To je virus koji naučnici nikad nisu vidjeli. Ne znaju tačno odakle je došao, ali već je proputovao 9.500 kilometara otkako je krajem decembra otkriven u Kini.
Uprkos karantinima, epidemija se širi. Broj mrtvih takođe. Da je ovo holivudski film, sad bi bilo vrijeme za paniku. U stvarnosti, većina ljudi samo treba da opere ruke i nastavi dalje.
– Nemojte paničiti ukoliko niste plaćeni da paničite – kaže epidemolog Brendon Braun sa Kalifornijskog univerziteta (UC) koji je proučavao brojne smrtonosne epidemije.
– Zdravstveni radnici treba da budu u pripravnosti. Vlade treba da im omoguće resurse. Pravovremeno i tačno informisanje javnosti je ključ. A svi ostali, slobodno dišite -kaže Braun.
Tokom tri nedjelje od pojave epidemije, koja se proširila na nekoliko hiljada osoba u najmanje desetak zemalja, naučnici su o virusu saznali važne stvari. To je koronavirus, rođak patogena koji izaziva teški akutni respiratorni sindrom (SARS) i bliskoistočni respiratorni sindrom (MERS), bolesti koje su izazvale stotine smrti u svijetu, prenosi “Jutranji list”.
Ostali koronavirusi ne uzrokuju ništa teže od prehlade.
Osim ljudi, koronavirusima mogu se zaraziti krave, svinje, mačke, kokoške, šišmiši i druge životinje. Većina prvih žrtava nove epidemije rekla je da je posjetila veliku “živu tržnicu” u kineskom gradu Vuhan, što sugeriše da je virus sa neke druge vrste “skočio” na čoveka.
Kad su stručnjaci ispitali genetski kod organizma, pronašli su sekvencu dotad nauci potpuno nepoznatu. To znači da ljudi nisu mogli da razvijaju prirodni imunitet prema koronavirusu koji je nazvan n-CoV2019. Srećom, čini se da mladim i zdravim ljudima uzrokuje samo blage simptome. Većinu smrtnih slučajeva čine ljudi stariji od 50, prethodno bolesni ili oslabljenog imunološkog sistema.
– Zasad nemamo dokaza da je ovo opasnije od gripa. Većina ljudi, uz pristojnu medicinsku njegu, biće dobro – kaže Mičel Mina, epidemolog sa Harvarda.
– U stvari, moguće je da su u Kini ili drugdje zaražene stotine ili hiljade ljudi, ali uz tako blage simptome da to niko nije primijetio – dodaje Tom Inglesbi, direktor Centra za zdravstvenu bezbjednost pri Školi javnog zdravlja “Džon Hopkins”.
– Prerano je znati. Pri novim epidemijama često se oni najteži slučajevi prepoznaju prvi i mogu rezultirati iskrivljenom slikom o tome koliko je zapravo opasan – dodaje.
Informacija brža od virusa
Epidemiolozi sada pokušavaju da otkriju kada je novi koronavirus stekao sposobnost prenosa sa čovjeka na čovjeka pošto pijaca u Vuhanu, koja se smatra početnom tačkom, očigledno više nije izvor širenja epidemije.
Zdravstveni radnici očekuju da se širenje sa čovjeka na čovjeka u kratkoročnom razdoblju nastavi, a to znači da će se pojavljivati novi slučajevi širom Azije, u SAD-u, moguće i u Evropi.
Novost je da se informacije šire brže nego virus.
Epidemija SARS izbila je 2002. u kineskoj pokrajini Guangdong i do njenog suzbijanja 2003. usmrtila je 774 ljudi u 29 zemalja. Registrovani broj oboljelih premašio je 8.000. Međutim, kineska vlada na početku krize umanjivala je broj oboljelih, odbijala pomoć iz inostranstva i time naštetila i mogućnostima sopstvenih građana da se zaštite. Bijes javnosti doveo je do ostavke kineskog ministra zdravstva.
Ovaj put je drugačije. Kineske vlasti brzo su obavijestile druge zemlje o razvoju epidemije. Podijelile su i genetsku senkvencu virusa, što može pomoći epidemiolozima da prate njegovo širenje i predvide šta dalje.
