Manastir Papraća se nalazi u mjestu Papraća, na izvoru rijeke Papraće , uz put Vlasenica-Šekovići-Zvornik, na putnoj udaljenosti od oko 16 km od Šekovića.

U neposrednoj okolini mjesta Papraća se nalazi nekoliko nekropola stećaka: Vučevica, Pavlovići, Lemino Brdo, Bašići i Trišići, kao i srednjovjekovno utvrđenje Perin-grad (ili Perinje), a 1930. godine u samoj Papraći su pronađeni i rimski novčići.

Najstariji pisani trag o Manastiru Papraća a, ujedno, i prvi podatak o vezama ovog manastira sa Rusijom je zapis na jevanđelju koje je 1550-1551. godine ruski protoprezviter Jakov poklonio papračkom igumanu Gligoriju prilikom njegovog povratka iz Rusije. Zbog toga, sa sigurnošću možemo da zaključimo da je Manastir Papraća postojao u prvoj polovini 16. vijeka. 

U dokumentima turskih arhiva crkva u Papraći se pominje 1540. godine, a 1547. i njeni stanovnici, što navodi na zaključak da se radilo o manastiru. U turskom popisu stanovništva iz 1528. godine ne pominje se crkva u Papraći, ali se pominje izvjesni pop Radica iz Papraće.

U vrijeme poljskog kralja Žigmunda, 16. jula 1553. godine, po narudžbi dvojice ktitora: kneza Dimitrija Teodoroviča Sanguščoviča i Nikole Srbina, Mihailo Zboroževic Aleksandrovič je prepisao jedan Psaltir u Poljskoj, a sam Psaltir je poklonjen Manastiru Papraća.

Prilikom gradnje nove crkve na starom crkvištu u Tronoši, 1559. godine, iguman manastira Tronoše Pajsije je pozvao u pomoć i kaluđera Arsenija od Papraće.

Papraćki iguman Zaharije je 1585. godine otišao u Rusiju i od cara Feodora Ivanoviča dobio pomoć za manastir od 120 rubalja u novcu.

Po narudžbi papračkog igumana, 1586. godine, napravljen je srebrni kivot (ćivot ili kovčežić) koji je bio svojina manastira sve do 1697. godine, kada je otkupljen i prebačen u staru pravoslavnu crkvu u Sarajevu.

Pisma ruskih vladara srpskim manastirima su dragocjen izvor podataka o vezama Manastira Papraća sa Rusijom, pozivima i dozvolama za putovanje i traženje novca po Rusiji, milodarima i slično:

- bratstvo Manastira Papraća od ruskog cara Feodora Ivanoviča dobija 60 rubalja novčane pomoći i razne tkanine na poklon, te slobodan prolaz u Rusiju i kola do Moskve. Zauzvrat, carevo ime je trebalo da se upiše u manastirski pomenik, a na službama je trebalo da se pominje carevo ime kao i imena njegovih predaka,

- 1592. i 1607. paprački iguman Longin putuje u Rusiju i donosi novac i rukopisne knjige (koje se poslije prepisuju u našim manastirima),

- 1621. paprački monah Danilo u Moskvi prepisuje knjigu «Izvod Sinaksaru»,

- 1628. paprački arhimandrit Ananija, te 1630. paprački iguman Danilo prekidaju svoja putovanja u Rusiju i bivaju vraćeni sa ruskih granica zbog kuge koja je vladala u zemljama kroz koje su bili prošli,

- 1645. paprački iguman Simeon, ćelar Todor, jeromonah Vasilije i đakon Josif od cara Aleksija Mihailoviča dobijaju povelju kom se odobrava boravak papračkih monaha u Rusiji, svake osme godine, radi prikupljanja priloga. U povratku od ugrovlaškog vojvode Mateja Basarabe monasi dobijaju po 200 aspri i 4.000 aspri pomoći za Manastir Papraću,

- od 1646. do 1683. niko iz manastira nije putovao u Rusiju, a 1683. arhimandrit Mihailo dobija u Moskvi 100 rubalja novčane pomoći za manastir, ličnu pomoć od 40 samura u vrijednosti od 100 rubalja, te dvije knjige: Evanđelje i Apostol.

- i u vrijeme austrijsko-turskog rata 1683-1699. papraćki kaluđeri putuju u Rusiju: 1688/1699. i 1696. (episkop manastira Paprača Jovan, jeromonah Avramije, te kasnije iguman Sofronije Podgoričanin i mitropolit Stevan Metohijac, koji iz Rusije donose novac, knjige i sasude za manastir),

- na molbu episkopa Jovana, 25. januara 1689, obnovljena je darodavna povelja manastiru Papraći, prema kojoj je tri-pet papraćkih kaluđera moglo svake osme godine da dolazi u Rusiju po prikupljanje milostinje. Osim toga, episkop je dobio 100 rubalja novčane pomoći za manastir, te ličnu pomoć od 50 rubalja u samurima.

