Crkva Svetog Vasilija u Ulogu je u petak, 12. maja 2023. godine proslavila svoju krsnu slavu Sv. Vasilija Ostroškog Čudotvorca. Crkvenu službu su obavili paroh kalinovački Milan Milanović i iguman zavalski i pridvorički Vasilije, u prisustvu stotinjak vjernika pristiglih iz okolnih opština i gradova, jer je ovo kraj gdje su migracija i ljudski nemar napravili katastrofalne posljedice.

Ulog je nekadašnja samostalna opština nevesinjskog sreza, koja je 60-ih godina prošlog vijeka pripojena Kalinoviku. Opština Ulog, po popisu iz 1961. godine, imala je 4.367 stanovnika, a samo mjesto 470, od tog broja je djece do 14 godina bilo, zamislite, 205 (zvanični podaci), dok danas na čitavoj opštini ne zanoći 90 ljudi, a u samom Ulogu je desetak mještana.

Ovo je kraj za koga je umna Isidora Sekulić rekla da je ,,najhercegovačkiji” dio Hercegovine, gdje se spajaju južnjačka senzibilnost i toplina sa gorštačkom  snagom i otpornošću.

Ulog je varošica gdje je u noći između 10. i 11. januara 1882.godine počeo Uloški ustanak, takozvana  Druga Nevesinjska puška protiv Austrougarske vlasti,  pod vođstvom hajdučkog harambaše, serdara Pera Tunguza, njegovih saboraca i žitelja ovoga kraja. U ustanku su zajedno učestvovali Srbi i muslimani. Ustanak nije uspio, kao ni onaj prethodni, najprije zbog srpske nesloge, jer nije prihvaćen od obrenovićke vlasti u Srbiji (knez Milan je zbog politike neuplitanja dobio titulu kralja), kao i zbog međunarodnog (austrougarskog) licemjerja i lukavstva.

Ovom prilikom, poslije crkvene službe, prvi put poslije 141 godine, obilježeno je mjesto početka ustanka.  Tako je na zgradu bivše Šumske uprave, koja je sagrađena na  temeljima austrougarske kasarne, postavljena spomen ploča sa natpisom, kako bi se 9. jula, kada se u Krekovima kod Nevesinja obilježava Prva Nevesinjska puška, mogla u Ulogu obilježiti i Druga Nevesinjska puška tj. Uloški ustanak, i postaviti vijenac zahvalnosti.

Ova ploča bi trebala da nas, potomke, podsjeti na istorijsku činjenicu da je mala i siromašna Hercegovina uvijek smogla snage, čojstva i junaštva da se odupire dvjema carevinama, te su Prva i Druga Nevesinjska puška postale uzor i inspiracija potonjim ustancima i borbama za slobodu srpskog naroda.

Takođe, pokrenuta su i brojna druga pitanja, kako bi se ovaj kraj izvukao iz, nadamo se, samo “kliničke smrti” a ne trajnog odumiranja. U ovom kraju se uvijek teško živjelo a danas je u njega teško doći i na viđenje: regionalni makadamski put iz Nevesinja preko Morina je gotovo neprohodan, prema Gacku uz Neretvu, preko Pridvorice još je u gorem stanju a prema Kalinoviku i Sarajevu nešto je bolji. A kad se ovdje dođe, onda si, i u bukvalnom smislu, odvojen od svijeta: ovaj ogroman uloško-nevesinjsko-gatački prostor je bez telefonskog i TV signala, a poređenja radi, moramo reći da je u vrijeme okupatorske Austrougarske postojala direktna telefonska veza Uloga sa Bečom. (Prošlog ljeta umriješe nam dva momka koje je zavičajna nostalgija povukla u Ulog,  bez mogućnosti pozivanja doktora.)

I šta je sve nekad ovdje bilo?

I šta bi sve danas ovdje trebalo da bude?

Ipak i uprkos svemu – ostala je još nada!

Nada da ,,Nije sve propalo, kad propalo sve je”, kao što reče naš veliki pjesnik Rajko Petrov Nogo.

FOTOGRAFIJE U GALERIJI MARKO OPAČIĆ

 Tekst i foto: Milan Vujović