Istog datuma kada je oslobođen nacistički logor Aušvic, 27. januara 1945. godine, u Sarajevu je 51 godinu kasnije izašla posljednja grupa srpskih logoraša iz zloglasnog logora "Silos" u Tarčinu kod Hadžića.

"Silos" je jedan od najzloglasnijih logora koji je formiran odmah na početku građanskog rata u BiH, 14. maja 1992. godine, a zatvoren na Svetog Savu 1996. godine ili 67 dana nakon završetka rata, odnosno parafiranja Dejtonskog sporazuma o uspostvljanju mira u BiH.

"Rat je kraće trajao nego mučenja u ovom logoru koji je bio `aktivan` 1.334 dana“, saopšteno je iz Udruženja logoraša regije Birač, čijih je najveći broj članova prošao kroz ovaj logor, a nakon rata i izlaska iz logora su za porodicama doselili u Bratunac nakon sarajevskog egzodusa.

Srbi sa područja Tarčina, Pazarića i drugih mjesta u hadžićkoj opštini, koja su na početku rata ostala pod muslimanskom kontrolom, su redom zatvarani, mučeni, premlaćivani, ubijani, iscrpljivani glađu u ovom logoru i vođeni na prislni rad, a najčešće na prvim brbenim linijama gdje su korišteni kao živi štit, pričaju logoraši.

Većina zatvorenih bili su civili, a među nekoliko stotina logoraša u logoru bilo je i nekoliko žena koje su, takođe, prošle neopisivu torturu i silovanja.

Predsjednik ovog udruženja Vinko Lale rekao je Srni da je živio u svojoj kući i da su mu naoružani muslimanski vojnici nekoliko puta upadali u kuću, psovali, vrijeđali, pretresali i prijetili.

- Tražili su navodno radio-stanicu, a odnosili rakiju, nakit i novac. Prilikom hapšenja stražar Azir oteo mi je kutiju cigareta, a na moj protest odgovorio je udarcem kundakom u rebra. To je bila ulaznica u pakao - prisjeća se Lale.

Opisujući mučenja već od privođenja u logor, Lale ističe da mu je prilikom prvog saslušavanja policijski službenik Salko Gosto rekao da će trećina zatvorenih Srba biti poslata na robiju u Zenicu, trećina će biti strijeljana, a trećinu će ostaviti da budu sluge njihovim potomcima kao u vrijeme turske vladavine.

- Mene su zatvorili na Petrovdan, 12. jula 1992. godine i tih dana zatvorena je većina Srba koji su još bili kod svojih kuća. Najmlađi logoraš bio je 14-godišnji dječak Leo Kapetanović, a najstariji 82-godišnji Vaso Šarenac. Tih dana oko 500 Srba bilo je zatvoreno u `Silosu`, u logoru u Pazariću oko 140 i u logoru `Krupa` nalazilo se 150 srpskih logoraša koji su preživljavali strahovita mučenja i poniženja u nehigijenskim uslovima, bez hrane, vode, medicinske i bilo kakve pomoći - objašnjava Lale.

On se prisjeća da su ubrzo svi logoraši, zbog gladi i mučenja, prepolovili težinu u odnosu na onu koju su imali pri ulasku u logor, a nekoliko ih je umrlo.

- Umro je Petko Krstić tražeći parče hljeba, a zatim Obren Kapetina, Vaso Šarenac, Bogdan Vujović i taj proces se nastavio do zatvaranja logora, mnogi su ubijeni i ranjeni prilikom prisilnog izvođenja radova na prvim borbenim linijama. Ukupno je 28 logoraša iz `Silosa` umrlo i ubijeno do njegovog zatvaranja, a veliki broj je preminuo uskoro nakon oslobađanja - podsjeća Lale.

Prema njegovim riječima, za zločine u "Silosu" prvostepeno su osuđeni Mustafa Đelilović, Fadil i Halid Čović, Mirsad Šabić, Nezir Kazić, Bećir Hujić, Šerif Mešanović i Nermin Kalember.

- Oni su nakon sedmogodišnjeg sudskog procesa, naših svjedočenja i donošenja brojnih dokata, osuđeni na ukupno 60 godina zatvora, i tom presudom nismo zadovoljni. Žalili smo se, ali konačnu presudu još nismo dobili jer je zakazano izricanje u novembru prošle godine odgođeno zbog virusa korona za 16. mart - pojašnjava Lale.

On kaže da njega i ostale logoraše, sapatnike, raduje saznanje da se ovaj sudski proce nastavlja sutra, odnosno na dan zatvaranja logora.

- Nadamo se da u ovom ima neke simbolike i da će Sud BiH konačno donijeti jednu pravičnu odluku i da ćemo dočekati neku vrstu satisfakcije, i mi preživjeli i porodice logoraša koji više nisu među živima - istakao je Lale, napominjući da će aktivnosti Udruženja logoraša biti nastavljene da kako bi i ostali izvršioci zlodjela, koji su na slobodi, konačno odgovarali pred zakonom.