasila da se kroz vrijeme mijenja i sam sistem imenovanja, te prije nego što su se u srpskoj kulturi ustalila prezimena, muškarci su imenovani ličnim i očevim imenom, odnosno patronimom - Marko Pervanov, a žene ličnim i imenom po mužu, na primjer Jovanka Savinica.

- Sa odumiranjem ruralnog načina života nestaju i Vojinice, Milinice, Rajkovice... U srpskoj jezičkoj prošlosti ovo ime po mužu imalo je veći značaj u društvenom životu žene nego njeno lično ime. Prisjetimo se da narodni pjevač u dvije najljepše balade na srpskom jeziku ženske likove nije imenovao njihovim ličnim imenom već po mužu – mlada Gojkovica u pjesmi `Zidanje Skadra` i Hasanaginica u istoimenoj pjesmi - navela je Nikitovićeva.

Ona je pojasnila da se bez visokih filosofskih traktata i suvoparnih teorija, iz samo jednog antroponima kao što je Gojkovica, iščitava tadašnja jednostavnost života koji svoj puni smisao zadobija u bogougodnoj bračnoj zajednici.

- Danas imamo situacije da supruge, ne samo da odbijaju ponijeti muževljevo oficijelno prezime, već su muževi počeli ostavljati svoje prezime i uzimati ženino, mada i taj fenomen nije nepoznat prošlim vremenima a bio je i tada motivisan socijalno-ekonomskim faktorima, zapustjelim kućištem i slično - rekla je Nikitovićeva, te dodala da je cijeli sistem imenovanja koji je karakterisao srpsku jezičku prošlost pretrpio strukturne izmjene.

Nikitovićeva je istakala da, za razliku od ličnog imena kojim se iskazuje neposredna nominacija, prezimenom se ukazuje na kolektivnu srodničku pripadnost, kao i da se kroz sistem imenovanja odražava proces razbijanja i napuštanja tradicionalnih vrijednosti.