Dan pobjede odnosno dan kapitulacije Njemačke u Prvom svjetskom ratu Republika Srbija obilježava kao državni praznik.

1. Zašto 11. novembar?

Ovaj datum je sjećanje na dan kada su, 11. novembra 1918. godine, u specijalnom vagonu maršala Ferdinanda Foša u Kompijenu u Francuskoj, sile Antante potpisale primirje sa Njemačkom i time okončale Prvi svjetski rat.

Dokument koji je uglavnom sastavio francuski maršal i vrhovni komandant savezničkih vojski Ferdinand Foš u osnovi je predviđao prekid neprijateljstva, povlačenje njemačkih trupa iza granica, neuništavanje infrastrukture, razmjenu zarobljenika, obećanje reparacija, uništavanje njemačkih ratnih brodova i podmornica, kao i postupanje tokom primirja.

Primirje je bilo na snazi sve do zaključivanja konačnog mirovnog sporazuma u Versaju, 28. juna 1919. godine.

Ovaj državni praznik se u Republici Srbiji proslavlja od 2012. godine.

2. Zašto je u Srbiji simbol praznika Natalijina ramonda?

Natalijina ramonda ima višestruku simboliku.

Izuzetno izdržljiva, Natalijina ramonda ima osobinu koju među skoro 300.000 poznatih cvjetnica ima samo trideset biljnih vrsta. Naime, nakon što se u odsustvu vode sasvim osuši, ova biljka može da ponovo oživi nakon malo kiše ili zalivanja. Ponekad se zato naziva i feniks.

Istorija otkrića Natalijine ramonde djelimično se vezuje za oca srpske botanike, Josifa Pančića. Ramonde su, inače, kao biljna vrsta poznate od tridesetih godina XIX vijeka kad ih je francuski istraživač po kome nose ime otkrio na području današnje Španije, u Pirinejima, piše Slobodan Bubnjević za Elementarijum.

Pola vijeka kasnije, 1874. godine, Pančić je došao do značajnog otkrića kada je otkrio da ramonde postoje i izvan Španije. Otkrio ih je na teritoriji južne Srbije, ali je zaključio da je reč o novoj vrsti koju je nazvao ramonda serbika (Ramonda serbica).

Foto: Shutterstock

Deset godina kasnije, 1884. godine, dvorski ljekar Sava Petrović otkriva da na Balkanu postoji još jedna vrsta ramonde sa nešto drugačijom krunicom i listovima. Budući da je bio u službi na dvoru kralja Milana, Petrović ovoj vrsti daje naziv Ramonda nathaliae, u čast kraljice Natalije.

Mada zauzima drugačija staništa, ona povremeno živi sa Pančićevom srpskom ramondom u takozvanoj simpatriji. Istraživači sa Biološkog fakulteta u Beogradu prevođeni profesorom Vladimirom Stevanovićem uspjeli su da detaljno opišu i analiziraju ova preklapanja i prostiranje obje vrste.

Vijek i po nakon što ju je proučio doktor Petrović, ispostaviće se da će ova tajanstvena i izdržljiva, drevna biljka koja i potpuno osušena oživljava, postati jedan od novih simbola srpske vojske ali i savremene Srbije.

Foto: Shutterstock

3. Šta je Albanska spomenica?

Albanska spomenica je medalja za spomen na povlačenje srpske vojske preko Albanije odnosno jednostepeno državno vojno i civilno odlikovanje koje su stekli svi pripadnici srpske vojske koji su se povlačili preko Albanije u zimu 1915/1916.

Ustanovljena je 5. aprila 1920. godine ukazom prestolonasljednika princa-regenta Aleksandra I Karađorđevića u tada već novoj državi Kraljevini Srba, Hravata i Slovenaca.

Na njenom aversu ispod orla je medaljon uokviren lovorovim vijencem sa profilom glave Aleksandra Karađorđevića, uokvireno natpisom: SVOJIM RATNIM DRUGOVIMA ALEKSANDAR. Na reversu je natpis u tri reda: ZA VIJERNOST OTADžBINI.