U doba kada tehnologija napreduje toliko brzo da čovjek jedva uspijeva da je isprati, malo je mladih ljudi koji žele da svoje vrijeme posvete očuvanju onoga lijepog iz prošlosti. Malo, ali ih ima, a dokaz za to je Omladinsko udruženje "Axiom" iz Istočnog Novog Sarajeva.

Riječ je o grupi od dvadesetak mladih ljudi, volontera, na čelu sa predsjednikom Goranom Kovačevićem, koji već sedam godina vrijedno rade na edukaciji i podizanju svijesti o različitim problemima u društvu, ali i očuvanju kulturne baštine. 

- Tokom svog rada, naše udruženje je ostvarilo značajnu saradnju sa drugim udruženjima i kulturnim ustanovama u zemlji i inostranstvu, te se nametnulo kao prepoznatljlivo po kvalitetu programa i projekata koje realizuje - kaže Kovačević. 

Prema njegovim riječima, kroz različite projektne aktivnosti do sada su promovisali nenasilno ponašanje mladih, edukovali i podizali svijest o problemu trgovine ljudima i seksualnoj ekploataciji mladih, podsticali ih na kvalitetno i aktivno korišćenje slobodnog vremena, te radili na razvoju vještina i osnaživanju mladih kroz edukativne radionice. 

- Vremenom, s obzirom na to da i u krugu volonetera imamo veći broj onih koji se bave folklorom, posvetili smo se i projektima iz oblasti tradicionalne kulturne baštine. Organizovali smo radionice tkanja, revije originalnih narodnih nošnji, sproveli dva terenska istraživanja o tradiciji i folkoru Srba sa područja Bradine i Vlašića, poslije kojih smo i izdali dvije knjige u kojima su prezentovani rezultati tih istraživanja - ističe Kovačević. 

Jedan od zapaženih projekata, ujedno i prvi takav u našoj državi, bio je i ciklus apstraktnih umjetničkih slika inspirisan motivima sa narodnih nošnji Srba iz BiH.

- Ovaj projekat je na kreativan i inovativan način pokazao kako likovna umjetnost može služiti promociji tradicionalnog nasljeđa. Ipak, naš najznačaniji projekat do sada je svakako bio evropski partnerski projekat „Make it New" koji je podržan od strane Deska Kreativna Evropa iz Banjaluke, koji je realizovan tokom prethodne dvije godine uz sufinansiranje Ministarstva prosvjete i kulture Republike Srpske - naglasio je naš sagovornik.

Projekat „Make it New" bio je partnerski projekat organizacija iz tri države, koji je sufinansirala Evropske komisija i fond Kreativna Evropa, te Ministarstva prosvjete i kulture Republike Srpske, a u kojem su učestvovali KC Mladost iz Futoga (Srbija) kao nosilac projekta, KC Travno iz Zagreba (Hrvatska) i OU "Axiom" iz Istočnog Sarajeva kao partneri na projektu. 

- Projekat je nastao u Evropskoj godini kulture pa je i osnovna ideja bila očuvanje i promovisanje tradicionalnih elemenata kulturnog nasljeđa kroz izradu narodnih nošnji autentičnim tehnikama ručnog rada, koje se danas više ne koriste. Na ovaj način projekat je imao za cilj podizanje svijesti o značaju kulturnog nasljeđa, o promociji narodne umjetnosti i starih zanata, te edukaciji i osposobljavanju pojedinaca za različite vještine i tehnike ručne radinosti, kako bi one oživjele i vratile se u upotrebu u današenjem vremenu - kaže Kovačević. 

Bio je usmjeren na publiku različite životne dobi, a osnovna ideja vodilja bila je edukacija i širenje znanja o sličnostima i različitostima kulturnog nasljeđa zemalja učesnica u projektu,  a sve u cilju prevazilaženja predrasuda i povezivanja naših naroda. 