Manastir je zapušten između 1717. i 1723. godine. Poslije austrijsko-turskog rata i borbi oko Zvornika 1717. godine napušteno manastirsko imanje je dobio spahija Ferhat-beg iz okoline Budima, koji se, poslije gubitka osmanlijskih posjeda u Ugarskoj, naselio u Bosanskom pašaluku. Njegovi potomci Ferhat-begovići poslije su dugo živjeli u Paprači. Na nadgrobniku Hadži Zaharija Popovića, sveštenika iz Osmaka, koji je umro 1879. godine i sahranjen uz južni zid crkve, zabilježeno je da je on obnovio crkvu 1853. godine. Za dobijanje dozvole za obnovu izvjesnih zasluga je imala i Staka Skenderova, koja je davala pomoć i za samu gradnju. Obnovu su pomagali i Srbi iz Sarajeva. Hadži Zaharije je nabavio i malo zvono za crkvu iz Rusije i navodno ga donio sakrivenog u buretu. Prestone ikone Hrista Pantokratora i Bogorodice sa Hristom-djetetom, rađene uljem na platnu, rad Milije Markovića iz Beograda, kao i carske dveri na ikonostasu je priložio major Miša Anastasijević iz Beograda 1857. godine. Veći radovi na popravci crkve izvođeni su 1861. godine. Obnovljenu crkvu je tek 1869. osveštao dabrobosanski mitropolit Dionisije II. Odmah po obnovi Paprača je služila kao parohijska crkva. Godine 1880. dolaskom igumana Pajsija Filipovića obnovljen je manastirski život u Papraći.

Neki od dotadašnjih srezova Dabrobosanske eparhije (Vlasenički i Srebrenički) su pripojeni Zvorničko-tuzlanskoj eparhiji, kojoj od 1. januara 1914.  pripada i Manastir Papraća.

U periodu 1941-1945. manastir je pretrpio značajna oštećenja: manastirska crkva je demolirana i iz nje je iznesen inventar, a manastirski konak, škola i zgrada „Kafana“ su spaljeni. Tokom cijelog rata manastir je bio pust.

Od 1954. staranje o manastiru Paprači preuzima monahinja Varvara Božić, koja zajedno sa dvije iskušenice, Jelisavkom Perić i Vasilijom Mitrović, dolazi iz manastira Tavna. Zahvaljujući njihovom velikom zalaganju i uz pomoć Zvorničko-tuzlanske eparhije, one popravljaju jedan dio konaka i nabavljaju najpotrebniji inventar za crkvu.

Iz podataka uklesanih u spomen-ploču, postavljenu na zvoniku, saznajemo da je 6. oktobra 1985. godine osveštena zgrada novog manastirskog konaka, kao i obnovljena zgrada starog konaka.

Cijeli manastirski kompleks je ograđen kamenim zidom, zidanim lomljenim kamenom, visokim otprilike 1,70-2.00 metra. Na zapadnoj strani manastirskog kompleksa, naglašena pravougaonim portalom, u zidu je postavljena kapija.

Prilikom pravljenja objekata manastirskog kompleksa upotrebljavani su stećci: „U zapadnom zidu crkve, spolja pri dnu, a lijevo od ulaza u pripratu, uzidan je veći komad od jednog srednjevjekovnog stećka sa mačem u reljefu,... stećaka ima i u zidovima oko crkve. Potok Papraća koji teče pored crkve delimično je regulisan. Pored drugog materijala, za izradu zida koje sada čine strane korita tog potoka, upotrebljeni su nekoliki stećci. Tako se u zidu na levoj strani potoka vide jedan mali stećak na sleme, stavljen popreko, i jedan veći. U zidu na desnoj strani potoka su uzidana tri stećka: dva su oblika na sleme, a u trećem je izdubeno korito, i taj leži kraj vode. Zatim jedan stećak je uzidan u spoljnu ogradu manastira (blizu kapije, lijevo), a izgleda da ima i komada od drugih stećaka...“

Foto: eparhijazt.com

U dispozicionom smislu crkva se sastoji od naosa sa oltarskim prostorom, priprate i egzonarteksa. Osnova crkve u obliku trikonhosa vezuje papračku crkvu za arhitekturu moravske škole. Slične trikonhosne osnove, u širem geografskom prostoru, nalazimo na crkvama Manasije, Ravanice, Ljubostinje, Nove Pavlice, a na teritoriji Bosne i Hercegovine sličnu osnovu ima crkva Manastira Moštanica.

