Tri sina žitnog trgovca Dragojla Marjanovića iz Radenkovića u Mačvi, rođena u Šapcu, bili su primjer kako se brani otadžbina. Dušan je bio profesor i potpukovnik, Rista slavni foto-reporter „Njujork heralda”, a Kosta oficir srpskog saniteta.

Porodica Marjanovića se doselila u mačvansko selo Radenković za vrijeme prve vladavine kneza Miloša. Najvjerovatnije je to bilo tridesetih godina 19. vijeka kad su se na opustele prostore Mačve naseljavali pretežno mladi ljudi iz Hercegovine, Crne Gore, Bosne, Like i zapadnih krajeva Srbije.

Glava porodice bio je najstariji Mitar, rođen u Radenkoviću 1836. godine, čiji je sin Velimir, rođen 1861. godine dobio ime po dedi. Mitrova braća su bili Dragojlo, rođen 1846, Milivoje 1949. i Ninko 1957. godine. Iako je razlika između braće bila i 20 godina, svi su bili u srpsko-turskim ratovima od 1876–1878. godine.

Marjanovići su svi bili pismeni. Išli su u školu u pet kilometara udaljeno susjedno selo Glušce, jer je u Radenkoviću tada nije bilo. I njihovi potomci su se školovali. Naročito tri Dragojlova sina o kojima je riječ u ovoj priči iz Velikog rata.

Dragojlo Marjanović je u drugoj polovini 19. vijeka bio najpoznatiji žitni trgovac, koji se preselio sa firmom u Šabac oko 1880. godine. Najstariji sin Dušan je rođen 1882. i bio je u svojoj generaciji najbolji đak Šabačke gimnazije. Postao je profesor matematike i jedno vrijeme je bio direktor gimnazija u Smederevu i Negotinu. Zatim se preselio u Beograd i tu postao direktor Pete muške gimnazije.

Dušan je bio učesnik balkanskih i Prvog svjetskog rata. Proizveden je u čin rezervnog potpukovnika artiljerije. U vrijeme Kolubarske bitke imao je velike zasluge za oslobođenje Šapca, grada koji je, kako je sam govorio, najviše volio na svijetu, a morao je da naredi svojim artiljercima da sruše toranj Saborne crkve u centru grada kako bi uništili neprijateljsko mitraljesko gnijezdo. Preminuo je 1958. godine i počiva u Zemunu. Oni koji su poznavali profesora Dušana govorili su da je bio sjajan pedagog i briljantan oficir, braneći čast otadžbine.

Dušanov mlađi brat je Rista Marjanović, slavni foto-reporter „Njujork heralda”, rođen 1886. godine, o čijim je ratnim reporterskim podvizima „Politika” u više navrata pisala. Bio je đak Šabačke gimnazije i studirao slikarstvo.

Ristinu izložbu fotografija sa ratišta srpske vojske otvorio je 1916. godine predsjednik Francuske Rejmon Poenkare. Svijet je vidio sva nedjela koja su činila po Srbiji neljudska bića u liku austrougarskih vojnika. Tokom rata bio je sve vrijeme uz srpsku vojsku i imao status oficira u komandi za informisanje. Umjesto toga, mogao je da mirno živi u Parizu kao predstavnik američke štampe za Evropu, gdje je imao kuću i automobil. Rista je nakon oslobođenja 1919. godine osnovao Avalu, prvu novinsku agenciju na tlu nekadašnje Jugoslavije. Preminuo je 1969. godine u Beogradu.

Najmlađi Dragojlov sin Kosta rođen je 1888. godine. Bio je đak generacije u Šabačkoj gimnaziji i jedan od najboljih na studijama farmacije. U balkanskim i Velikom ratu bio je rezervni oficir saniteta. Mogao je da izbjegne ratne teškoće, jer je imao priliku da ode u Švajcarsku na specijalizaciju, da pripremi doktorat iz farmacije.

Kosta je kao i svi njegovi Marjanovići imao na umu da je odbrana Srbije najsvetije što može biti. Tokom rata razbolio se i i pred sam kraj 1918. godine otišao je u Švajcarsku, ali ne radi doktorata, već da se liječi. Ubrzo je tamo preminuo.

Iza ove trojice Marjanovića ostala je lijepa priča kako su se braća prvi put poslije višegodišnjeg ratovanja sasvim slučajno srela u jednoj solunskoj berbernici. Istoga dana, u isti čas, kao po dogovoru, jedan za drugim ulazili su u berbernicu i pitali se otkud ti. Podšišani i obrijani u Solunu su naišli na vojnike Šestog puka Drinske divizije u kom su bili njihovi zemljaci iz Radenkovića.

Oduševljenju nije bilo kraja. Slavni foto-reporter Rista je to ovjekovječio slikom, ali i riječima da će svi koji su na slici doći kući živi. I došli su, o čemu je pisano u „Politici”.

Uglednih i obrazovanih Marjanovića danas ima i u Radenkoviću i u Beogradu.

Piše: Miomir Filipović