Svima je poznato da se rimsko carstvo prostiralo do Fruške gore i da su joj zbog njenih mnogih potencijala dali i ime plodna gora (lat. Alma Mons). Danas je ona poznata po velikim zasadima vinove loze i napicima koje dobijamo preradom grožđa. 

Ali ko je zaslužan za to?

U pitanju je Marko Aurelije Prob (lat. Marcus Aurelius Probus), rimski car koji nam je podario vino. 

Rođen je 232. godine u Sirmijumu, današnjoj Sremskoj Mitrovici i s obzirom na to da je njegov otac Maksim bio vojnik i dogurao do čina najvišeg oficira u legiji, nastavio je tradiciju i zbog svog dara i velikih vojnih dostignuća postao car, već sa svoje 44 godine.

Dobivši komandu nad istočnim vojskama carstva, Prob je 276. godine ušao u građanski rat sa nadmoćnijim Florijanom, kog je porazio. Iste godine trupe su ga izvikale za cara i nakon smrti Florijana, Prob je prihvaćen za cara i od Senata. Od 277. do 282. godine pet puta je bio konzul i vodio više ratova.

Na gornjem Dunavu je konačno uspio da pobijedi Alemane, a 277. je Franke protjerao preko Rajne. Godine 278. prešao je rijeku Nekar i tu u Švabiji porazio Alemane. Iduće 279. godine Prob se okrenuo Istoku Carstva i porazio pljačkaško pleme Isavrijce i uspio Persijance da natjera na mir. 

Završivši restauraciju Rimske imperije i osiguravši potpuno granice Imperije od varvarskih plemena, Prob se okrenuo daljoj stabilizaciji države i unapređenju poljoprivrede. Svoj uticaj je usmjerio na povećanje plodnosti zemljišta, isušivanje močvara, čak je istočno od Sirmijuma naredio prokopavanje odvodnog kanala Jarčina, koji se punih XVII vijekova kasnije, i dalje koristi.

Foto: fruskac.net

U tom naletu uveo je uzgajanje jedne nove poljoprivredne kulture u našim krajevima - vinove loze, čiji su prvi čokoti zasađeni kod Sirmijuma (kod sela Šuljam). 

Legenda kaže da je budući da je rođen na ovim prostorima, uspio da izbjegne kontrolu rimskog senata i vino, koje je do tada bilo privilegija patricija, tajno podari plebsu. Ogorčeni patriciji, vjerujući da je za običan narod pivo, a ne vino, presudili su mu najstrožom kaznom, a vinograde, koji su pod njegovo ingerencijom zasađeni, pokušali da unište.

U svom naumu su uspjeli djelimično, pošto jednom posijana vinova loza više se nije do kraja mogla iskoreniti i danas, zahvaljujući propustima rimskih vojnika i hrabrosti seljaka, koji su ga krišom spasavali, Fruška gora je postala ozbiljna vinska regija.

Prob je bio vizionar i nažalost ostao je neshvaćen.

Svojim legijama je 282. godine naredio da isuše močvaru u blizini Sirmijuma, prokopaju kanal i vodu sprovedu u Savu. Ogorčeni obavezama koje im je Prob nametnuo tokom vrelih ljetnjih dana, vojnici su ubili svog cara.

Vojnici su se poslije učinjenog nedjela pokajali, i podigli na carevom grobu veliki spomenik na kome je pisalo: “Ovde počiva car Prob, muž zaista izvrstan, koji je savladao sve varvarske narode i sve tirane”.

Ostaje žal što Prob i pored svog političkog i vojnog uticaja koji je imao na ovim prostorima, ipak nije uspio da ostvari svoj pun potencijal, jer su rezultati njegovog boravka ovdje ostali vidljivi i dan danas. Pitanje je da li bismo uživali u ovako kvalitetnom domaćem vinu, da ovaj veliki čovjek nije živio na području današnje Srbije.