Prije konzervatorskih radova 1968. godine freske u Papraći bile su vidljive samo na nekim površinama u donjim zonama oltarskog prostora i na zapadnom zidu, odnosno:

1. četiri figure u oltarskim nišama, 

2. dva arhijereja u oltarskom prostoru, 

3. centralni dio Uspenja.

Tokom radova otkriveni su novi dijelovi fresaka, a u južnoj pijevnici sasvim novi ikonografski sadržaji, kao što je glava sv. Silvestra, pape rimskog, predstavljenog u povorci arhijereja u apsidalnoj konhi, koji se klanjaju Hristu Agnecu, predstavljenom na časnoj trpezi u posudi (Kajmaković, 1971, 168).

Pretpostavlja se da je crkva imala raznovrstan i ikonografski bogat repertoar fresaka, što danas može da se nasluti samo prema nekoliko odlomaka fresaka. U južnoj pjevnici ostali su fragmenti kompozicija Hristovih muka.

Sačuvani fragmenti papračkog ikonostasa sa predstavom Nedremanog oka i careva Davida i Solomona na nadverju, kao i desni dio arhitravnog Deizisa sa prorocima izdvajaju se među sačuvanim radovima srpskih zografa XVIII vijeka u Bosni i Hercegovini snagom svog umjetničkog izraza Navedeni fragmenti papračkog ikonostasa su preneseni u Muzej eparhijskog dvora u Tuzli, a danas se nalaze u eparhijskom dvoru u Bijeljini.

Zbirci papračkih ikona iz XIX vijeka pripadaju i prestone ikone Hrista Pantokratora i Bogorodice sa Hristom - djetetom, rađene uljem na platnu, rad Milije Markovića iz Beograda 1857. godine. Iz XIX vijeka je i ikona Svete trojice sa Bogorodicom, takođe rađena uljem na platnu. Tri Jerusalima većih dimenzija datiraju se u XVIII-XIX vijek.

Prilikom ispitivanja i konzervacionih radova tokom 1968. godine na ostacima fresaka u crkvi Manastira Papraća konstatovano je da je cjelokupna površina naosa bila pokrivena freskama. Mnoštvo fragmenata fresaka je otkriveno ispod maltera na gotovo cijeloj površini južnog zida, posebno u južnoj pjevnici. Na sjevernom zidu je sačuvano znatno manje fresaka. Najveće površine su sačuvane u apsidalnoj konhi. Pretpostavlja se da su nekada bili oslikani i prostori đakonikona, protozeisa i kupole. Spoljni i unutrašnji narteks vjerovatno nisu bili oslikani.

Na osnovu sačuvanih fresaka stiče se utisak da su one sačuvane samo u nižim zonama, i to:

1. na soklu, 

2. u prvoj zoni sa stojećim figurama,

3. na donjim dijelovima druge zone sa kompozicijama.

Pretpostavlja se da je ovakva koncentracija sačuvanih fresaka rezultat teškog stanja crkve u višim zonama, a možda i njenog rušenja.

Otkriveni fragmenti fresaka su se nalazili ispod dva raznovremena sloja maltera.

Nema raspoloživih podataka sa detaljima (obim, vrsta, materijali, metodologija i tehnike i sl.) o sanacionim radovima, konzervatorsko-restauratorskim radovima na crkvi.

Upoređujući postojeće stanje objekta sa fotografijama publikovanim u knjizi Marice Šuput „Srpska arhitektura u doba turske vlasti: 1459-1690.“, objavljenoj 1984. godine, kao i sa opisima koji se odnose na islamski uticaj na arhitektonsku plastiku potkrovnog kamenog vijenca bočnih konhi, možemo da zaključimo da su prilikom obijanja maltera spoljne fasade crkve uništeni i oblici prelomljenih lukova, tzv. kilborgena na arkadnom frizu urađenom od maltera-sadašnje arkade imaju pravilni polukružni  oblik. Takođe su neki prozori na bočnim apsidama imali motiv kilborgena , kog danas na crkvi nema. S obzirom na navedene hronološke odrednice, najvjerovatnije je da su ove intervencije urađene 1985. godine.

Manastir Papraća u Papraći kod Šekovića proglašen je 2005. godine, nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine. Nacionalni spomenik čine:  Manastirska crkva Blagoveštenja, zgrada starog konaka i zvonik.