Prije 98 godina u Mađarskoj je postojala Baranjsko-Bajska republika, čiji je predsjednik bio srpski slikar Petar Dobrović. Sjedište te republike bilo je u Pečuju, gradu koga su 14. novembra 1918. godine oslobodili srpski vojnici.

Tri godine nakon toga Srbi su u Pečuju imali civilnu i vojnu vlast. Srbi, Bunjevci, Šokci, Hrvati i dio Mađara željeli su da se priključe novostvorenoj državi Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca i na velikoj narodnoj skupštini održanoj avgusta 1921. godine proglasili su Baranjsko-Bajsku republiku. Velike sile nisu željele da sačuvaju tu republiku, a ni vlada Kraljevine SHS nije bila zainteresovana za njen opstanak, tako da je ta republika ugašena poslije sedam dana postojanja.

Trijanonskim sporazumom, kojim su, poslije Prvog svjetskog rata, definisane granice Mađarske, nacionalnim manjinama pružena je mogućnost da ostanu u toj zemlji ili da se sele u maticu. Više od polovine Srba koji su do tada živjeli u Mađarskoj napustilo je ovu državu i preselilo se u Kraljevinu Srba, Hrvata i Slovenaca.

Srbi su, nakon toga, dugo bili nevidljivi u Pečuju, Mohaču i drugim gradovima Baranje. Poslije više od jednog vijeka Srbi su ponovo dobili svoju crkvu u Pečuju, gradu u kome traju još od srednjeg vijeka.

Foto: Šajkača

Poslije vojnog poraza Austrougarske u oktobru 1918, teritorija Baranje i Bačke je bila pod kontrolom vojske Kraljevine Srbije i pod administrativnom upravom vojvođanskih Srba, koji su 25. novembra 1918. proglasili prisajedinjenje ovih područja Kraljevini Srbiji i formirali autonomni region pod nazivom Banat, Bačka i Baranja. Prvog decembra 1918. ovaj region (kao dio Kraljevine Srbije) ulazi u sastav Kraljevstva Srba, Hrvata i Slovenaca.

Poslije poraza Mađarske Sovjetske Republike na čelu sa Belom Kunom u ljeto 1919. mnogi komunistički disidenti iz Budimpešte, bježeći od „belog terora“ admirala Mikloša Hortija, emigrirali su u Baranju, gdje im je gradonačelnik Pečuja, Bela Linder, pružio utočište.

Mirovna konferencija u Parizu dodijelila je sjeverne dijelove Baranje i Bačke Hortijevoj Mađarskoj. Ova odluka izazvala je generalni štrajk i masovne demonstracije u Pečuju, a protesti su kulminirali velikom narodnom skupštinom 14. avgusta 1921, na kojoj je pred 30.000 ljudi slikar Petar Dobrović predložio osnivanje nezavisne republike koju bi činili dijelovi Baranje i sjeverni dijelovi Bačke oko Baje. Njegov prijedlog je prihvaćen, a Petar Dobrović je postao predsjednik Izvršnog komiteta nove republike.

Vlasti nove republike nisu, međutim, uspjele da dobiju međunarodno priznanje svoje nezavisnosti, pa su poslije povlačenja vojske Kraljevine SHS, koja je štitila republiku, Hortijeve snage ušle u Pečuj i okončale Srpsko-mađarsku republiku.

Teritorija kratkotrajne republike (14-21. avgust 1921) je još 1920. godine po Trijanonskom sporazumu dodijeljena Hortijevoj Mađarskoj, a južni dijelovi Bačke i Baranje Kraljevstvu SHS. Međutim, vojna i civilna uprava Kraljevstva SHS nije se povukla iz sjeverne Baranje i Bačke sve do kraja avgusta 1921, kada su se u žurbi i neredu povukle pred nastupajućom mađarskom vojskom. Danas su ovi severni dijelovi Baranje i Bačke u sastavu Mađarske.