Kolubarska bitka počela je 16. novembra 1914. godine, kada su se srpske trupe povukle na desnu obalu Kolubare i Ljiga, prema naredbi vrhovne komande, u pokušaju da tu zaustave prodor austrougarskih snaga.
Srpska vrhovna komanda (SVK) nadala se da će joj nabujale rijeke i močvarne obale pomoći u zaustavljanju prodora i izdaje direktivu da se kota Čovka mora po svaku cijenu zadržati. Planirano je da se sa tih pozicija krene u protivnapad.
Austrougarski komandant Oskar Poćorek, znajući da je srpska vojska vidno oslabljena i iscrpljena, odlučio je da preduzme novi napad i konačno uništi Vojsku Kraljevine Srbije i osveti joj se za poraz nanesen na padinama Cera.
U srpskoj vojsci stanje je bilo loše - iscrpljenost, veliki broj ranjenika, te česta dezerterstva vojnika, koji su u panici pokušavali da zbrinu svoje najmilije koji su iz Podrinja bježali od austrougarskih zločina i nasilja.
Uoči same bitke, srpska Vrhovna komanda odlučila je da ranjenog generala Petra Bojovića zamijeni Živojin Mišić, general porijeklom iz valjevskog kraja.
Jedino što je tih ratnih dana išlo naruku srpskoj vojsci bili su loše vrijeme i težak teren, koji su usporavali napredovanje neprijatelja.
Mišić, uprkos očajnoj situaciji, donosi odluku koja će se kasnije učiti na svim vojnim akademijama svijeta. On odlučuje da odbije naređenje Vrhovne komande da ne odstupa ni pedalj kako ne bi ugrozio položaje ostale dvije armije i svoju Prvu armiju povlači 20 kilometara u pozadinu.
Komandu je razljutio taj Mišićev manevar, ali je general saopštio da je to jedini način da sačuva i oporavi snage, te da će Beograd, ako bude osvojen, ponovo osloboditi.
Ali, ako ostane na položajima koje mu je odredila Vrhovna komanda, poručio je, srpska vojska će biti uništena.
Jedinice Vojske Kraljevine Srbije su, zbog toga, 30. novembra napustile Beograd, a Austrougari su narednog dana trijumfalno ušli u nebranjen grad, u kojem je 3. decembra održana pobjednička parada.
Srpski vojnici su se u međuvremenu odmorili, a stigla im je i topovska municija. Na Mišićev prijedlog, dan austrougarske parade u Beogradu izabran je za početak napada.
Mišićeva Prva armija napredovala je brže i poletnije od drugih, probijajući austrougarske linije odbrane. Neumoljivo je napredovala i ušla u Beograd 15. decembra. Razbijena Poćorekova vojska pobjegla je preko Drine, Save i Dunava.
Srpska Vrhovna komanda je 16. decembra objavila: "Na teritoriji Srbije nema više nijednog neprijateljskog vojnika".
Posljedice bitke
Najveći značaj Kolubarske bitke ogleda se u tome što Austrougarska nije uspjela da svojim snagama uništi Kraljevinu Srbiju, zbog čega su Centralne sile i tokom 1915. godine primorane da se bore na tri fronta i što je još bitnije Njemačka je bila primorana da pošalje pomoć u ljudstvu na Balkanski front, čime su oslabljene njene snage na preostala dva fronta, a samim tim i njene šanse da uspješno eliminiše jedan od njih.
Bitka je imala značaj i na globalnom planu. Silovita srpska pobjeda odložila je ulazak u rat Bugarske, koja se spremala da uđe u rat na strani Centralnih sila, računajući da je Srbija poražena i da će bez borbe doći do teritorija oko kojih je protiv Kraljevine Srbije godinu dana ranije vodila Drugi balkanski rat. Srpska pobjeda je doprinijela odluci Kraljevine Italije da uđe u rat na strani Antante.
General Živojin Mišić je zbog uspješnog vođenja operacije unapređen u čin vojvode, dok je njegov suparnik Oskar Poćorek smijenjen sa mjesta glavnokomandujućeg Balkanske vojske i javno osramoćen u Beču, a na njegovo mjesto je postavljen njemački feldmaršal August fon Makenzen.
Značaj Kolubarske bitke u istoriji ratovanja
Kolubarska bitka ušla je u istoriju ratovanja kao jedinstven primjer da se vojska, kojoj je predviđen potpun slom, za kratko vrijeme reorganizuje, pređe u kontraofanzivu i nanese neprijatelju odlučujući poraz.Taktika pregrupisavanja samo I armije i koncentrisanog udara na VI armiju (koja je bila razvučena na širokom frontu) koju je izveo Živojin Mišić danas se izučava na vojnim školama širom svijeta.
Kolubarska bitka je značajna i po tome što obje vojske u operacijama nisu imale strategijske rezerve, kojima bi mogle da ojačaju svoje linije tamo gdje je to neophodno, već su to postizale prebacivanjem snaga sa jednog na drugi dio fronta.