Projekat je, kaže predsjednik udruženja, obuhvatio nekoliko paralelnih aktivnosti koje su se realizovale u zemljama partnera:

- edukativne radionice u tri zemlje, gdje su grupe polaznika od po 50 osoba učile vještine i tehnike iz pet oblasti ručnog rada i to: tkanje, pletenje, ručni vez, čipkarstvo i izrada nakita od neplemenitih materijala, kako bi oni svojim stečenim znanjima mogli učestvovati u izradi narodnih nošnji;

- izrađivala se edukativna igra pamćenja koja se sastoji od 40 parova kartica na kojima se nalaze motivi sa narodnih nošnji iz sve tri zemlje učesnice, uz adekvatan opis motiva na ćirilici, latinici i na engleskom jeziku a namijenjena je djeci;

- android aplikacija namijenjena tinejdžerima, koja sadrži fotografije i osnovne informacije o narodnim nošnjama nastalim u projektu;

- ključni rezultat projekta bila je izrada 12 narodnih nošnji, po četiri iz svake zemlje partnera, isključivo tehnikama ručnog rada, kako bi se očuvala originalnost i izvornost replika. 

- Kraj projekta obilježen je sa dvije revije koje smo organizovali u Kulturnom Centru Istočno Novo Sarajevo i u Muzeju Republike Srpske u Banjaluci, gdje smo publici predstavili sam projekat i njegove rezultate sa posebnim akcentom na narodne nošnje koje smo izradili. 

Bitno je pomenuti činjenicu da, iako smo „malo“ i relativno mlado udruženje, našem pozivu za promociju projekta i reviju u Istočnom Sarajevu odazvali su se i prisustvovali: Ambasadori republika Srbije i Hrvaske, pomoćnica ministra za kulturu Republike Srpske, predstavnici Konfučijevog instituta u Sarajevu, čelni ljudi grada Istočno Sarajevo kao i predstavnici opština – što pokazuje i koliko je kvalitetan i značajan projekat bio - ističe Goran Kovačević.

Prema njegovim riječima, ovakvi projekti donose izuzetno iskustvo za učesnike i omogućavaju uspostavljanje trajne saradnje sa partnerima i u budućnosti. Ipak, ovakvi projekti nose i veliku odgovornost. 

Iako je pandemija koronavirusa svima obesmislila sve planove za ovu godinu, Kovačević kaže da nisu prestali da rade, koliko se može.

- Kao i većina drugih organizacija, zbog novonastale situacije, koja je osim ograničenja u kretanju imala i finansijski uticaj, prisiljeni smo da svoje aktivnosti svedemo na minimum. Mada, i ove godine smo aplicirali na poziv Kreativne Evrope skupa sa partnerima iz Srbije, Hrvatske, Makedonije i Mađarske, te uskoro očekujemo rezultate konkursa. Nadamo se da ćemo i ovaj put dobiti priliku da pokažemo šta znamo i šta možemo, a u međuvremenu radimo pripreme za još jedno terensko istraživanje o životu i tradiciji Srba u BiH.

Kovačević ističe da im je, tokom realizacije projekta "Make it New", kao i novog, čiji se rezultati tek očekuju, od velike pomoći bila ekipa Deska Kreativna Evropa iz Banjaluke. 

- Saradnja sa Deskom Kreativne Evrope je krenula sasvim slučajno, a na kraju se ispostavila kao veoma korisna i važna za nas, čak slobodno mogu reći da se iz te saradnje izrodilo jedno novo prijateljstvo. S obzirom da na neka naša pitanja, Desk Kreativne Evrope Srbije nije mogao odgovoriti, jer se radi o drugoj zemlji i drugačijim propisima, Zoran Galić iz KE Banjaluka nam je maksimalno izašao u susret pruživši nam svu neophodnu stručnu pomoć i informacije. 

Vjerovatno najznačajniji segment podrške koji nam je osigurao ticao se pravilnog upravljanja dodijeljenim budžetskim sredstvima Kreativne Evrope, te usmjeravanjima zahvaljujući kojim smo uspjeli obezbijediti neophodna sredstva sufinansiranja aplicirajući kroz grantove Ministarstva prosvjete i kulture RS. Osim toga, pomogao nam je i u procesu izvještavanja o realizaciji projekta, što je bilo izuzetno izazovno, jer revizija i izvještaj o realizaciji projekta predstavljaju možda i najzahtjevniji i najodgovorniji dio rada na evropskim projektima - kaže Goran Kovačević. 

Kreativna Evropa je program Evropske komisije za podršku i sufinansiranja projekata iz oblasti kulture i audiovizuelnog sektora. Desk Kreativna Evropa je koordinaciono tijelo ovog programa u Bosni i Hercegovini i aplikantima zainteresovani za apliciranje su na raspolaganju za tehničke i druge pomoći i možete im se obratiti u kancelarijama u Banjaluci i Sarajevu.